Türkiye ve Kürdistan kentlerinde kadınlar sokakta: Jin, jiyan, azadî

Türkiye ve Kürdistan kentlerinde Jina Amini'nin katledilişinin 2. yılında sokağa çıkan kadınlar, "Jin, jyan, azadî" felsefesiyle erkek egemen sisteme direneceklerini kaydetti. 

Jina Mahsa Emini'nin İran faşist molla rejiminin "ahlak polisleri" tarafından katledilmesinin ve ardından başlayan "jin, jiyan, azadî" ayaklanmasının ikinci yılı. Türkiye ve Kürdistan kentlerinde sokağa çıkan çok sayıda kadın, kadın düşmanı erkek egemen sisteme geçit vermeyeceklerinin altını çizdi.

İSTANBUL
DEM Parti İstanbul Kadın Meclisi'nin çağrısıyla kadınlar, Şişhane Meydanında yan yana geldi. Eylemde açılmak istenen pankarta, üzerinde TJA amblemi olduğu gerekçesiyle el konuldu.

Basın açıklamasını okuyan DEM Parti İstanbul Kadın Meclisi Sözcüsü Aygül Sincar, "Jîna'yı katleden faşist rejim bugün İran'da kadın gazetecileri, insan hakları savunucularını idamla yargılayarak kadınlara saldırmaya devam ediyor. Kürt gazeteci Pêxşan Ezîzî ve birçok kadın bu saldırıların hedefi olmuştur" dedi.

Jina'nın katledildiği gün İran başta olmak üzere dünyanın dört bir yanından yükselen kadın isyanına dikkat çeken Sincar, "Baskı ve şiddet karşısında boyun eğmeyerek İran'da onurlu ve özgür yaşam taleplerini dile getiren kadınların özgürlük mücadelelerinin yanında olduğumuzu belirtiyor; dünyanın neresinde olursa olsun kalbi özgürlük ve adalet için çarpan herkesi Jîna'nın yoldaşları ile dayanışmaya çağırıyoruz" ifadelerini kullandı.

'İRANLI KADINLARIN MÜCADELESİ HEPİMİZİN MÜCADELESİDİR'
Sincar, şöyle devam etti: "Kadınların özgürlük ve adalet taleplerine kulak vermeye ve Jîna'nın katillerini cezalandırmaya davet ediyoruz. Ortadoğu ve dünyanın diğer bölgelerinde baskı, zulüm ve despotluğu bir yönetim biçimi olarak uygulayanların, eninde sonunda halkların demokrasi ve özgürlük talebi karşısında yenileceklerini bir kez daha vurguluyoruz. Bizler özgürlük talebiyle gelişen kadın direnişinin yanındayız."

Türkiye'den İranlı kadınların sesini yükselttiklerini ifade eden Sincar, "Jîna Emînî'nin katili İran Molla rejimidir. Jîna'nın katili erkek egemen sistemdir. Jîna'nın ve İranlı kadınların mücadelesi hepimizin mücadelesidir. İran'da Türkiye'de ve tüm dünyada… Jîna için, özgürlüğümüz için, hayatlarımız için isyanımızı büyütüyoruz" dedi.

Eylem boyunca, "Jin, jiyan, azadi", "Susmuyoruz, korkmuyoruz, itaat etmiyoruz" sloganları atıldı.

ADANA
Adana Kadın Platformu, "Kadın dayanışması sınır tanımıyor. Jina Mahsa Amini'yi unutmadık, unutturmayacağız" pankartı ve Emini'nin fotoğraflarıyla İnönü Parkında buluştu. 

"Mahsa Amini ölümsüzdür", "Kadınlar birlikte, birlikte güçlü", "Jin, jiyan, azadi" ve "Kadın, yaşam, özgürlük" sloganlarının sık sık atıldığı eylemin basın metnini Sıla Güler okudu. Güler, İran'da olduğu gibi Türkiye'de de derinleşen muhafazakar gerici erkek devletinin kadınları ailenin içerisine hapsetmek istediğini söyleyen Güler, "Dün yapmış oldukları Büyük Aile Mitinginden de gördüğümüz gibi onların dertleri kadınların, çocukların hakları değil. Bu ülkede nefreti yaymak, LGBTİ+'ları hedef göstermek e o çok kutsadıkları ailelerin içerisindeki erkek şiddetini meşrulaştırmak" dedi. 

İranlı kadınlarla kurdukları kız kardeşlik köprüsünün, erkek devlet şiddetine karşı büyümeye devam edeceğini söyleyen Güler, "Kadınların ve çocukların yaşam haklarını savunmak, adalet için özgürlük için enternasyonal kadın mücadelemizi büyütmeye devam edeceğiz. Biz kadınlar, sınırları aşan bir dayanışma ile erkek-devlet şiddetine karşı durmaya birbirimiz için sokaklarda olmaya devam edeceğiz. Mahsa Amini ve yaşam hakları ellerinden alınan tüm kadınların anısını yaşatacak, unutturmayacağız" dedi. 

Eylem sloganlarla sona erdi. 

IĞDIR
Hakların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) ve Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Iğdır İl Örgütleri önünde açıklama yapıldı. Belediye eşbaşkanları, belediye meclis üyeleri, DEM Parti Iğdır Milletvekili Yılmaz Hun, demokratik kitle örgütleri ve çok sayıda kişi Cumhuriyet Caddesi Musa Anter Anıtı önünde kadar yürüdü. Yürüyüş sırasında sık sık, "Jin, jiyan, azadî" sloganı atılırken,  "Cemile'den, Leyla'ya Jina Emînî'nden, Narin'e cezasızlık politikalarına karşı alanlardayız" pankartı açıldı.

DBP Iğdır İl Eşbaşkanı Kezban Karasu Tanca, Jîna Amini'yi anarak, İran rejiminin kadınlara yönelik baskılarına değindi. Tanca, "Jîna Amini'nin zalimce katledilişi sadece bir bireyin değil, bir halkın, bir kadın hareketinin ve tüm dünyada zulme uğrayan milyonlarca kadının adalet çığlığına dönüşmüştür. İran'daki baskıcı rejimin kadınlara yönelik sistematik zulmünün bir parçası olduğu kadar aynı zamanda Kürt halkının kimliğine, kültürüne ve özgürlük mücadelesine karşı yürütülen devlet politikalarının da bir yansımasıdır" dedi.

İktidarların kadın politikalarının şiddeti arttırdığını belirten Tanca, AKP-MHP iktidarının politikalarına değindi. Tanca, "Neredeyse her gün bir kadın cinayeti ya da cinsel istismar haberi ile uyandığımız bu ülkede, kadınların ve çocukların can güvenliği kalmamıştır. AKP-MHP erkek ittifakının kadın ve çocuk düşmanı politikaları sonucu şiddet, taciz, tecavüz ve istismar vakaları artarak devam etmektedir. Kadın ve çocuğa yönelik suçlarda cezai yaptırımın uygulanması için somut delil aranması bu düşmanlığın açık göstergesidir. Cinsel birlikteliğe zorlama suçunun Kürt illerinde devlet eliyle yürütülen özel savaş politikasının bir parçası olduğunu çok iyi biliyoruz. Bu ülkede kadınlar,  kadın katilleri ve şiddet faili erkekler cezalandırılsın diye her gün alanlar da erkek adalet değil, gerçek adalet için haykırıyor" ifadelerini kullandı.
 
Açıklama alış ve sloganlarla son buldu.

URFA
Tevgera Jinen Azad (TJA), kentin merkez ilçesinde yer alan Ali Şelli Parkında açıklama yaptı. "Narin için susmayacağız adalet için hesap soracağız" ve Türkçe ve Kürtçe "Ji Jina heta Narînan emê hesap bipirsin, Jin jiyan azadî" pankartları açıldı.

Açıklama öncesi parkta bulunan üst geçide pankartları asmak isteyen kitleye polis engel olmak istedi. Buna karşı açıklama alanına alkış ve sloganlarla gelen kitle engellemeye tepki gösterdi. Açıklamada konuşan TJA aktivisti Adile Fidan, "Bugün bu pankartlarımızı asmamıza izin vermeyen zihniyeti kınayarak, özgürlük mücadelemizi ve kadına yönelik her türlü şiddete katliama karşı sessiz kalmayacağımızı bir daha yineliyoruz" dedi.

Açıklama "Jin, jiyan, azadî" sloganları ve alkışlarla sona erdi. 

ŞIRNAK
Şırnak'ın Cizre ilçesinde Özgür Kadın Hareketi (TJA) öncülüğünde yürüyüş gerçekleştirildi. Yürüyüşe, DBP, DEM Parti Şırnak il ve ilçe örgütleri, Barış Anneleri Meclisi, DEM Parti Şırnak Milletvekili Zeki İrmez, TJA aktivistleri, Silopi ve Cizre Belediyesi Eşbaşkanları ile çok sayıda kadın katıldı. Cudî mahallesindeki caddede buluşan kadınlar, "Her dem Jin Jiyan Azadî" pankartı açtı.

Jîna Aminî  ile katledilen Narin Güran'ın fotoğraflarını taşıyan kadınlar, "Jin, jiyan, azadî ile faşizme hayır" dövizlerini taşıdı. Nusaybin Caddesi üzerinden Döryol Meydanına devam eden yürüyüş sırasında kadınlar sık sık, "Berxwedan Jiyan e, bê dengî mirin e", "Jina Amînî isyanımızdır" ve "Narine uzanan eller kırılsın" sloganları attı.

Dörtyol Meydanında açıklamayı yapan Fidan, "Erkek egemen zihniyet, erkeklik kodlarını kırmak yerine kadın siyasetçi, sanatçı avukat yani kadın mücadelesi yürüten bütün kadınlara saldırarak kadın mücadelesini boğmak istiyor. Fakat köklü kadın direnişi ve mücadelesi hiçbir zaman unutulmadı ve unutulmayacak" dedi. Jîna Aminî ve Narin Güran'ı katleden zihniyetin aynı zihniyet olduğunu belirten Fidan, "Jin Jiyan azadî felsefesi ile Jina Amini'den Narin Güran'a katledilen bütün kadınların hesabını soracağız" diye konuştu.

Basın açıklaması atılan sloganlarla son buldu.

Öte yandan kadınlar Silopi ve Cizre ilçelerinde üst geçitlere Jîna Aminî'nin fotoğrafları yapıştırıldı.

VAN
TJA öncülüğünde Van'da bulunan Sanat Sokağında basın açıklaması gerçekleştirildi. Çok sayıda kadın, demokratik kitle örgütü ve meslek örgütlerinin katıldığı açıklamaya, "Jîna Emînî'den Narin'e erkek akla karşı susmadık susmayacağız"  ve "Jîna Emînî'nin isyanını büyütüyoruz" pankartları açılırken, kadınlar, "Cezasızlığa karşı isyanlardayız alanlardayız", "Kadın ve çocuk cinayetleri politiktir failleri bellidir" ve "Nerede erkek devlet, aile şiddeti varsa karşısında jin jiyan azadî" dövizlerini taşıdı.

"Jina Mahsa Amini'nin direnişi, bu büyük mücadelenin bir parçası olarak tarihe geçmiştir" diyen DEM Parti İpekyolu İlçe Eşbaşkanı Şevin Polat, "Kürt kadınları, tarih boyunca sadece erkek egemen toplum düzenine karşı değil, aynı zamanda devletlerin baskıcı politikalarına karşı da örgütlenmiş ve direniş göstermişlerdir. Rojava devrimi ile tüm dünya Kürt kadınlarının direnişine tanıklık etti. Jîna Emînî'nin anısını yaşatmak, bu direnişi büyütmek ve sürdürülebilir kılmak mümkündür.  Eril zihniyetle mücadele edeceğimizi bir kere daha haykırıyoruz" dedi.

Açıklamanın ardından kitle "Jin, jiyan, azadî" ve "Bijî berxwedana jinan" sloganları ve zılgıtlarla DEM Parti İpekyolu ilçe örgütüne yürüdü. 

BATMAN
Batman'da TJA öncülüğünde yürüyüş ve basın açıklaması gerçekleştirildi. Aralarında Barış Anneleri Meclisi, Batman Belediyesi Eşbaşkanı Gülistan Sönük ve Batman Emek ve Demokrasi Platformu'nun da bulunduğu kitle, Yılmaz Güney Parkında bir araya geldi. Burada "Ji Jina Amîna heta bi Narînê, tekoşîna jinê bê sînor e", "Bîmre îxanet bijî azadî" pankartı açılırken, "Em hebûn, em hene, em dê hebin/Vardık, varız, var olacağız", "Destên xwe ji bedenên me vekişînin/Elinizi bedenlerimizden çekin", "Jin Jîyan azadî" dövizleri taşındı. Açıklamada Jîna Amini, Gülistan Tara, Narin Güran ve Nagihan Akarsel'in fotoğrafları taşındı. 

Basın metnini okuyan  Sevda Adırbeli, "Jin, jiyan, azadî" direnişin dünyanın her yerine yayıldığını belirterek, "Emînî'nin 2. yılında şu iyi bilinsin ki; kadınlar başta olmak üzere ezilenlerin mücadelesi ve direnişi engellenemeyecek! Yine 21 Ağustos'ta Bağlar Tavşantepe köyünde yaşanan Narin Güran cinayetinde yıllardır Kürt illerinde uygulanan dini ve sosyolojik asimilasyon ve bozulmanın bir sonucu olduğunu biliyoruz. 90'lı süreçlerde nasıl ki hizbul-kontra ve iktidar bloklarının camileri ve bodrum altındaki medreseleri radikal idelojilerini yayma ve militan devşirme merkezleri olarak kullanmasının acı tecrübeleri hala hafızalarda tazedir. Jîna ve Narin şahsında katledilen tüm kadınlara ve çocuklara sözümüz; Kürdistan olmak üzere dünyanın neresinde olursa olsun kadına ve çocuğa yönelik geliştirilecek her türlü ahlaksızlığa, şiddete ve adaletsizliğe karşı sessiz kalmayacağımızı ve toplumsal örgütlüğümüzü sağlayarak öz savunma hakkımızı geliştirerek cevap vereceğimizi bir kez daha belirtiyoruz" ifadelerini kullandı.

Ardından slogan, alkış ve zılgıtlar eşliğinde yürüyüşe geçildi. Yürüyüşte sık sık, "Jin Jiyan azadî", "Bijî berxwedana jinan", "Bimre îxanet bijî Kurdistan", "Sara Rojbîn Ronahi" ve "Bijî berxwedana Îmralî" sloganları atıldı. Alkış, slogan ve zılgıtların hiç dinmediği yürüyüş DEM Parti il binası önünde son buldu.

ANKARA
Ankara Kadın Platformu'nun çağrısıyla Konur Sokakta açıklama yapıldı. "Jina Emini isyanımızdır. Kadın dayanışması sınır tanımaz. Jin, jiyan, azadî" pankartının açıldığı eylemde 8 yaşındaki katledilen Narin şahsında çocuk ve kadınlar için mücadelenin süreceği belirtildi. 

Kadınlar, "Jin, jiyan, azadî" diyerek mücadeleyi sürdüreceklerinin altını çizdi, "Ve biliyoruz hiçbir gerici güç, faşist saldırı, dinci politika biz kadınların özgürleşmesine engel olamayacak" diye vurguladı.

Kadınlar eylemini, "Katledilen çocuklar isyanımızdır", "Jin, jiyan, azadî", "Kadın, yaşam, özgürlük", "Katledilen kadınlar isyanımızdır" sloganlarıyla sonlandırdı. 

DİYARBAKIR
Dicle Amed Kadın Platformu (DAKAP) ve Amed Şiddetle Mücadele Ağı’nın çağrısıyla Diyarbakır Adliyesi'nden Dağkapı Meydanı'na yürüyüş düzenlendi. Yürüyüşe, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Milletvekili Serhat Eren, Sosyalist Kadın Meclisleri (SKM), Barış Anneleri başta olmak üzere çok sayıda siyasi parti, demokratik kitle örgütü ve kişi katıldı.

Yürüyüşe katılanlar ellerinde, Amini e katledilen 8 yaşındaki Narin’in fotoğrafları ile "Koruma, aklama, yargıla", "İstanbul Sözleşmesi yaşatır", "Jîna Emînî’den Narin’e katilleri biliyoruz" ve "Biz yazdık, biz uygulayacağız 6284" yazılı dövizler taşıdı. İlk aşamada yürüyüşe izin vermeyen polis, kadınları ablukaya aldı. Kadınlar ablukaya zılgıt, alkış ve "Kadınlara değil, katilere barikat", "Bijî berxwedana jinan", "Jin, jiyan, azadî", "Erkek vuruyor, devlet koruyor", "Rojhilat’ta direnen kadınlara bin selam", "Narin’in hesabı sorulacak" sloganlarıyla tepki gösterdi. Kadınların direnişiyle geri adım atmak zorunda kalan polisler, kadınların yürüyüşüne izin verdi. Alkış, zılgıt ve sloganlarla Dağkapı Meydanına varan kadınlar, burada açıklama yaptı. Ortak açıklamayı DAKAP Sözcüsü Filiz Kaydu yaptı. Amini’nin cenazesinde Kürt kadınları başta olmak üzere toplumun "Jin, jiyan, azadî" şiarıyla İran’ın gerici rejimine karşı direniş sesini yükselttiğine dikkat çeken Kaydu, Amini’nin dünyanın dört bir yanına yayılan protestolarda bir sembol olduğunu ve "Jin, jiyan, azadî’ sloganının evrensel niteliğinin genişletildiğini vurguladı. Kadınların, zorla taktırılan başörtülerini çıkararak, Kürtçe ve Farsça devrim şarkılarını haykırdığını sözlerine ekleyen Kaydu, "Tıpkı tarihsel öncülleri gibi, 45 yıldır sürdürdükleri kadın karşıtı rejim politikalarının da kadınların özgür düşünce, irade ve yaşam mücadelelerini hedeflediğini biliyoruz. Özgür kadın kimliğinin örgütlenmesinden duydukları korku her geçen gün büyüyor" şeklinde konuştu.

Durdurulamayan kadın direnişinin en önemli gündeminin, kadına yönelik şiddetle mücadele olduğunu dile getiren Kaydu, bu kapsamda "hakikatin üzerini sis perdesiyle örtmeye çalıştıkları" Narin Güran davasını, kadınların davası görerek takip ettiklerini kaydetti. Kaydu, "Bilinmelidir ki; Narin'in katledilişinin etkin soruşturulmaması, ailenin ve bulunduğu köyün devletle ve onun aparatı karanlık güçlerle ilişki ağı tüm kadınlar için mücadele sebebidir. Ülkenin her yerini mobeselerle donatan bu iktidar istihbaratı ile övünürken, Narin günlerce bulunamamıştır. Şüphelilere adeta haber gönderir gibi dosyadaki evraklar basına sızdırılmış, suçtan kurtulmaları için bütün hukuk kuralları çiğnenmiştir. Ancak toplumun, kadınların ısrarlı baskısı ile sümenaltı edilemeyen bu dava sonucunda, Narin’in cansız bedenine ulaşılmış olsa da ölümü aydınlatılmamıştır. Köyde bulunan mermiler, ailenin ilişkileri, köyün bahsedilen stratejik konumu kuşkuları arttırmaktadır. Bu ülkede kaybedilmenin ne demek olduğunu bilen Kürtler, hala kayıplarını ararken, çocukların kaybedilmek istenmesi aynı karanlığın hortlatılmak istenmesidir. Buna izin vermeyeceğiz" ifadelerini kullandı.

Kaydu, "Narin'in katillerinin, katilleri koruyanların peşindeyiz. 2 yaşında tecavüze uğrayarak katledilen Sıla’nın katillerinin peşindeyiz. 23 Haziran’da öldürülen ve faili hala yakalanmayan Hilal Kar'ın, dün Amed’de katledilen Sudenaz’ın faillerinin peşindeyiz. Jina Amini’yi katledenlerin, Jina Amini’nin katledilmesini protesto edenleri idam edenlerin peşindeyiz. Katledilen tüm kadınların hesabını sormak için adaleti sağlamak için sokaklardayız" diyerek, kadınları katledenlere ve "kirli" ittifaklarına "dur" demek için sokaklarda olduklarını vurguladı. Kaydu, son olarak "Gerici rejimleriniz karşısında kadın mücadelesi büyümeye devam ediyor. Kadın devrimimiz İran’dan Amed’e kadar yayılıyor. 'Jin, jiyan, azadî’ sesleri tek avazdan yükseliyor" diye belirtti. Kaydu, direnmekte kararlı olduklarının mesajını verdi.

Açıklama, alkış ve sloganlarla sona erdi.

İZMİR
DEM Parti İzmir Kadın Meclisi ve TJA, DEM Parti il binasında anma etkinliği düzenledi. Çiçekler ve mumlarla süslenen Jina'nın resminin yanı sıra salonda "Jina Emini'nin isyanını büyütüyoruz", "Jin jiyan azadî" yazılı pankart asıldı. Saygı duruşu ile başlayan anmada basın metnini DEM Parti Kadın Meclisi sözcüsü Aysel Önen, Jina'nın katledilmesinden sonra Rojhilat'ta gelişen hareketin sadece İran'da değil tüm dünyada yankı uyandırdığını dile getirdi. Önen, "Jin, jiyan, azadî sloganıyla başlayan bu mücadele aynı zamanda kadınların özgürlük ve adalet arayışını da temsil etmektedir. Jina'yı katleden faşist rejim bugün İran'da kadın gazeteciler insan hakları mücadelesi evrenleri idamla yargılayarak kadın katliamına devam etmektedir. Kürt Gazeteci Pexşan Azizi ve Nergis Muhammedi bu saldırıların hedefi olmuştur. Bugün İran başta olmak üzere dünyanın her yerinde yükselen kadın isyanı ‘Jin jiyan azadi' felsefesi etrafında birleşerek erkek egemenliğe karşı direnişi örgütlemiştir" dedi. 

Önen, Jina'nın anısın sahip çıkacaklarını ve dünya kadınlarının mücadelesine destek vereceklerini ifade etti.

DENİZ POYRAZ ANILDI
Ardından söz alan DEM Parti İzmir İl Eşbaşkanı Vezan Karabulut, Jina'nin kadın mücadelesinde unutulmayacak bir gün olduğunu belirterek, "Kadınların haklarını, mücadelelerini, en basit hakları olan kendilerini yaşam içindeki duruşlarının, iradelerinin yok sayıldığı bir dünyada gencecik kadının buna direnerek hayatını kaybetmesi hepimiz için önemli. Bunun yanı sıra kendi il binamızda, onun kadar genç bir kadın olan Denizimizi bu uğurda kaybetmiş bir örgüt olarak bütün kadınların önünden saygıyla eğiliyoruz" ifadelerini kullandı.

Anma "Jin, jiyan, azadî", "Kadın yaşam özgürlük" sloganlarıyla sona erdi.

MANİSA
Manisa Kadın Platformu öncülüğünde Manolya Meydanında basın açıklaması yapıldı. "Mahsa Amini mücadelemizde isyanımızda yaşıyor" pankartının taşındığı açıklamada "Jin, jiyan, azadî", "Kadın yaşam özgürlük" sloganları atıldı. Basın metnini Eğitim Sen Manisa Şube Sekreteri Bengi Kanat okudu. Jina'nın mücadelesinin kendi mücadeleleri olduğunu ifade eden Kanat, son olarak "Özgürlükleri için direnirken öldürülen kadınlar her zaman mücadelemizde yaşayacaktır. Kadınlar olarak direnmekten asla vazgeçmeyeceğiz" dedi.

Açıklama sloganlarla sona erdi.