GÜNCEL

SES, birinci basamak sa�l�k hizmetlerinde ya�anan sorunlara ili�kin önerilerini aç�klad�

ANKARA
24 Mart 2020 Sal�

SES, birinci basamak sa�l�k hizmetlerine ili�kin mevcut duruma ek olarak al�nmas� gereken tedbirler ve alanda ya�anan mevcut sorunlara ili�kin önerilerini aç�klad�.

Sa�l�k ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikas� (SES), birinci basamak sa�l�k hizmetlerinde ya�anan sorunlar ve önerilere ili�kin yaz�l� aç�klama yapt�.

Covid-19'un yay�l�m�n�n geldi�i a�ama, ikinci ve üçüncü basamak sa�l�k kurulu�lar�nda al�nan tedbirler-s�n�rland�rmalar ve di�er düzenlemeler ve virüsle mücadeledeki ihtiyaçlar de�erlendirildi�inde birinci basamak sa�l�k hizmetlerinin önemli hale geldi�i vurgulanan aç�klamada, "Sa�l�k ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikas� olarak; hem sa�l�k emekçileri ve hizmet alanlar�n güvenli�i ve korunmas�, hem de tüm toplumun korunmas� bak�m�ndan yap�lan çal��malar� takip ediyoruz" denildi.

SES, birinci basamak sa�l�k hizmetlerine ili�kin mevcut duruma ek olarak al�nmas� gereken tedbirler ve alanda ya�anan mevcut sorunlara ili�kin önerilerini �öyle s�ralad�:

■ Öncelikle, birinci basamakta çal��an sa�l�k emekçileri; vakalar ve yap�lan çal��malar hakk�nda yeterince bilgilendirilmemektedirler. Tam olarak nas�l bir mücadele yöntemi benimsendi�i aç�k de�ildir. Bilgi ak�� ve fikir al�� veri�i sadece belli çal��anlarla payla��lmakta ve al�nacak önlemlerin planlanmas�na tüm çal��anlar�n kat�l�m� sa�lanmamaktad�r. Riskli olan bölgelerin nereler oldu�u ve temasl� olan ki�ilerin kim oldu�u konusunda aç�klay�c� bir bilgi verilmemektedir. Sa�l�k hizmetinin bir ekip i�i oldu�u unutulmamal�; salg�n ve sa�l�k hizmetlerindeki geli�meler do�ru ve �effaf bir biçimde bütün sa�l�k emekçileriyle payla��lmal�d�r. Aile hekimliklerinin bilgilendirilmesi hasta gurubunu tan�yan hekimin ba�vurularda riskleri çok yönlü de�erlendirerek önlem ve müdahalelerde bulunmas�nda son derece önemlidir. Bu nedenle �üpheli olan vakalar kay�tl� aile hekimine bildirilmelidir.
■ Yöntem olarak, bir bölgede tespit edilen pozitif bir vakadan sonra, temasl�lar�n tespit edilmesinde sadece ki�ilerin beyan� esas al�nmakta, herhangi bir test yap�lmamakta ve tespit edilen temasl�lar, sadece telefon görü�mesi yap�larak evde takip edilmeye çal��lmaktad�r. Halk�n, s�rf karantina uygulamas�ndan kaç�nmak için yanl�� bilgilendirme yapmas� ve önerilen karantina kurallar�na uymay�p kalabal�k ortamlara girmeye devam etmesi; hem virüsü ta��yan temasl�lar�n tespit edilememesine, hem de toplumun ve bu ki�ilere hizmet sunan çal��anlar�n temasl� hale gelmesine neden olmaktad�r.
■ Yayg�n ve yeterli say�da test yap�lmal�; test sonuçlar� belli olana kadar temasl�lar evde de�il, sadece pandemi hizmeti sunmak üzere belirlenmi� olan merkezlerde takip edilmeli; sonuçlar� negatif olan ki�iler iyile�me için eve dinlenmeye gönderilmeli ve uygun olmayan evde takip yönteminden kaynakl� temaslar önlenmelidir. Ayr�ca, gerekli �artlar sa�lanmadan evde takip formunun temasl�ya imzalat�lmas� talep edilmektedir. Sa�l�k emekçileri, yeterli ekipman olmadan sahada filyasyon çal��malar� yürütmek zorunda kalmaktad�rlar ve kendilerini güvende hissetmemektedirler. Birinci basamak sa�l�k emekçileri korunma ekipman� sa�lanmadan ve yeterli ko�ullar olu�turulmadan çal��maya zorlanmamal�d�r.
■ Tüm sa�l�k kurumlar� gibi birinci basamak sa�l�k alan� da riskli bir aland�r. Sa�l�k emekçilerinin ve ba�vuruya gelenlerin korunmas� için tüm tedbirler al�nmal�d�r. ASM'ler ba�ta olmak üzere tüm sa�l�k emekçilerine uygun kalitede ve nitelikte, yeterli say�da koruyucu ekipman (maske, gözlük, önlük, eldiven, el dezenfektan� bone) eksiksiz olarak Sa�l�k Bakanl�� taraf�ndan sa�lanmal�d�r.
■ Birinci basamakta çal��an sa�l�k emekçilerinin Covid-19 virüsü, koruyucu ekipmanlar�n kim taraf�ndan hangi durumda nas�l kullan�lmas� gerekti�i; kendilerini ve hastalar�n güvenli�i için hangi önlemleri almalar� gerekti�i; Covid-19 �üpheli hastaya geldi�inde neler yapmalar� gerekti�i; �üphe ile arayan-ba�vuranlara yeterli ve do�ru yönlendirme yapabilmek için gerekli bilgilendirme e�itimleri dahil olmak üzere e�itimlerin yap�lmas� sa�lanmal�, salg�n�n seyri ve a�amalar�na göre ihtiyaç duyulan e�itimler güncellenerek yeniden yap�lmal�d�r.
■ Birinci basamak kurumlar�nda temizlik i�lemleri daha s�k olarak uygulanmal�, havaland�rma sistemleri kontrol edilmeli, gerekli ko�ullar sa�lanmal�d�r. Özellikle ASM'lerde çal��an sa�l�k emekçilerinin çal��rken giydikleri k�yafetleri kurum d��na ç�kart�lmas� önlenmeli, k�yafetlerin uygun ko�ullarda temizlenmesi için ASM'lerde mobil çama��rhaneler kurulmas� sa�lanmal�d�r. Kamu personeli olmayan ASM çal��anlar� için de dan��ma-yönlendirme olarak çal��an personel için de tüm önemlerin ve koruyucu ekipman temininin ayn� �ekilde sa�lanmas� gerekmektedir.
■ Salg�nla birlikte birinci basamak sa�l�k hizmetleri önemli bir ba�vuru merkezi haline gelmi�tir. Halk�n hastanelere gitmeye çekinmesinden dolay� ASM'lere ba�vurmalar�ndan kaynakl� meydana gelen yo�unluk nitelikli koruyucu sa�l�k hizmetinin sunulmas�nda aksakl�klara neden olmaktad�r. Gebe, bebek, ya�l� ve kronik hastal�� olan risk gruplar�n�n bula� riskini azaltmak için, birinci basamak sa�l�k hizmetlerinde a��lama, gebe ve bebek takipleri normal muayenelerden ayr�lmal�d�r. Salg�n ile mücadele bitene kadar, bu hizmetler performansa tabi tutulmamal� ve ASM'ler üzerindeki bask� azalt�lmal�d�r. Aile hekimleri, bölge özelliklerini göz önünde bulundurarak bu hizmetleri farkl� zaman diliminde uygulamay� �lçe Sa�l�k Müdürlü�ünü bilgilendirmek kayd�yla planlayabilmelidir. Ayr�ca, tedavi edici hizmetlerde acil olmayan i�lemlerin ertelenmesine paralel olarak, ASM'ler taraf�ndan verilen av tüfe�i, ehliyet vb durumlar için verilen raporlar gibi acil olmayan i�lemlerin de ertelenmesi gerekir.
■ Son dönemde 65 ya� üstü ya�l�lar�n soka�a ç�kmas�nda uygulanan k�s�tlama sonras�nda, bu ki�ilerin kulland�� raporsuz ilaçlar, hastalar�n gelmesinin mümkün olmamas�ndan dolay� yak�nlar� taraf�ndan reçete edilmeye çal��lmaktad�r. Bu durum, ASM'leri hastay� görmeden ilac� reçete etme gibi usulsüz i� yapma ya da gelen hasta yak�n� ile gerginlik ya�ama aras�nda bir seçim yapmak zorunda b�rakmaktad�r. Salg�n ile i� yükleri daha da artan sa�l�kç�lar�n, yap�lan bu eksik planlamadan dolay� �iddete maruz kalmaya aç�k hale getirilmesi kabul edilemezdir. Bu minvalde, evde bak�m hizmetlerinin artt�r�lmas� ve ihtiyaç halinde tam te�ekkül ki�isel koruyucu ekipmanlar dâhil bütün �artlar�n sa�land�� mobil ekiplerin kurulmas� gerekmektedir. Ayr�ca, eczanelerden al�nabilecek raporlu ilaçlar�n bir ayl�k tedavi ile s�n�rland�r�lmas�, ki�ilerin üç ayl�k tedaviye yetecek miktarda ilaç almak için ASM'lere ba�vurmas�na ve yo�unlu�un artmas�na neden olmaktad�r.
■ Bu dönemde sa�l�k emekçilerinin virüs ile temas riskini azaltmaya yönelik önlemlerin al�nmas� önemlidir ve riske maruz kalma sürelerinin azalt�lmas�, çal��anlar�n sa�l��n�n ve güvenli�inin korunmas�nda esast�r. Esnek mesai uygulamas�n�n salg�n bitimine kadar ask�ya al�nmas� ile ASM'lerin uzun süre risk alt�nda kalmas� önlenmelidir. Gebe ya da ba��kl�� dü�ük olup risk alt�nda olan çal��anlar idari izinli say�lmal� ve hizmetin aksamamas� için gerekli personel deste�inin sa�lanmas� gerekir. Bu yo�unlu�un kar��lanmas� için, ilk a�amada, her aile hekiminin yan�na ek bir ebe veya hem�ire verilmeli ve bu sa�l�k görevlilerinin koruyucu sa�l�k hizmetlerini önceleyecek �ekilde çal��mas� sa�lanmal�d�r. Salg�n ko�ullar�nda ola�anüstü tedbirler al�nmas� gerekti�inden sa�l�k emekçilerinin taleplerinin acilen yerine getirilmelidir.
■ ASM'lerde kamu çal��an� olmayan tüm sa�l�k emekçileri, temizlik �irketine ba�l� temizlik personeli dahil Aile hekimlerinin ve aile hekimiyle çal��an sözle�meli personelin özlük haklar� özellikle izin hakk� di�er sa�l�k emekçileri gibi düzenlenmeli, bu enfeksiyon ile enfekte olmalar� halinde meslek hastal�� olarak kabul edilmelidir.
■ Çok say�da atanamayan sa�l�k emekçisi, atamalar� yap�lm�� olmas�na ra�men güvenlik soru�turmas� gerekçesiyle i�lerine ba�lat�lmayan, KHK'lar ile hukuki süreçler yürütülmeden gerekçe dahi aç�klanmadan ihraç edilmi� sa�l�k emekçileri mevcuttur. Bunlar�n bir an önce atamalar� yap�lmal�, ASM'lerin çal��an say�s� art�r�lmal�d�r. Bu sa�l�k görevlilerinin koruyucu sa�l�k hizmetlerini önceleyecek �ekilde çal��mas� sa�lanmal�d�r.
■ Sa�l�k i� kolu NACE s�n�fland�rmas�na göre tehlikeli s�n�fta yer almaktad�r. Ya�ad��m�z salg�n tüm sa�l�k emekçilerinin aile hekimleri dahil kamu personeli olmas� zaruretini bir kez daha göstermektedir, aile hekimli�i birimlerinde çal��an tüm personel y�llard�r savundu�umuz gibi derhal kamu personeli statüsüne kavu�turulmal�d�r. Birinci basamak sa�l�k hizmetleri kamu binas�nda kamu personeli taraf�ndan verilmelidir.
■ Bu salg�n ile birlikte parçalanm�� birinci basamak sa�l�k hizmetleri hem salg�n�n kontrolünde ba�at rol oynayan filyasyonu ba�ar�s�z k�lmakta, daha fazla emek verilmesine ra�men toplum içinde izolasyonda ba�ar�s�z olunmaktad�r. Listeler toplum sa�l�� merkezinde, takip aile hekimlerinde, izolasyona uymayanlar� takip i�i ise �çi�leri Bakanl��'na verilmi� durumdad�r. Hem birinci basamakta koordinasyon eksikli�i hem di�er kurumlarla koordinasyon eksikli�i derhal giderilmelidir.
■ �� yükleri salg�n süreciyle birlikte iyice artm�� olan aile sa�l�� merkezi birimlerine her gün yeni görevler tayin edilmekte, 65 ya� üstü ki�ilerin soka�a ç�kmas�nda uygulanan k�s�tlama sonras�nda izolasyon uygulanan ki�ilerin takipleri ve t�bbi i�lemlerinin tümünün aile hekimleri arac�l��yla yap�lmas� beklenmekte, üstelik tüm bunlar� yaparken yeterli koruyucu malzeme temin edilmedi�i gibi bir taraftan da koruyucu ve tedavi edici hizmetlerini aksatmamalar� da beklenmektedir. Bu durum derhal düzeltilmeli, yeni güncel ihtiyaca göre planlama yap�lmal�d�r.

SES, birinci basamak sa�l�k hizmetlerinde ya�anan sorunlara ili�kin önerilerini aç�klad�

�lgili Haberler