GÜNCEL

P�nar Gay�p yazd� | ��çi, emekçi �enli�inden i�çi cinayetlerine evrilen futbol

PINAR GAYIP
18 Kas�m 2022 Cuma

20 Kas�m'da Dünya Kupas� ba�l�yor. Dünya Kupas� öncesi ev sahibi ülkeler FIFA'n�n istedi�i in�aatlar� yerine getirebilmek için say�s�z i�çiyi katletti. Ancak Katar, i�çi cinayetleriyle tabir-i caizse bu ülkeleri fersah fersah geride b�rakt�. �u ana dek 20 bin göçmen i�çinin 12 stadyum in�aatlar�nda katledildi�i ortaya ç�kt�. Ancak daha fazla i�çinin katledilmi� olmas� da su götürmez bir gerçek.

2022 Dünya Kupas� 20 Kas�m'da ba�l�yor. Bu y�l ev sahipli�ini ise Katar üstleniyor. Katar hükümeti ev sahibi olmas�n�n duyurulmas�n�n ard�ndan co�kulu bir aç�klama yapm��, e�i benzeri görülmemi� bir in�aat yapaca��n� ilan etmi�ti.

20 B�N GÖÇMEN ��Ç� KATLED�LD�
Do�rudur. Dünya Kupas� öncesi ev sahibi ülkeler FIFA'n�n istedi�i in�aat ve yap� �artlar�n� yerine getirebilmek için say�s�z i�çiyi katletti. Ancak Katar, i�çi cinayetleriyle tabir-i caizse bu ülkelerin hepsini fersah fersah geride b�rakt�. �u ana dek 20 bin göçmen i�çinin 12 stadyum in�aatlar�nda katledildi�i ortaya ç�kt�. Ancak daha fazla i�çinin katledilmi� olmas� da su götürmez bir gerçek.

Katar'�n ev sahipli�i 2010 y�l�nda aç�kland�. Hemen ard�ndan dünyan�n en fakir 50 ülkesinden Hindistan, Pakistan, Nepal, Banglade�, Sri Lanka, Filipinler ve Kenya'dan yüz binlerce göçmen i�çi, in�aatlarda çal��mak için getirildi. ��çilerin getirildi�i 2010 Aral�k'ta onlarca i�çinin katledildi�i bas�na yans�d�. Katar resmi bir aç�klama yapmad�� gibi üstünü örtmeye dahi ihtiyaç duymad�.

HAYATTA KALAN ��Ç�LER�N ÜCRETLER� GASP ED�LD�
Onbinlerce i�çinin katledildi�i organizasyonda hayatta kalan i�çilerin ise haklar� gasp edildi. 2021 y�l�nda Al Bandary International Group, göçmen i�çilerin ücretlerini ödemedi. Ba�kent Doha'da da bulunan �irketin önünde eylem yapan i�çiler darp edilerek gözalt�na al�nd�, ücretleri ödenmeyerek s�n�rd�� edildi.

EV SAH�B� BREZ�LYA'DA HALK SOKA�A DÖKÜLDÜ
��çilerin cans�z bedenleri üzerine varl��n� in�a eden FIFA organizasyonlar�n�n tarihinde bu i�çi katliamlar� hep oldu. Dolay�s�yla Katar'daki katliam ne ilk ne de son. 2014 y�l�nda ev sahibi Brezilya'da halklar�n FIFA protestosu; polis sald�r�s�, i�kenceli gözalt�lar hala haf�zalarda. 2014 y�l�nda Dünya Kupas�'na ev sahibi olaca�� aç�klanan Brezilya'da halk, böyle bir organizasyona harcanacak paran�n ekonomiye zarar verece�ini, yoksul halk�n daha da yoksulla�aca��n� vurgulayarak itiraz etmi� sokaklara dökülmü�tü. Futbola milyonlarca dolar harcanmas�na kar�� ç�kan en az bir milyon ki�i, bu paran�n sa�l��a, e�itime harcanmas�n� istemi�ti.

Öte yandan FIFA'n�n in�aatlar�n yeti�mesi için sürekli uyard�� ülkede çok say�da i�çi, i� cinayetinde katledilmi�ti.

ORGAN�ZASYONLARIN BÜTÇES� HALKTAN KES�L�YOR
1934 y�l�na kadar kurayla belirlenen ev sahibi ülkeler 1938'den itibaren seçimle belirleniyor. Bu da ciddi bir rü�vet a��n� olu�turuyor. Dolay�s�yla FIFA organizasyonlar�na harcanan milyonlarca dolar, yerel halk�n cebinden ç�k�yor, halk daha da yoksulla��yor.

SERMAYEN�N KAR ARACI
Sermayenin en önemli kar arac� olan futbolun kökeni i�çi ve emekçilerin sokak aralar�nda e�lence amac�yla ba�latt��, günler hatta aylar süren, kurals�z ve paras�z oynanan bir oyundu.

FUTBOLUN KÖKEN�
Futbol Çin'de MÖ 300-200'li y�llarda askeri e�itim olarak "cuju" ad�yla oynand�, birkaç yüzy�l sonra Japonya'da "kemari" ad�yla devam etti, Antik Yunanda "episkiros", Roma �mparatorlu�u döneminde ise "harpastum" ad�n� alarak çe�itli a�amalardan geçti. Askeri e�itimde sabit kurallar ve rekabet varken, daha sonra bu kurallar kald�r�ld� rekabetten ziyade e�lence temel al�nd�.

��Ç� VE EMEKÇ�LER ARASINDA �ENL�K, DAYANI�MA OYUNUYDU
Ancak futbol esas biçimini 18. yy. �ngiltere'sinde kazand�. ��çi s�n�f� aras�nda bir e�lence olarak ba�layan oyun halkç� ve kolektif bir nitelik ta��yordu. Kurallar� ve süresi yoktu. Bazen bir futbol oyunu günlerce hatta aylarca sürer, oyun s�ras�nda açl�ktan, uykusuzluktan ve yorgunluktan bay�lan oyuncular�n yerine yenileri geçerdi. ��çi ve emekçiler aras�nda tamamen e�lence amaçl� oynanan bu oyun herhangi bir ticari kayg� da gütmüyordu. Ço�u zaman plastik topun yerini, bir ta�, konserve kutusu ya da içi doldurularak büyütülmü� bir çaput al�yordu.

��Ç� �EH�RLER�NDE KULÜPLER KURULDU
19 yy. sonlar�nda 20. yy. ba�lar�nda ise �ngiltere'nin proleter yo�unluklu �ehirleri Manchester, Liverpool ve ba�kent Londra'da futbol kulüpleri kuruldu. Bu kulüplerin birço�u i�çi yo�unluklu olmakla birlikte F. Engels Manchester United'in kurucular�ndand�r. Ve bu kulüplerin bayraklar�n�n k�rm�z� olmas� da tesadüf de�ildir.

KAR�I ÇIKAN MONAR�� DAHA SONRA KURUCUSU OLDU
Ezilenlere ait bir dayan��ma, �enlik aktivitesi olan futbol bir süre sonra emekçilerin elinden al�nmak istendi. �lk ç�k��nda �ngiliz monar�isi taraf�ndan yasaklansa da 1863 y�l�nda ilk futbol federasyonu yine �ngiltere'de kuruldu.

FA��ZM�N GÜCÜ OLARAK PROPAGANDA ED�LD�
Burjuvazinin el koymay� amaçlad�� futbol bir dönem fa�izm taraf�ndan da gasp edilmek istendi. Çünkü futbolun siyasi yönü o y�llarda ticari yönünden daha öncelikliydi. 1922 y�l�nda �talya'da iktidar� ele geçiren fa�ist Mussolini, kitleleri saran futbolu bir araç haline getirmek istedi. Kendisi sevmese de popülaritesinden etkilendi�i futbolla ilgili ilk ad�m�n� 1929'da Seria A tak�m�n� kurarak att� devamla büyük stadyum in�aatlar�na ba�land�. Futbolun gücü o Mussolini'yi öylesine sarm��t� ki "saf �talyan �rk�"n� tehlikeye atarak Güney Amerika tak�mlar�nda yer alan �talyal� futbolcular� transfer etti, slogan �uydu: "�talya için ölebiliyorlarsa �talya için de oynayabilirler." 1938 y�l�nda �talya ve Macaristan aras�nda oynanacak maç öncesi fa�ist Mussolini futbolculara "ya galibiyet ya ölüm" telgraf� yollad�. Maç� kazanan �talyanlar, kupa törenine fa�ist ordunun üniformalar�yla ç�k�nca tüm dünyada ve ülke içinde futbol fa�izmin gücü olarak propaganda edildi.

NAZ�LERE KAR�I KAZANAN 12 OYUNCU KUR�UNA D�Z�LD�
Fa�izmin bir di�er temsilcisi Hitler ise futbolu himayesine almak için çok çabalad�. Almanya'n�n Gelsenkirchen �ehrinin bir i�çi mahallesinde kurulan ve madencilerin tak�m� olarak bilinen Schalke OL kulübünü sol kimli�inden dolay� dü�ürüp Nazi partisinin resmi tak�m� haline getirmeye çal��sa da ba�ar�l� olamad�. 1942 yaz�nda Nazi Almanyas�yla Kiev yerel tak�m� aras�nda oynanan futbol maç�nda, Kievli futbolcular ilk yar�y� önde tamamlad�klar�nda Naziler taraf�ndan tehdit edilmi�, kaybetmeleri istenmi�tir. Günlerdir aç olan ve ko�maya derman� olmayan hatta açl�ktan a��zlar� kokan i�çi futbolcular bunu fa�izme kar�� bir direni� olarak kabullenmi� ve aç�k ara farkla maç� kazanm��t�. 12 oyuncu maç�n bitimi sonras� stadyumun dibinde kur�una dizildi.

1904 YILINDA ÜLKELER�N ��RKETLER� HAL�NE GELD�
1904 y�l�nda Uluslararas� Futbol Federasyonlar Birli�i'nin (FIFA) kurulmas�yla, futbol tamamen ticarile�ti, sermayenin önemli bir gelir kayna�� oldu. 1930'dan bu yana düzenlenen FIFA Dünya Kupas�, ülkelere ciddi gelir getirdi. FIFA ba�kanlar� patronlar�n toplant�lar�na kat�lmaya ba�lad� bu toplant�larda yüksek miktarlarda rü�vetler gündeme geldi. Bugün futbol art�k tamam�yla büyük tekellerin himayesi alt�nda bir �irket haline geldi. ��çilerin kurdu�u tak�mlar sat�n al�narak maçlara dev bütçe ayr�ld�. Bu nedenle bugün kar�� ç�k�lan futbol de�il art�k endüstriyel futbol. Ve pek çok kapitalist sektörü kapsayarak geli�iyor. Dünya Kupas� ve benzeri organizasyonlar devasa turizm,reklam ve ticaret panay�rlar� olarak i�lev görüyor.Özellikle Dünya Kupas� organizasyonlar�nda geçici genelevler kuruluyor. Kad�n bedeni en pervas�z ve hoyrat bir sömürünün nesnesi haline getiriliyor. Seks endüstrisi bu e�lence endüstrisinin temel bir bile�eni haline gelmi� bulunuyor. �slam �eriat� kurallar�yla yönetilen Katar'�n Dünya Kupas� organizasyonu boyunca alkollü içkilerin tüketimini serbest b�rakmas� endüstriyel futbol sektörünün gücünü gösteren en çarp�c� veridir. Bu dünya kupas�n�nda en büyük kazananlar� uluslar aras� �irketler olacakt�r.

Son sözü futbol hakk�nda yaz�lar�yla bilinen Simon Kuper'a b�rakal�m: "Futbol asla sadece futbol de�ildir."

P�nar Gay�p yazd� | ��çi, emekçi �enli�inden i�çi cinayetlerine evrilen futbol

�lgili Haberler