GÜNCEL

'Özel sektörde çal��an sa�l�k emekçilerinin özlük haklar� aç�s�ndan tablo kötüye gitmektedir'

ANKARA
19 Nisan 2020 Pazar

Ankara Tabip Odas�, özel sa�l�k kurulu�lar�nda çal��an sa�l�k çal��anlar� için yap�lan anket sonuçlar�n� yay�nlad�. Sonuçlara göre ankete kat�lan sa�l�k çal��anlar�n�n yüzde 51'i ki�isel koruyucu ekipman kullan�m� konusunda hizmet içi e�itim almazken, yüzde 7'sinin ise e�itimden haberi yok.

Ankara Tabip Odas�, özel sa�l�k kurulu�lar�nda çal��anlar için yap�lan anket sonuçlar�n� ve analizleri yay�nlad�. Ankette özel sa�l�k kurulu�lar�nda çal��an sa�l�m emekçilerinin ya�ad�klar� sorunlar gözler önüne serilirken, bu sorunlar için çözüm önerileri de yap�ld�.

07 Nisan 2020-16 Nisan 2020 tarihleri aras�nda, birinci ikinci ve üçüncü basamak özel sa�l�k kurulu�unda çal��anlar�n pandemi döneminde kar��la�t�klar� sorunlar� de�erlendirmeyi amaçlayan ankete toplam 499 sa�l�k çal��an�, içinde bulunduklar� yo�un ve zor ko�ullara ra�men kat�ld�n� belirten Ankara Tabip Odas�, "Özellikle özel sektörde çal��an hekimlerin ve sa�l�k çal��anlar�n�n bütün olarak özlük haklar� aç�s�ndan tablo kötüye gitmektedir" dedi.

Ankara Tabip Odas�'n�n haz�rlad�� anket sonuçlar� �u �ekilde:

■ Kat�l�mc�lar�n demografik durumu incelendi�inde, yüzde 64'ünün erkek, yüzde 36's�n�n kad�n oldu�u görülmektedir.
■ Kat�lanlardan yüzde 29'u 45 ya� alt�, yüzde 34'ü 46-55 ya� aral��nda iken 55 ya� üstü olan sa�l�k çal��anlar�n�n oran� ise yüzde 37'dir.
■ Kat�l�mc�lar�n yüzde 84'ü uzman hekim, yüzde 14'ü pratisyen hekim, yüzde 2'si de farkl� bran�lardaki sa�l�k personelinden olu�maktad�r.
■ Kurum türlerine göre kat�l�mc�lar�n yüzde 10'u muayenehanede, yüzde 4'ü poliklinikte, yüzde 25'i t�p merkezinde, yüzde 53'ü hastanede, yüzde 8'i ise vak�f üniversitesi t�p fakültesi ve hastanesinde çal��t��n� belirtmi�lerdir.
■ �stihdam tipine göre, kat�l�mc�lar�n yüzde 33'ü 4/A'l� (eski SSK), yüzde 13'ü 4/B'li (eski Ba�kur) ve yüzde 54'ü ise emekli/çal��an oldu�unu belirtmi�tir.
■ Ücretlendirme biçimine göre da��l�mda yaln�zca sabit ücret alanlar yüzde 35, �irket kurma arac�l��yla sabit ücret ve hakedi� alanlar yüzde 52 iken yaln�zca hakedi� (sadece nöbet tutarak) alanlar�n oran� yüzde 13'tür.
■ Kat�l�mc�lar�n yüzde 26's� çal��t�� kurumda ciro bask�s� uyguland��n�, yüzde 56's� böyle bir uygulama ya�amad�klar�n� ve yüzde 18 ise kimi zamanlar bask� uyguland��n� ifade etmi�lerdir.
■ Pandemi sürecinde ücret ve hakedi� ödemeleriyle ilgili olarak kat�l�mc�lar�n yüzde 48'i sorun ya�ad�klar�n�, yüzde 39'u sorun ya�amad�klar�n� ve yüzde 13'ü ise bazen sorun ya�ad�klar�n� belirtmi�tir.
■ Eksik ve düzensiz ödeme, sa�l�k çal��anlar�n�n ekonomik stabilitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Kat�l�mc�lar�n yüzde 7,6's� ücretlerinin yüzde 30'unu; yüzde 6,4'ü ücretlerinin yüzde 40'�n�; yüzde 22'si ise ücretlerinin yüzde 50'si ve daha fazlas�n� kaybetmi�tir. Pandemi döneminin kriz ortam�n� f�rsat bilen i�verenler nedeniyle ücretsiz izne ayr�lan veya ayr�lmaya zorlanan sa�l�k çal��anlar�n�n oran�n�n yüzde 21 olmas� en yo�un ihtiyaç duyulan dönemde trajik bir veri olarak kay�tlara geçmi�tir.
■ Pandemi döneminde i� yükü art��n�n yol açt�� fiziksel ve ruhsal bask� d��nda, sa�l�k çal��anlar�na �iddet vakalar� -seyrek de olsa- ya�anmaktad�r. Kat�l�mc�lardan yüzde 8'i sözlü �iddete, biri fiziksel-sözlü �iddete u�rad��n�, kat�l�mc�lar�n yüzde 92'i ise herhangi bir �iddete maruz kalmad��n� belirtmi�tir.
■ Kat�l�mc�lar�n yüzde 68'i çal��t�klar� kurumda �� Sa�l�� ve Güvenli�i Kanunu (�SG) ve ilgili yönetmeliklerdeki tedbirlerin uyguland��n�, yüzde 13'ü uygulanmad��n� ve yüzde 19'u ise tedbirlere dair bilgi sahibi olmad�klar�n� belirtmi�tir. Sa�l�k çal��anlar�n�n, �SG'nin gerektirdi�i önlemlerin al�nmad�� artlarda hizmet vermek zorunda kalmas� en net ifade ile birey, profesyonel ve toplum sa�l��n�n tehlikeye at�lmas�d�r.
■ Kat�l�mc�lar�n yüzde 52'si çal��t�klar� sa�l�k kurulu�unun pandemi hastanesi oldu�unu, yüzde 48'i ise olmad��n� belirtmi�tir.
■ Covid-19 hasta muayenesi için ayr�lm�� bir Covid-19 poliklini�inin olup olmad�� sorusuna kat�l�mc�lar�n yüzde 47'i evet, yüzde 39'u hay�r ve yüzde 14'ü bilgim yok yan�t�n� vermi�tir. Bu veri bile ba�l� ba��na salg�nla mücadelede kurumlarda yetersiz planlama, bilgilendirme ve e�itim eksikli�ine i�aret etmektedir.
■ Çal��t�klar� sa�l�k kurumunda olas� Covid-19 hastalar�n� tespit ve uygun yönlendirme yap�labilmesi amac�yla ön triaj için ayr�lm�� bir alan olup olmad�� sorusuna kat�l�mc�lar�n yüzde 66's� oldu�unu, yüzde 23'ü olmad��n� ve yüzde 11'i ise bilgisi olmad��n� belirtmi�tir.
■ Pandemi s�ras�nda ve sonras�nda Covid-19 bula�� ile ilgili sa�l�k çal��anlar�na özel bir sürveyans ve bildirim sistemi kuruldu�unu belirtenlerin oran� yüzde 39, kurulmad� diyenlerin oran� yüzde 38 ve bilgim yok yan�t�n� verenlerin oran� ise yüzde 23'tür.
■ Sa�l�k çal��anlar�n�n sa�l�� aç�s�ndan periyodik ve yayg�n test hayati önem ta��maktad�r. Kat�l�mc�lar�n yüzde 55'i çal��t�klar� kurumda test yap�ld��n�, yüzde 38'i test yap�lmad��n�, yüzde 7'si test yap�l�p yap�lmad�� hakk�nda bilgi sahibi olmad�klar�n� belirtmi�tir. Sa�l�k Bakanl��n�n payla�t�� verilerde test say�s�nda göreceli art�� oldu�u izlenmekle birlikte sa�l�k kurulu�lar� aras�nda bir homojenite sa�lanamad�� görülmektedir.
■ Viral enfeksiyon riski sa�l�k emekçilerini do�rudan tehdit etmektedir. Kat�l�mc�lar�n yüzde 32'si çal��t�klar� kurumda Covid-19 tan�s� alan hekim veya sa�l�k çal��an� oldu�unu, yüzde 42'si olmad��n�, yüzde 26's� ise bilgisinin olmad��n� belirtmi�tir.
■ Pandemi ile mücadelede ki�isel koruyucu ekipman ve donan�m�n yeterli say�da temin edildi�ini belirtenlerin oran� yüzde 48 iken, temin edilmedi�ini belirtenlerin oran� yüzde 39, bilgisi olmad��n� belirtenlerin oran� ise yüzde 13'tür.
■ Ki�isel koruyucu ekipman temini kadar önemli olan di�er bir konu bula�� riskine kar�� ki�isel koruyucu ekipman kullan�m� konusunda hizmet içi e�itimdir. Bu konuyla ilgili soruda, yüzde 42 kat�l�mc� hizmet içi e�itim ald��n� belirtirken, yüzde 51 kat�l�mc� e�itim almad�klar�n�, yüzde 7'si bilgilerinin bulunmad��n� dile getirmi�tir.
■ Bu salg�n s�ras�nda sa�l�k çal��anlar� hem en yüksek risk grubundad�rlar hem de önemli bir enfeksiyon kayna��d�rlar. Eksiksiz ki�isel koruyucu ekipman ve donan�m ile çal��t�klar� durumda kendi sa�l�klar�n� ve toplum sa�l��n� koruyabilirler. Kat�lanlar�n yüzde 34'ü KKE'lar�n çal��t�klar� kurum taraf�ndan sa�land��n�, yüzde 20'si kendi imkanlar�yla ald�klar�n�,yüzde 37'i ise hem kurum hem de kendi imkanlar� ile temin ettiklerini belirtmi�tir. Pandemi döneminde mücadelenin ön saflar�nda yer alan sa�l�kç�lar�n kendi bütçeleriyle koruyucu ekipman al�m�na yönelmesi, hem çal��t�klar� kurumlar�n hem de Sa�l�k Bakanl��'n�n bu konuya dair plans�zl��n� ve haz�rl�ks�zl��n� ortaya koymaktad�r.
■ Sa�l�k emekçileri aç�s�ndan hizmet/performans bask�s� kadar ekonomik bask� da önemli bir sorun kümesini olu�turmaktad�r. "Çal��t��n�z kurumda (siz veya ba�kas�) ücretsiz izne ç�kar�lan veya rapor almaya zorlanan sa�l�k personeli var m�" sorusuna ne yaz�k ki yan�t verenlerin 226's� yani yüzde 60'� evet yan�t�n� vermi�tir.
■ Ankete kat�lanlar�n yüzde 58'i çal��t�klar� sa�l�k kurumunda 65 ya� üstü sa�l�k personeli oldu�unu belirtmi�tir. 65 ya� üstü bireylerin bu salg�nda yüksek risk grubunda yer almas�na kar��n çal��mak zorunda kalmalar� gelir da��l�m�nda makro adaletsizlikle de ili�kilidir. Özellikle emekli hekimlerin ayl�k maa�lar�n�n açl�k ve yoksulluk s�n�r�n�n alt�nda kald��n� göz önüne al�rsak, toplum ve bürokrasideki yayg�n inan��n aksine sa�l�kç�lar�n sadece ya�ayabilmek için çal��mak zorunda oldu�u anla��lmaktad�r.
■ Pandemi dönemi, hem sosyal-psikolojik hem de i� yükü nedeniyle sa�l�k emekçileri üzerindeki bireysel mental ve moral yorgunlu�u ve bask�y� art�rmaktad�r. Kat�l�mc�lar�n yüzde 50'si bu yo�un i� yükü ve çal��ma ko�ullar�n�n psikolojilerini olumsuz etkiledi�ini belirtmi�lerdir.
■ Bu süre zarf�nda çal��t�klar� kurum taraf�ndan sa�l�k çal��anlar�na yönelik psikososyal destek sunuldu�unu belirtenlerin oran� yüzde 19 iken, herhangi bir destek sunulmad��n� belirtenlerin oran� yüzde 62, fikrim yok yan�t�n� verenlerin oran� ise yüzde 19'dur. Nesnel ve öznel psikolojik bask� faktörlerinin art��, ba�ta hekimler olmak üzere sa�l�kç�lar�n bir bölümünün i�ten ayr�lmay� dü�ünmesine yol açmaktad�r. Bu veriler, salg�nla mücadelede vazgeçilmez olan sa�l�k çal��anlar�n�n bu süreçte tüm bask� unsurlar�n�n kald�r�lmas� ve psikolojik/psikiyatrik aç�dan desteklenmesi gerekti�ini göstermektedir.
■ Özel sektörde mobbing ve benzeri y�ld�rma pratiklerinin hizmet sunumunu art�rmaya dönük ciro/performans bask�s�ndan kaynakl� oldu�u bilinmektedir. Pandemi döneminde yöneticiler taraf�ndan mobbing ve benzeri y�ld�rma yöntemlerinin uygulan�p uygulanmad��na ili�kin soruya "artt�" diyenler yüzde 7, "k�smen artt�" diyenler yüzde 23 iken, hay�r diyenlerin oran� yüzde 59 olup yüzde 11'i ise bilgisi bulunmad�� yan�t�n� vermi�tir.

'Özel sektörde çal��an sa�l�k emekçilerinin özlük haklar� aç�s�ndan tablo kötüye gitmektedir'

�lgili Haberler