GÜNCEL

�HD Diyarbak�r: Fiili OHAL rejimiyle hak ihlalleri derinle�ti

D�YARBAKIR - ETHA
28 �ubat 2024 Çar�amba

Kuzey Kürdistan'da 2023 y�l�nda ya�anan insan hakk� ihlallerine ili�kin raporunu aç�klayan �HD Diyarbak�r �ubesi, "Kürt meselesinin demokratik yol ve yöntemlerle çözülemeyi�i nedeniyle süren çat��ma ortam�, Türkiye'nin iç ve d�� politikadaki istikrars�zl��n�n devam etmesine neden olmaktad�r" dedi.

�nsan Haklar� Derne�i (�HD) Diyarbak�r �ubesi, Kuzey Kürdistan'da 2023 y�l� insan hakk� ihlallerine ili�kin raporunu �ube binas�nda aç�klad�.

�HD E� Genel Ba�kan Yard�mc�s� Rümeysa Deniz Kaya, 6 �ubat 2023'te ya�anan deprem katliam�na dikkat çekerek, resmi aç�klamalara göre 53 bini a�k�n ya�am�n� yitirdi�ini ancak deprem katliam� nedeniyle ya�am�n� yitiren ki�ilerin ve kaybolan çocuklar�n say�s�na dair tatmin edici bir aç�klama yap�lmad��n� söyledi. Depremden etkilenen 11 ilde bugün bar�nma, e�itim, sa�l�k, beslenme gibi temel haklara eri�im konusunda hala ciddi s�k�nt�lar ya�and��n� söyleyen Kaya, "Bu aç�klamam�z vesilesiyle bir kez daha hükümete, deprem bölgesinde ya�anan her türlü y�k�m�n giderilebilmesi için etkili politikalar geli�tirme ça�r�s�nda bulunuyoruz" dedi.

'F��L� OHAL REJ�M�YLE HAK �HLALLER� DER�NLE�T�'
2023 y�l�nda fiili OHAL rejimi uygulamalar�yla hak ihlallerinin art�� göstermeye devam etti�ini kaydeden Kaya, "�iddete dayal� bu politikalar ile �rkç� yakla��mlar, ayr�mc� uygulamalar ve cinsiyetçi politikalar derinle�mi�; bölgede özellikle kolluk görevlilerinin faili oldu�u binlerce insan hakk� ihlali vakas� ya�anm��t�r. Kürt meselesinin demokratik yol ve yöntemlerle çözülemeyi�i nedeniyle süren çat��ma ortam�, Türkiye'nin iç ve d�� politikadaki istikrars�zl��n�n devam etmesine neden olmaktad�r" dedi.

'MEZARLIKLAR TAHR�P ED�LD�, Z�YARETLER ENGELLEND�'
2023 y�l�nda da gerçekle�tirilen s�n�r ötesi operasyonlarda sivillerin ya�am�n� yitirdi�ine i�aret eden Kaya, "Bölgemizde devam eden çat��mal� süreçte örgüt militanlar�na ait cenazelerin usule ayk�r� bir �ekilde ailelerine verilmesi, örgüt militanlar�na ait mezarl�klar�n tahrip edilmesi; yak�nlar� bu mezarl�klarda defnedilen ki�ilerin mezarl�k ziyaretlerinin engellenmesi ve mezarl�k ziyaretleri s�ras�nda yurtta�lara yönelik hakaret ile kötü muamele fiillerinin i�lenmesi bir rutin haline gelmi�tir" dedi.

Bölgede 2023 y�l�nda örgütlenme ve ifade özgürlü�ü haklar�na dönük bask�lar�n ve gözalt� ve tutuklamalar�n artarak devam etti�ine i�aret eden Kaya, "Devlet ile hükümetin anti-demokratik karar ve uygulamalar�na itiraz eden yurtta�lar, gözalt� ve tutuklama uygulamalar�yla kar��la�m��; birçok yurtta� ise muhalif kimli�inden dolay� ekonomik-sosyal haklar�ndan mahrum b�rak�lm��t�r" dedi.

'MUHAL�F KES�MLER ÖRGÜTLENME �ANSI BULAMIYOR'
Özellikle Kürt siyasetçilerin a��r suçlamalarla kar�� kar��ya b�rak�ld��na, bölgede yap�lmak istenen eylem ve etkinliklerin sürekli engellendi�ine, polis sald�r�lar� gerçekle�ti�ine i�aret eden Kaya, "Bölgemizde siyasi iktidar�n bask�c� politikalar� sonucunda, muhalif kesimler örgütlenme �ans� bulamamakta, sürekli bask�lanarak susturulmaya çal��lmaktad�r" dedi.

'HALKIN TEMS�L HAKKI EL�NDEN ALINIYOR'
Halklar�n Demokratik Partisi'ne (HDP) dönük kapatma davas�na i�aret eden Kaya, "Tarafs�zl�� ve ba��ms�zl�� konusunda tart��malar�n oda�� olan yarg� erki, siyasal rejimin yarg� kurumunu siyasalla�t�rmas� ile paralel olarak, siyasi parti kapatma yöntemine ba�vurmas� ile Kürt meselesini de çözümsüz b�rakmaktad�r. Parti kapatma davalar�n�n yan� s�ra, özellikle Kürt politikac�lara yönelik gerçekle�en siyasi dava yarg�lamalar� ile yurtta�lar�n temsil edilmesi ve politika yapma haklar� ellerinden al�nmaktad�r" dedi.

2023 y�l�nda hapishanelerde devam eden tecrit ve izolasyon, i�kence ve kötü muamele, sa�l�k hakk� ihlalleri, ileti�im hakk� ihlallerine de i�aret eden Kaya, hapishanelerdeki tecrit ve izolasyonun en a��r biçimde �mral�'da PKK lideri Abdullah Öcalan üzerinde uyguland��n� vurgulad�.

'AÇLIK GREV�NDEK� TUTSAKLARIN TALEPLER� KAR�ILANSIN'
�mral� tecridine kar�� ve Kürt sorununda demokratik çözüm talebiyle hapishanelerde 27 Kas�m 2023'ten bu yana devam eden açl�k grevlerine dikkat çeken Kaya, "Söz konusu eylemlerin vahim sonuçlar do�urmamas� için mahpuslar�n Anayasadan kaynaklanan taleplerinin yerine getirilmesi ça�r�m�z� yineliyoruz" dedi.

Bölgede kad�na yönelik �iddet ve kad�n cinayetlerinin 2023'te artarak devam etti�ini belirten Kaya, "Kad�n cinayetleri ve kad�na yönelik �iddet eylemlerindeki art�� bu konuya odaklanmay� gerektirirken, siyasi iktidar ve bir k�s�m muhalif gruplar taraf�ndan kad�n haklar� mücadelesinin kazan�mlar�n�n tart��maya aç�lmas� meselenin çözümsüz kalmas�na neden olmaktad�r" dedi.

'KÜRT SORUNUNDA BARI�ÇIL ÇÖZÜM'
Kürt sorununun Türkiye'nin en temel demokratikle�me sorunu olarak varl��n� korudu�unu söyleyen Kaya, "Sorunun bar��ç�l, demokratik ve adil çözümüne yönelik esas olarak iktidar taraf�ndan içtenlikli, bütünlüklü ad�mlar�n at�lmamas�, yan� s�ra Ortado�u'daki geli�melerin de etkisi ile 7 Haziran 2015 genel seçimlerinin hemen ard�ndan ba�layan silahl� çat��ma ortam� halen sürmekte ve ba�ta ya�am hakk� olmak üzere a��r ve ciddi insan haklar� ihlallerine yol açmaktad�r" ifadelerini kulland�.

Rapora göre, 2023 y�l�nda bölge kentlerinde:
🔹Polis, asker ve jandarma taraf�ndan yarg�s�z infaz sonucu 5 ki�i katledildi, 7 ki�i yaraland�.
🔹Hapishanelerde 6 hasta tutsak ya�am�n� yitirdi.
🔹Faili meçhul sald�r�lar sonucu en az 6 ki�i ya�am�n� yitirdi, 2 ki�i a��r yaraland�.
🔹Resmi hata ve ihmaller sonucu 6 ki�i ya�am�n� yitirdi.
🔹Bölge kentlerinde 4 çocuk, 14 kad�n, 10 erkek olmak üzere; en az 28 ki�i intihar etti�i iddias�yla ya�am�n� yitirirken, yine 8 çocuk, 24 kad�n, 16 erkek, en az 48 ki�i ise �üpheli bir �ekilde ya�am�n� yitirdi.
🔹Bölgede çat��malar s�ras�nda en az 6 ormanl�k alanda yang�n ç�kt�.
🔹Bölgede 4 kent ve ba�l� ilçe s�n�rlar�nda bulunan yüzlerce alan� kapsam�na alacak �ekilde 30 defa özel güvenlik bölgesi ilan edildi.
🔹3 kente ba�l� 22 köyü kapsam�na alacak �ekilde 4 defa soka�a ç�kma yasa�� ilan edildi.
🔹Örgüt militanlar�na ait 3 cenaze ailelerine teslim edilmedi. En az 15 militan�n cenazesi çe�itli giri�imlere ra�men ailelere geç teslim edildi. En az 1 mezarl��a sald�r� gerçekle�ti.
🔹Aile içi �iddet sonucu 36 kad�n ya�am�n� yitirdi, 10 kad�n yaraland�, 2 kad�n cinsel sald�r�ya maruz kald�.
🔹Toplumsal alanda u�rad�� sald�r� sonucu 10 kad�n ya�am�n� yitirdi, 14 kad�n yaraland�. En az 8 kad�na yönelik cinsel sald�r� gerçekle�ti.
🔹Aile içi �iddet sonucu 3 çocuk ya�am�n� yitirdi, 3 çocuk yaraland�, 8 çocuk cinsel istismara maruz kald�.
🔹Toplumsal alanda �iddet sonucu 4 çocuk ya�am�n� yitirdi, 16 çocuk yaraland�. Toplumsal alanda en az 583 çocuk cinsel istismara maruz kald�, 4 çocuk ise al�konuldu.
🔹Bölgede en az 7 ki�i gözalt�nda, 182 ki�i gözalt� yerleri d��nda (sokak, ev bask�n�) i�kence ve kötü muameleye maruz kal�rken, en az 77 tutsak hapishanelerde i�kence ve kötü muameleye maruz kald�.
🔹Bölge kentlerinde en az 64'ü çocuk bin 809 ki�i gözalt�na al�nd�. 4'ü çocuk en az 304 ki�i tutukland�.
🔹Bölgede en az 951 ev/i� yeri bask�na u�rad�.
🔹Hapishanelerde 542 tutsak gerekçe gösterilmeden veya çe�itli gerekçelerle ba�kaca hapishanelere sevk edildi.
🔹En az 31 tutsa��n infaz� çe�itli gerekçelerle (kurula ç�kmad��, disiplin cezas�, pi�man olmad��, dini ve milli günlerde törene kat�lmad��) ertelendi.
🔹�� cinayetlerinde en az 114 i�çi ya�am�n� yitirdi, 13 i�çi yaraland�.

�HD Diyarbak�r: Fiili OHAL rejimiyle hak ihlalleri derinle�ti

�lgili Haberler