GÜNCEL

I��D'in kaç�rd�� Êzidî çocuklar sa�l�k krizi ya��yor

HABER MERKEZ�
30 Temmuz 2020 Per�embe

I��D çetelerinin esaretinden kurtulan birçok çocuk, kal�c� yaralar, hastal�klar veya fiziksel sakatl�klarla geri döndü.

Uluslararas� Af Örgütü'nün yay�mlad�� bir rapora göre, I��D taraf�ndan kaç�r�lan ve daha sonra ailelerine geri dönen 2 bin kadar Êzidî çocuk fiziksel ve ruhsal bir sa�l�k krizi ya��yor.

"Terörün Miras�: I��D �iddetinden Hayatta Kalan Êzidî Çocuklar�n Durumu" ba�l�kl� rapor, ayn� zamanda, I��D çetelerinin tecavüzü sonucu do�an çocuklar�n annelerinden zorla ayr�lmas�na son verilmesi gerekti�ine dikkat çekiyor.

I��D, 2014 ile 2017 aras�nda, Irak'ta Êzidîlere kar�� sava� suçlar�, insanl��a kar�� suçlar ve BM'nin soyk�r�m olarak tan�mlad�� suçlar i�lemi�ti.

Art� Gerçek'in haberine göre 56 sayfal�k rapor, I��D taraf�ndan kaç�r�lan, i�kenceye maruz kalan, sava�maya zorlanan, tecavüze u�rayan, daha sonras�nda ailelerine geri dönen bin 992 çocu�un birçok yönden kar�� kar��ya kald�� zorluklar� ortaya koyuyor.

I��D çetelerinin esaretinden kurtulan birçok çocuk, kal�c� yaralar, hastal�klar veya fiziksel sakatl�klarla geri döndü. Travma sonras� stres bozuklu�u, kayg� ve depresyon, bu çocuklar�n en s�k ya�ad�� ruhsal sa�l�k sorunlar� aras�nda. Çocuklar�n s�kl�kla gösterdi�i semptomlar ve davran��lar aras�nda sald�rganl�k, geçmi�i hat�rlama, kabuslar, sosyal ortamlardan geri çekilme ve ruh halinde ani de�i�imler yer al�yor.

ERKEK ÇOCUKLAR SAVA�MAYA ZORLANDI
Rapora göre, I��D'in esir ald�� binlerce Êzidî erkek çocuk aç b�rak�ld�, i�kenceye u�rad� ve sava�maya zorland�. Bunun sonucunda, eski çocuk askerler daha büyük oranda ciddi sa�l�k sorunlar� ve fiziksel sakatl�klar ya��yor. Kollar�n� veya bacaklar�n� kaybeden çocuklar var.

Bu çocuklar esas kimliklerini, dillerini ve isimlerini silmek için kasten uygulanan yo�un propaganda, siyasi telkin ve askeri e�itime maruz kalm��t�. Bu nedenle Êzidî erkek çocuklar ço�unlukla sosyal ortamdan soyutlan�yor.

Uluslararas� Af Örgütü'nün görü�tü�ü 14 eski çocuk askerin yar�s�ndan fazlas�, geri döndükten sonra psikososyal destek, sa�l�k deste�i, mali veya di�er türde herhangi bir destek almad�klar�n� söyledi.

Af Örgütü, görü�me yapt�� ki�ileri korumak için çocuklar�n� anlat�mlar�n� takma isimlerle aktard�.

'B�R �NSANIN BA�INA GELEB�LECEK EN FEC� �EY'
Raporda, 15 ya��nda zorla sava�t�r�lan Sahir'in anlat�mlar� �öyle: "Sava�maya zorland�m. Ya sava�acakt�m ya da ölecektim. Ba�ka seçene�im yoktu. Benim kontrolüm d��ndayd�. Hayatta kalmak için sava�a kat�ld�m. Bu bir insan�n ba��na gelebilecek en feci, en a�a��lay�c� �ey. Esaretten döndükten sonra tek arad��m benimle ilgilenecek, bir nebze destek olacak, 'senin için buraday�m' diyecek biriydi. Tek arad��m buydu ama bunu hiçbir zaman bulamad�m."

Êzidî k�z çocuklar ise I��D esareti alt�nda cinsel �iddet de dahil çe�itli ihlallere maruz kald�. Bu çocuklar bir dizi sa�l�k sorunu ya��yor. Rapora göre, travmatik fistüller, yara izleri ve gebeli�i do�uma kadar sürdürememe gibi sorunlar buna dahil.

'I��D'DEN HESAP SORULMASINI �ST�YORUM'
Be� y�l boyunca I��D taraf�ndan esir tutulan 14 ya��ndaki Randa, �unlar� anlat�yor: "Beni evlendirdiklerinde daha çocuktum. Çok ac� çektirdiler. Gelece�imin daha iyi olmas�n� istiyorum. I��D'den bana yapt�klar� için hesap sorulmas�n� istiyorum."

Raporda, bir sivil toplum örgütünde çal��an bir doktorun anlat�mlar� da yer ald�. Buna göre, doktor, 9 ila 17 ya�lar� aras�nda tedavi etti�i neredeyse tüm k�z çocuklar�n tecavüze veya di�er türde cinsel �iddete u�ram�� oldu�unu belirtiyor.

Uluslararas� Af Örgütü'nün raporunda, cinsel �iddete u�rayan k�z çocuklara yönelik hizmet ve programlar�n yetersiz oldu�unu ve çocuklar�n büyük ölçüde ihmal edildi�ini belirtiyor.

TECAVÜZ SONUCUNDA DO�UM YAPAN KADINLAR
I��D militanlar�n�n Êzidî kad�n ve çocuklara yönelik tecavüzü sonucu yüzlerce çocuk dünyaya geldi. Bu çocuklar�n büyük k�sm�; Êzidî Yüksek Ruhani Konseyi'nin yakla��m� ve Irak'ta 'bilinmeyen' veya Müslüman baban�n çocuklar�n�n Müslüman olarak kaydedilmesini gerektiren yasalar nedeniyle Êzidî toplumunun bir parças� olarak kabul edilmiyor.

Uluslararas� Af Örgütü'nün raporuna göre, kad�nlar�n birço�u, çocuklar�n� geride b�rakmalar� için bask�ya u�rad�klar�n�, buna zorland�klar�n� ve hatta yan�lt�ld�klar�n�; bu durumun kendilerinde �iddetli bir ruhsal �zd�raba yol açt��n� söylüyor. Kad�nlar, ayr�ca ilerleyen a�amada çocuklar�n� ziyaret edebilecekleri veya onlarla yeniden bir araya gelebilecekleri yönünde sözler verildi�ini ancak bu sözlerin yerine getirilmedi�ini anlat�yor. Kad�nlar, güvenliklerinden endi�e ettikleri için ailelerine ve topluluklar�na çocuklar�na kavu�mak istediklerini de söyleyemiyor.

Raporda, bu kad�nlar�n aç�klamalar� aktar�ld�. 22 ya��ndaki Canan, "Toplumumuz ve dünyadaki herkese 'bizi ve çocuklar�m�z� kabul edin' demek istiyorum. Bu ki�ilerden çocuk sahibi olmak istemedim. Çocuk do�urmak zorunda b�rak�ld�m. Babas�yla bir araya gelmeyi kesinlikle istemem ama o�luma kavu�maya ihtiyac�m var" diyor.

K�z�ndan zorla ayr�lan 24 ya��ndaki Hanan ise �unlar� belirtiyor: "Di�er annelerle ayn� duygular� ya��yorum. Hepimiz kendimizi öldürmeyi dü�ündük veya bunu denedik. Biz de insan�z, haklar�m�z var, çocuklar�m�z�n yan�m�zda olmas�n� istiyoruz. I��D'le ne ya�am�� olursak olal�m �imdi daha da kötüsünü ya��yoruz. Çözüme ihtiyac�m�z var."

Uluslararas� Af Örgütü, bu sorunun çözümü olarak, Birle�mi� Milletler Mülteciler Yüksek Komiserli�i gibi uluslararas� kurumlara, bu kad�nlar ve çocuklar�n�n ba�ka bir ülkeye yerle�tirilmesini öneriyor.

E��T�ME ER��M VE D��ER SORUNLAR
Êzidî çocuklar, esir tutulduklar� y�llarda resmi e�itim olanaklar�ndan yoksun b�rak�ld�. �imdi ise h�zland�r�lm�� ö�renim programlar�n�n varl��ndan haberdar olmamalar� ya da bürokratik sürecin külfetli olmas� nedeniyle birço�u bu programlardan faydalanam�yor.

Ancak uzmanlara göre, çocuklar�n ya�ad�klar� travman�n üstesinden gelebilmeleri için okula gitmeleri çok önemli.

I��D esaretinden kurtulan 16 ya��ndaki Nahla, "Okula geri döndükten sonra hayat normale döndü ve kendimi daha iyi hissettim. Gelece�iniz olmas� için okula gitmeniz gerek" diyor.

Rapora göre, esaretten kurtulan Êzidî çocuklar�n birço�u, Kürtçe yerine Arapça konu�uyor. Bu durum, çocuklar�n aileleri ve topluluklar�yla tam anlamda bütünle�mesini engelliyor.

A�LELER YOKSULLA�TI
Rapordaki bir di�er dikkat çekici nokta, çocuklar�n� kurtarmak için on binlerce dolar ödemek zorunda kalan Êzidî aileler, �imdi borç içinde ya��yor.

'��MD� DE TERÖRÜN M�RASIYLA KAR�I KAR�IYALAR'
Raporun sonuçlar�n� de�erlendiren Uluslararas� Af Örgütü Kriz Müdahale Direktör Yard�mc�s� Matt Wells, "Bu çocuklar için geçmi�in kabusu geri çekilmi� olsa da zorluklar devam ediyor. Korkunç suçlardan hayatta kalan çocuklar �imdi de terörün miras�yla kar�� kar��ya. Bu çocuklar�n aileleri ve toplumlar�yla tam anlamda yeniden bütünle�ebilmeleri için gelecek y�llarda fiziksel ve ruhsal sa�l�klar�na öncelik verilmelidir" diyor.

Çocuklar�n yaralar�n� sarmak için kendi ba�lar�na b�rak�ld�� ele�tirisinde bulunan Wells, çocuklar�ndan ayr�lan Êzidî kad�nlar için ise �unlar� söylüyor: "Êzidî kad�nlar esir tutuldu, i�kenceye maruz kald� ve di�er türde cinsel �iddete u�rad�. Art�k ba�ka bir cezaland�rmaya maruz kalmamal�lar. Çocuklar�yla bir araya gelmeye ihtiyaçlar� var. Irak'taki risklerin boyutlar� göz önünde bulunduruldu�unda, Êzidî kad�nlara ba�ka bir ülkede yeniden yerle�tirme imkân� sunulmal�d�r."

*Foto�raf: Foto Muhabir Adam Ferguson

I��D'in kaç�rd��� Êzidî çocuklar sa�l�k krizi ya��yor

�lgili Haberler

I��D'in kaç�rd�� Êzidî çocuklar sa�l�k krizi ya��yor