Sağlık Bakanlığı'na dağıtılan rüşvet Meclis gündeminde
Merkezi Boston'da olan ilaç şirketi Alexion'ı ürettiği ilacın reçeteli satışını artırmak için Türkiye ve Rusya'da hükümet yetkililerine rüşvet verdiği ortaya çıktı. Sağlık Bakanlığı'nda 1.3 milyon dolarlık rüşvet dağıtılması iddiası Meclis gündemine taşındı.
ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'nun yaptığı incelemede, merkezi Boston'da olan ilaç şirketi Alexion'un 2010 -2015 yılları arasında İstanbul'da kurduğu 'Alexion Türkiye'nin Türk hükümet yetkililerine, hasta reçetelerinin ve ender görülen bir kronik kan hastalığında 'Soliris' adlı ilacın kullanımının onaylanması için uygunsuz bir şekilde ödeme yaptığını tespit etti.
Kısa adı SEC olan (Securities and Exchange Commission) Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'ndan yapılan açıklamada da ilaç şirketinin Yabancı Yolsuzluk Uygulamaları Yasası'nı (Foreign Corrupt Practices Act – FCPA) ihlal ettiği bildirildi.
SEC, ilaç firmasının bu uygunsuz ödemelerle ilgili olarak iç denetimin tespit edemeyeceği sahte muhasebe defter ve kayıtları tuttuğunu tespit etti. 2010-2015 yılları arasında Türkiye'de bir danışman aracılığıyla Sağlık Bakanlığı'nda 1.3 milyon dolar rüşvet dağıtan Amerikan ilaç şirketinin, 6.6 milyon dolar haksız kazanç sağladığı bildirildi.
'DANIŞMAN PARA DAĞITIYOR' PARA DAĞITIYOR
Belgelerde, Türkiye'de rüşvet süreci şöyle anlatıldı "Türk yasalarına göre, her hastanın ilaca ulaşabilmesi için Sağlık Bakanlığı'nda atanan 'Sağlık Hizmetleri Komisyonu' tarafından ayrı ayrı onay alması gerekiyor. (Reçete ödemesi, tedaviye devam etmesi vs.) Alexion bu onayları almakta zorlanınca 2010 yılı Ocak ayında İstanbul'da 'Alexion İlaç Ticaret Limited Şirketi-Alexion Turkey'i kurdu. Sağlık Bakanlığı'nın üst düzey bir yetkilisinin tavsiyesi üzerine 'Alexion Türkiye' hasta onay sürecinde yardımcı olması için Sağlık Bakanlığı yetkilileriyle bağlantısı olan bir 'Danışman' kiraladı ve 2010-2015 yılları arasında bu kişiye 1.3 milyon dolar ödedi." Belgelerde işin bu bölümü şöyle anlatıldı: "Danışman bu fonların bir kısmını Türk devlet yetkililerine Soliris'e uygun muamele sağlamak için nakit para, yemek veya hediye şeklinde aktarmıştır. Bu ödemeler sonucunda Alexion Türkiye sadece hasta reçeteleri için onay almakla kalmadı, aynı zamanda gizli bilgiler de aldı." Raporda, 'Alexion Türkiye'nin bu giderleri 'diğer giderler' adı altında yasal harcama olarak kaydettiği ve silinip değiştirilebilir olması için bilerek kalemle yazılmasının tercih edildiği bildirildi.
RUSYA'DA DA BENZER YÖNTEM İZLENMİŞ
Açıklamaya göre, ilaç şirketi iddiaları reddetmek veya kabul etmek yerine SEC ile anlaşma yolunu tercih etti ve 21 milyon dolar ceza ödemeyi kabul etti. Açıklamada, Amerikan ilaç şirketinin 2011-2015 yılları arasında Alexion Rusya'nın Rus hükümeti sağlık görevlilerine de aynı konuda uygunsuz ödemeler yaptığı da belirtilirken, ayrıca Alexion'un Brezilya ve Kolombiya'daki yan kuruluşlarının benzer ödemeler yaptığı kaydedildi.
RÜŞVET İDDİASI MECLİS GÜNDEMİNE GELDİ
CHP Milletvekili Ali Fazıl Kasap, ABD'li ilaç şirketi Alexion'un, Sağlık Bakanlığında milyonlarca dolar rüşvet dağıttığı iddiasını meclis gündemine taşıdı.
CHP Kütahya Milletvekili Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu üyesi Ali Fazıl Kasap, ABD'li ilaç şirketi Alexion'un, Sağlık Bakanlığı'nda milyonlarca dolar rüşvet dağıttığı iddialarının ardından Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın yanıtlaması istemiyle Meclis Başkanlığına yazılı soru önergesi verdi.
Sağlık Bakanı Koca'nın bu iddialara cevap vermesi ve kamuoyunu bilgilendirmesi gerektiğini belirten CHP Milletvekili Kasap önergesinde şu ifadeleri kullandı:
"Uluslararası Şeffaflık Derneği'nin açıkladığı komisyon kararı belgelerine göre Alexion Pharmaceuticals Şirketi, ABD'de Rüşvetin Önlenmesi ve Yabancı Ülkelerde Yolsuzluk Uygulamaları Kanunu (FCPA) uyarınca 21 milyon dolar para cezasına çarptırıldı. Belgelerde AKP'li eski Sağlık Bakanları Recep Akdağ ile Mehmet Müezzinoğlu dönemlerini kapsayan 2010-2015 yılları arasında Alexion Türkiye şubesinin, Soliris marka ilaç hakkında düzenlemelerin yapılabilmesi için Sağlık Bakanlığı yetkililerine 1,3 milyon dolar değerinde rüşvet verdiği iddia ediliyor. Bu iddialar korkunçtur. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca konu ile ilgili kamuoyunu bilgilendirmeli ve ülkemizin uluslararası alanda kaybettiği itibarı tekrar kazanmalıdır."
CHP Milletvekili Dr. Ali Fazıl Kasap'ın Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın yanıtlaması istemiyle Meclis Başkanlığına ilettiği sorular şöyle:
-Alexion Pharmaceuticals isimli ilaç şirketinin Sağlık Bakanlığı yöneticilerine 1.3 milyon dolar değerinde rüşvet verdiği iddiası doğru mudur?
-ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu SEC'in 2 Temmuz 2020 tarihli açıklamasında ayrıntılarıyla yer verilen bu olay hakkında bir soruşturma yürütmeyi düşünüyor musunuz?
-Açıklanan belgelere göre, bu ödemeler karşılığında gerekli onay ve düzenlemelerin çıkması ve ilacın piyasada yaygınlaşması ile şirketin Türkiye'de 6.6 milyon dolardan fazla haksız kazanç elde ettiği iddiaları ile ilgili kamuoyuna bir açıklama yapmayı düşünüyor musunuz