GÜNCEL

�liç maden katliam� canl� ya�am�n� yok edebilir

�STANBUL (P�nar Gay�p)
22 �ubat 2024 Per�embe

�liç'teki siyanürlü alt�n madenindeki göçük nedeniyle ya�anan do�a katliam�n�n etkisinin uzun y�llar sürece�ine dikkat çeken uzmanlar, Türkiye'deki vah�i madencilik yönteminin kullan�ld�� maden sahalar�n�n derhal kapat�lmas� gerekti�ini belirtti. ETHA'ya konu�an DEM Parti Ekoloji Komisyonu E� Sözcüsü Tantan, Kimya Mühendisleri Odas� �stanbul �ube Ba�kan� Küçük ve Jeoloji Mühendisleri Odas� Ba�kan� Alan, yeni do�a katliamlar�n�n önüne geçmek için yetkilileri uyard�.

AKP-MHP iktidar�n�n neoliberal ekonomi politikalar� do�rultusunda Türkiye'de her gün i� cinayetleri, do�a katliamlar� ya�an�yor. Ekolojistler, bilim insanlar� ve bölgede ya�ayan halk�n itirazlar�na ra�men y�llard�r kapat�lmayan �liç'teki siyanürlü alt�n madeninde ya�anan i�çi katliam�n�n yan� s�ra do�a katliam�n�n üstü de örtülmek isteniyor. Devletin aç�klamalar�na göre 9 i�çi milyonlarca ton kimyasal�n alt�nda.

TÜM MADENLER�N KAPATILMASI GEREK
Bakanl�k, herhangi bir kimyasal�n F�rat Nehrine kar��mad��n� iddia ediyor. Ancak yay�nlanan videoda kimyasal ak�nt� nehre do�ru ilerliyor. Keza siyanür suya do�rudan temas etmese bile topra�a ula�t�. Peki bu kimyasallar�n ekolojide nas�l etkisi olacak? Çernobil'den sonraki en büyük do�a felaketi diye tan�mlanan katliam�n etkisi kaç y�l sürecek? Sorular�m�z� yan�tlayan Halklar�n E�itlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Ekoloji ve Tar�m Komisyonu E� Sözcüsü Melis Tantan, Kimya Mühendisleri Odas� (KMO) �stanbul �ube Ba�kan� Serkan Küçük ve Jeoloji Mühendisleri Odas� (JMO) Ba�kan� Hüseyin Alan, vah�i madencili�in derhal sona ermesi gerekti�inin alt�n� çizdi.

TANTAN: BU K�RL�L�K NES�LLER BOYU ETK� EDECEK
Göçü�ün ard�ndan ertesi gün yerinde inceleme yapmak için �liç'e giden DEM Parti Ekoloji ve Tar�m Sözcüsü Melis Tantan, ya�anan�n do�al bir felaket olmad��n� söyledi. �ki sene önceki siyanürlü boru patlamas�n� hat�rlatan Tantan, �irketin "siyanür s�z�nt�s� olmad�, toprakta bir kirlenme yok" aç�klamas�n� hat�rlatt�. Tantan, "Bu sefer de ayn�. Kirlilik tespit edilmedi diyerek kamuoyunun tepkisini yok etmeye hem de i�in ard�ndaki gerçekli�i örtbas etmeye çal��yorlar. Elbette bu kirlilik bugünden yar�na tespit edilmeyecek ama nesiller boyu etki edecek. Topra��, suyu, havay� kirletecek sadece siyanür de�il arsenik ve a��r metallerle gerçekle�ecek. Bu 'kaza' gerçekle�mese dahi bu alt�n madeni havay�, suyu ve topra�� kirleten bir özellikte" dedi.

'�L�Ç, �� C�NAYET� VE EKOKIRIM MAHALL�'
Ya�anan katliam�n boyutlar�na i�aret etmek için "Mezopotamya co�rafyas�na komple etki edecek" diyen Tantan, "Yörede endemik bitki ve canl� çe�itlili�i var. F�rat'a, bölgedeki barajlara çok yak�n. Basra Körfezine kadar biyo-çe�itlilik ve canl� ya�am�n�n yok edilmesi söz konusu" �eklinde konu�tu. �liç'in hem i� cinayeti hem de ekok�r�m mahalli oldu�unu söyleyen Tantan, "�liç asl�nda büyük bir SOS. ça�r�s�. Bir an önce do�a ve di�er canl�lar� korumak için ad�m atmazsak, �irketlerin 40-50 y�ll�k kar� ve devletlerin alaca�� 3-5 kuru�luk pay yüzünden yok edilecek. Siyanürlü liç yönetiminin yasaklanmas�, bu madenlerin derhal kapat�lmas� gerek. Bakanl�k göstermelik olarak Çöpler'in ruhsat�n� iptal etti ama bu madeni kapatm�yor. MAPEG'ten tüm ruhsatlar�n iptal edilmesi gerek. Sadece �liç'te de�il Türkiye ve Kürdistan'da tüm alt�n ve metalik madencilik projeleri sonland�r�lmal�" vurgusu yapt�.

KÜÇÜK: KARASU NEHR�N�N ETK�LENME POTANS�YEL� YÜKSEK
KMO �stanbul �ube Ba�kan� Serkan Küçük de a��r metallerin, siyanür tuzlar�n� içeren milyonlarca metreküp topra��n suya ve topra�a kar��ma potansiyeli ta��d��na dikkat çekti. Bakanl��n ölçüm sonuçlar�n� payla�mad�� için kirlenmenin ne düzeyde oldu�una dair ellerinde bir veri olmad��n� aktaran Küçük, "Siyanürün kapal� bir mermer oca��na ta��nmas� planlanm��. Mermer oca��n�n zemini yal�t�lacak m�, nas�l depolanacak bir aç�klama göremedik. Ta��nd�� yerde topra�a kar��ma riski devam edecek. Ve o bölgede yeralt� su kaynaklar� varsa Karasu nehrinin etkilenme potansiyeli mevcut. Ayn� zamanda çal��malar� sürdüren ki�ilerin hava solumu ve cilt maruziyeti söz konusu" dedi.

'ÇALI�MA YAPANLARIN E��T�M ALMASI GEREK'
Siyanürlü tuzlar�n, a��r metallerin insan sa�l�� aç�s�ndan etkisinin oldukça büyük oldu�unu belirten Küçük, "Cilt emilimi yoluyla çe�itli problemler yaratma potansiyeline sahip. Bu tür çal��malardan önce, ki�ilerin risk nedir, do�ru koruyucular, donan�mlar nedir; bu donan�mlar nas�l kullan�lmal� konusunda e�itim almal�" diye konu�tu. Küçük, son olarak bakanl��a ölçümlerin kamuoyuyla payla��lmas� ça�r�s� yapt�.

ALAN: HAVA, TOPRAK VE SUYA DO�RUDAN ETK� ED�YOR
JMO Ba�kan� Hüseyin Alan da bu tür olgular�n havaya, topra�a; yüzey ve yeralt� sular�na, canl� ya�am�na do�rudan etki etti�ini belirterek söze ba�lad�. Alan, "Havadaki siyanür ve burada kullan�lan di�er kimyasallar buharla�ma yoluyla havaya kar��t��nda as�l� durur. Belirli büyüklükteki alan yeteri kadar sirkülasyon da olmazsa o çevrede ya�ayan canl� varl�klar taraf�ndan do�rudan solunum yoluyla temas �eklinde olabilir. Temas etmesi, solumas� durumunda halk sa�l�� ve çevre sa�l�� problemlerine neden olur. Toprakla kontamine olmas�, etkilemesi durumunda burada yeti�en bitkiler vas�tas�yla hayvanlar, insanlar etkilenir. Hayvanlar hastalan�rken; eti, sütü yani besin zinciri yoluyla da insanlar etkileniyor" bilgilerini payla�t�.

'SU �LE K�MYASALLAR DAHA UZUN MESAFELERE TA�INIYOR'
Yüzey ve yeralt� suyu ile kimyasal�n daha uzun mesafelere ta��nd��na i�aret eden Alan, "Yeralt� sular�ndan beslenen kaynak veya vadiye bo�almas� durumunda o bölgedeki yüzey ve yeralt� sular� kirlenece�i için o su içinde ya�ayan canl� varl�klar vas�tas�yla, sofran�za bal�k geldi�inde örne�in zehirli at�k ve kimyasallar� bir �ekilde besin zinciri yoluyla tüketir ve vücudunuzda biriktirirsiniz. Uzun seneler maruz kal�rsan�z bir �ekilde halk sa�l�� olarak önümüze ç�kar" dedi.

'K�RL�L�K OLMASAYDI BA�KA YERE NAKLETMEZLERD�'
Bakanl��n kimyasallar�n suya temas etmedi�i yönündeki aç�klamas�n� geçi�tirme olarak yorumlayan Alan, "Kimilerine göre yirmi milyon tonun üzerinde bir malzeme farkl� alanlara akt�� görülüyor. Videodaki gibi ak�p geldi�i dere, do�rudan Munzur fay segmentinin a�t�� Sab�rl� deresi boyunca bir kilometreye yak�n ve yakla��k on milyon metreküpün üzerinde bir malzeme. Ki bu malzeme s�v�, hava, kimyasal bar�nd�r�yor. Bir k�sm� siyanürlü, a��r metal aç�s�ndan oldukça zengin. Fay�n geçti�i yerler k�r�kl� çatlaklar. Elek gibi olur. Üstünde bulunan suyu kendi bünyesi içine çeker ve bu hem yeralt� su kirlili�ine neden olur hem de bo�al�m süreciyle kirlili�e neden olur. Kirlilik yoktur derlerse hikaye. Yeralt� sular�n� kirletmeseydi ba�ka yere nakledece�iz aç�klamas� yapmazlar" de�erlendirmesinde bulundu.

'DEPREM OLMADI�I HALDE BU FELAKET YA�ANDI'
Maden sahas�n�n aktif fay hatt� üzerinde oldu�una özellikle vurgu yapt�klar�n� dile getiren Alan, �öyle devam etti: "O fayda herhangi bir k�r�lma ve deprem üretmemesine ra�men bu olay oluyorsa dü�ünün bir de 7 büyüklü�ünde bir deprem olsa... O tesiste hiçbir �ey ayakta kalamayacak, felaket daha büyük olacakt�. Hala kayan y��n liç malzemesinin do�u taraf�nda at�k depolama baraj� var, kay�p patlad��n� dü�ünün. Oradaki yüz binlerce metreküp s�v� kimyasal Karasu nehrine bo�alacakt�. Bu deprem olmadan stabil de�ilken, olas� bir depremi dü�ünemiyorum" diye ekledi.

'ÖNLEM ALINMADAN DEPOLANIRSA YEN� B�R FELAKET OLUR'
Alan, y��n liçinin eski bir mermer oca��na depo edilece�inin söylendi�ini hat�rlatt�, yeralt� sular�na kar��m� önleyecek tedbir al�nmadan depolanmas�n�n yeni bir çevre felaketine neden olaca��n� vurgulad�. Yetkilileri uyaran Alan, "Halk sa�l�� önlemleri al�nmal�; kimyasallar�n üstü kapat�larak havayla, suyla, toprakla temas� engellenmeli" dedi.

�liç maden katliam� canl� ya�am�n� yok edebilir

�lgili Haberler