Görüşmeleri ertelendi: Torba maden yasasında ne vardı?
İliç'te Çöpler Altın Madeni'nde yaşanan katliam sonrası Meclis'te torba maden yasası görüşmeleri ertelendi. Torba maden yasasıyla doğalgazın sıvılaştırılması, maden işletilmesi, hidroelektrik tesislerinin kurulması ve nükleer enerji alanlarında patronlara yeni rant, ekolojik yıkım ve emek sömürüsü alanı açılacak.
Erzincan'ın İliç ilçesinde Anagold Madencilik ve Çalık Holding ortaklığıyla işletilen Çöpler Altın Madeni'nde pasa alanında yaşanan göçükle işçilerin toprak altında kalması ve tonlarca siyanürlü liçin Fırat nehrine yayılması sonrası, Meclis'te görüşülmesi planlanan Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne ilişkin görüşmeler ertelendi.
Parti grup başkanvekillerinin bir araya gelerek aldığı ortak kararla torba maden yasasının görüşülmesi ertelenirken, Meclis'in kapanması kararı alınmaması dikkat çekti. Bugün torba maden yasası yerine sağlık kanununa ilişkin kanun teklifine dair görüşmeler yapılacak.
Meclis'te görüşülmesi ertelenen Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, enerji sektöründe patronlara yeni sömürü ve rant alanları açılmasına adanmış 15 maddeden oluşuyor.
UMREK RAPORLAMASI GÖNÜLLÜLÜK ESASINA BAĞLANACAK
Enerji alanına dair torba yasa teklifinin kabul edilmesi halinde ortaya çıkacak sonuçlar şu şekilde:
🔹3212 sayılı Maden Kanunu kapsamında uygulanan ve uluslararası standartları temsil eden Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komisyonu (UMREK) raporlama sistemi, maden işletmeleri için "yüksek maliyet oluşturduğu" gerekçesiyle sadece 5. grup maden işletme ruhsatları için zorunlu olarak uygulanacak, diğer grup madenler için "gönüllülük esasına göre" raporlama yapılacak. Ayrıca yine "maliyet artışı ve hammadde kaynaklarının tespitinde sürecin uzatılması" gerekçesiyle MTA Genel Müdürlüğü artık UMREK koduna göre rapor hazırlama şartı aranmaksızın buluculuk hakkı kazanacak.
SU KAYNAKLARINDA İMAR PLANI YAPILMAKSIZIN ÜRETİM TESİSİ KURULABİLECEK
🔹Teklif ile 3621 sayılı Kıyı Kanununun 6'ncı maddesinde yer alan "denizde" ifadesi "su alanlarında" şeklinde değiştirilecek, "İçme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile bu Kanun kapsamında kalan kıyı ve sahil şeritleri hariç olmak üzere denizler, baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca yenilenebilir enerji kaynak alanı olarak ilan edilen alanlarda imar planı yapılmaksızın yenilenebilir enerji üretim santralleri kurulabilir" fıkrası eklenecek. Ayrıca, bu maddeye eklenecek fıkrayla baraj gölleri, suni göller ve tabii göllerde imar planı yapılmaksızın ön lisans veya üretim lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından yenilenebilir enerji kaynağına dayalı birden çok kaynaklı üretim tesisi kurulabilecek.
🔹Aynı madde kapsamında yapılan değişiklikle DSİ Genel Müdürlüğü'ne ait tarımsal sulama amaçlı tesislerin elektrik ihtiyacını karşılamak için DSİ Genel Müdürlüğü'nün izniyle lisanssız elektrik üretim tesisi kurulabilecek.
🔹Denizler, baraj gölleri, suni göller, tabii göllerde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA) ilan edilerek bu kapsamda da tesisler kurulabilecek. Bu madde değişiminin gerekçesinde yer alan "Dünya uygulamaları incelendiğinde, özellikle 2018 yılından itibaren su yüzeylerine yüzer GES (Floating PV) kurulumlarının hızlandığı, 2021 yılı itibariyle 3 bin 800 MW'ye ulaştığı, günümüz itibariyle ise 6 bin MW civarında kurulum sağlandığı değerlendirilmektedir. Bu madde ile; ülkemizin yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı enerji üretim hedeflerine ulaşabilmesi için su yüzeylerine GES kurulumların önünün açılması amaçlanmaktadır" ifadeleri yer aldı.
DOĞALGAZIN SIVILAŞTIRILMASI AYRI BİR PİYASA FAALİYETİ OLARAK TANIMLANACAK
🔹Kanun teklifinde, "Doğalgazın sıvılaştırılması faaliyetinin depolama faaliyetinden ayrıştırılarak bağımsız bir piyasa faaliyeti olarak tanımlanması amaçlanmaktadır" denilerek, başta AB ülkeleri olmak üzere Türkiye üzerinden gerek boru hatlarıyla gerek LNG olarak artan ihracat taleplerinin; hem yerli üretim doğal gazın hem de farklı kaynaklardan ithal edilecek doğalgazın Türkiye'de sıvılaştırılarak LNG olarak karşılanmasının ayrı bir piyasa faaliyeti olarak sağlanması hedeflendiği kaydedildi.
BİRDEN FAZLA ÜLKE İÇİN TEK İHRACAT LİSANSI VERİLECEK
🔹Bu kapsamda doğalgazın sıvılaştırma faaliyetinin ayrı bir piyasa faaliyeti olarak tanınması için halihazırda "depolama lisansı" kapsamında faaliyet gösteren yüzen LNG terminalleri için Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından depolama tesislerinden farklı istisnai düzenlemeler yapılabilecek, depolama tesisleri, tesislerde yapılacak kapasite artışları ve yeni yapılacak tesisler sisteme girişe ilişkin hükümlerden muaf tutulacak, bir tüzel kişiye her ülke için ayrı ayrı ihracat lisansı verilmekteyken birden fazla ülke için tek ihracat lisansı verilecek.
🔹 Teklif ile on yıllık süresini tamamlayan, lisanssız elektrik üretim faaliyeti gerçekleştiren tesislerin lisanslı üretime geçmesi için lisans alma bedeli ile lisans süresi boyunca elektrik piyasasında oluşan saatlik piyasa takas fiyatının, tesis tipi bazında uygulanan güncel YEK Destekleme Mekanizması fiyatından fazla olması halinde aradaki fiyat farkının YEK Destekleme Mekanizmasına katkı bedeli olarak ödenmesi koşulu getirilecek. Bu kapsamdaki başvurular için uygulanacak lisans alma bedeli, lisans süresi ve lisanslı üretim faaliyetine geçilmesine ilişkin diğer hususlar EPDK tarafından ayrıca belirlenecek.
VAP PROGRAMINDA 5 MİLYON TL PROJE BEDELİ ÜST LİMİTİ KALDIRILACAK
🔹Verimlilik arttırıcı proje destek programı kapsamında yer alan yatırım ve projelerde 5 milyon TL proje bedeli üst limiti kaldırılacak, bakanlık tarafından 15 milyon TL'yi geçmemek kaydıyla bedellerin yüzde 30'u, hibe veya faiz desteği şeklinde sağlanacak. Enerji veya karbon yoğunluğunu veya spesifik enerji tüketimini bakanlığın belirlediği kriterler çerçevesinde azaltan sermayedarlara 10 milyon TL'yi geçmemek kaydıyla o yıla ait enerji giderinin yüzde 30'u oranında destek ödemesi yapılacak.
🔹Olağanüstü hal kararı veya genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde geçici süreli bağlantı talepleri için mevcut elektrik dağıtım şebekesinin yeterli olması durumunda ilgili yapı kullanma izni ve mevzuatta istenen diğer bilgi ve belgeler aranmayacak.
NÜKLEERDE SORUMLULUK TAŞIYICIYA DEVREDİLEBİLECEK
🔹Nükleer madde taşıyan kişinin talebi, nükleer tesis işletenin muvafakati ve Nükleer Düzenleme Kurulu'nun onayıyla nükleer sızıntı durumunda işletmeci değil taşıyıcı sorumluluk alabilecek. 5/3/2022 tarihli ve 7381 sayılı Nükleer Düzenleme Kanunu'nun 14'üncü maddesinin 7'nci fıkrasından sonra "İşleten, taşıyıcı ile yapacağı yazılı sözleşmeye taşıyıcının talebi ve işletenin muvafakatinin bulunduğuna dair konulacak açık hükümlerle nükleer maddelerin taşınmasına ilişkin sigorta yaptırma veya teminat gösterme yükümlülüğünü kurumun onaylaması şartıyla taşıyıcıya devredebilir. Yükümlülüğü devralan taşıyıcı, bu kanun kapsamında işleten olarak sorumludur" fıkrası eklenecek.