GÜNCEL

Ekoloji örgütlerinden bir y�ll�k deprem raporu

ANTAKYA - ETHA
5 �ubat 2024 Pazartesi

6 �ubat depremlerinin ard�ndan iktidar�n politikalar� nedeniyle ekolojik tahribat�n gözler önüne serildi�i raporu aç�klayan Ekoloji Biril�i ve �klim Adaleti Koalisyonu; hem toplumsalalan hem do�a tarhibat�n�n artmas�n�n, kültürel ve toplumsal de�erleri daha fazla koruma, dayan��ma, haklar�n� arayamayan di�er canl�lar için de mücadeleyi zorunlu k�ld�� kaydedildi. Havam�z�, suyumuzu, topra��m�z�, kentlerimizi, köylerimizi, mahallerimizi ve tüm canl�lar olarak birbimizi korumak zorunday�z" denilen raporda, rant u�runa i�lenen suçlara kar�� dayan��man�n ve yeni toplumsall�klar yaratman�n zorunluluk ve tüm canl�lara kar�� borç oldu�u vurguland�.

Ekoloji Birli�i ve �klim Adaleti Koalisyonu, Antakya'n�n Defne ilçesi Harbiye mahallesindeki HASYAD binas�nda 6 �ubat deprem katliam� sürecindeki ekolojik tahribatlar� içeren raporu payla�t�.

"Ekolojik y�k�ma kar�� ya�am için buraday�z" �iar�yla düzenlenen aç�klamada, depremin ilk an�ndan itibaren ekoloji örgütleri olarak tüm alanlarla dayan��man�n büyütülmeye çal��ld�� kaydedildi. Yeni bir ya�am�n nas�l var edilece�i, ekolojik ya�am�n mümkün oldu�u, ya�am� bozguna u�ratma çabalar�na kar�� mücadeleyi ve dayan��may� büyütmenin önemine dikkat çekilecek raporun sa�layaca�� bilginin güç verece�i aktar�ld�.

RAPOR 2 KISIM, 7 BÖLÜNDEN OLU�UYOR
Ekoloji Örgütleri 1. Y�l Deprem Raporu "Ekolojik ve Sosyolojik Tahribat" ve "Sonuç: Yeni Ya�am� Nas�l Var Edebiliriz-Ekolojik Bir Ya�am Mümkün" ba�l�klar�ndan olu�an iki k�s�m; "Ekolojik suç mahalli alanlar� bir y�l sonunda daha fazla geni�ledi: Enkazlar�n kald�r�lmas�, hafriyat�n ta��nmas� ve moloz alanlar�"; "Ekok�r�m suç mahalli bir y�lda giderek daha da geni�ledi: Y�k�m projeleri deprem bölgesinin toparlanmas�na engel"; "Yasal düzenlemeler hak gasplar�n� art�r�yor, yeniden yap�la�ma"; "Türcü akl�n enkaz�nda hayvanlar"; "Bar�nma hakk� gasp ediliyor: Sa�l�ks�z ve güvenliksiz ko�ullarda, ekok�r�m suçlar� üzerine in�a edilen geçici ya�am alanlar�"; "Depremin ard�ndan kurumlar�n destek, yard�m boyutlar�/halk�n alanlar�n�n durumu, geçinememe halleri"; "Deprem sonras� göçün boyutlar�" ba�l�kl� 7 bölümden olu�uyor.

'CANLILARIN SA�LI�I R�SKE ATILIYOR'
"Ekolojik suç mahalli alanlar� bir y�l sonunda daha fazla geni�ledi: Enkazlar�n kald�r�lmas�, hafriyat�n ta��nmas� ve moloz alanlar�" bölümünde; yasal mevzuatlara uymayan y�k�m i�lemleri sonucu bölgede bulunan canl�lar�n sa�l��n�n riske at�ld��, kümülatif etkinin tüm ekosistemi ku�att�� kaydedildi. Depo sahalar� olarak dere yataklar�, tar�m arazileri, zeytinlikler ve deniz k�y�s�na yak�n alanlar�n�n seçildi�i belirtilen raporda, "Bu seçim hiçbir yasal, bilimsel ve teknik esasa uygun yap�lmam��t�r. Görülen en yak�ndaki 'çukur', depo sahas� olarak de�erlendirilmi�tir. Depo sahalar�nda zemin uygulamalar� yap�lmam��, s�zd�rmazl�k, �ev duyarl�l�� ve stabilitesi ara�t�r�lmam��, tozuma, gürültü önleyici i�lemler yap�lmam��t�r. Bina y�k�mlar�nda ilgili yönetmeli�e dahi uyulmad��, sulu y�k�m�n yap�lmad�� görülmü�tür. Bu yanl�� uygulamalar do�a tahribat�na neden olurken halk sa�l��n� ciddi �ekilde tehdit etmektedir. Merkezi anlay��n, iktidar üreten devlet sisteminin toplumun yaralar�n� sarmak bir yana yaray� derinle�tiren ana etken oldu�u görülmü�tür. Kat�l�mc�, onar�c� ve �effaf bir yönetim biçimi �srarla tercih edilmemektedir" denildi.

'EKOS�STEM� YIKIMA U�RAMI� B�R BÖLGEDE TAHR�P R�SK� YÜKSEK PROJELER DÜ�ÜNDÜRÜCÜDÜR'
Ekok�r�m suç mahalli bir y�lda giderek daha da geni�ledi: Y�k�m projeleri deprem bölgesinin toparlanmas�na engel ba�l��nda, �u ifadeler yer ald�: "Göç nedeniyle insans�zla�an alanlar, madenciler, GES ve HES'ler için f�rsat yaratm��, i�lerini kolayla�t�rm�� ve kolayl�kla verilen izinlerle petrol arama faaliyetleri artm��t�r. Deprem sonras� onar�c�-koruyucu devlet politikalar�ndan, bilimsellikten uzak, kar odakl� hasarl� bina y�k�m, enkaz ta��ma faaliyetleri ve moloz döküm alan� seçimleriyle do�al�nda gerçekle�en deprem bir afete dönü�mü�tür. Ekosistemi böylesi y�k�ma u�ram�� bir bölgede, çevre üzerinde tahrip riski yüksek projelerin kar��m�za ç�kmas� dü�ündürücüdür. Her ne kadar 2022 y�l�ndaki proje say�lar�na göre 2023 y�l�nda azalma olmu�sa da (Hatay art�� olan tek ildir) do�ay�, insan� öncelemeyen iradenin devam etti�ini görmek endi�e vericidir. Mara�'�n Elbistan, Yaz�han, Do�an�ehir, Darende, Battalgazi ve Ye�ilyurt, Do�anyurt, Kale ilçeleri onlarca ta�, kum, çak�l, kireç oca��, beton santrali, HES, RES ve barajlarla ku�at�lm�� durumda. Örne�in sadece Arguvan ve Arapkir ilçelerindeki 26 adet RES varl��, do�aya yüklenen yükün ta��namazl�� ile ilgili olarak ufuk aç�c� verilerdir. Elbistan'daki ta� oca��n�n patlatma faaliyetleri ile da�� ad�m ad�m tüketti�i gözle görülebilmektedir. Tozuma depremzedelerin daimi olarak maruz kald�� bir halk sa�l�� sorununa dönü�mü�tür. Pek çok ilde kamu kurumlar�na ait binalar hasar görmü� hatta okullar, e�itimin kesintiye u�rat�lmas� pahas�na kamu binalar� olarak kullan�lmaktad�r. Mevcut durum kamusal hizmetlerin aksamas�nda gerekçe olarak kullan�lmaktad�r. Ancak Çevre �ehircilik ve �klim De�i�ikli�i �l/�lçe müdürlükleri 547 ÇED dosyas�n� 'ÇED Gerekli De�ildir' karar�na ba�larken fiziki sorunlar� bahane etmemi�ler."

'REZERV ALANLARI UYGULAMASI HALKI YERS�Z YURTSUZ BIRAKACAK'
Yasal düzenlemeler hak gasplar�n� art�r�yor, yeniden yap�la�ma ba�l��nda "Rezerv alanlar�" uygulamas�yla devlet taraf�ndan bir mülksüzle�tirme politikas�n�n uyguland�� belirtildi. Onbinlerce insan�n yersiz yurtsuz kalmas�na neden olacak ve ülke tapusunu merkezi iktidar�n eline verecek bu karar�n derhal iptal edilmesi gerekti�inin alt� çizilen raporda, "Depremden etkilenenlerin güvenli konut ihtiyac� en ba�at sorunken 2022 y�l�ndaki toplu konut proje say�s� 28 olmas�na kar��n 2023 y�l�nda yaln�zca 1 proje ba�vurusu vard�r. Bu durumu krizden yarat�lan f�rsat�n aç�k tablosu olarak de�erlendirmek mümkündür" denildi. Bölgede ba�lat�lan konut projelerinin çevre mevzuatlar�n�n yok say�larak devam etti�i belirtilen raporda, "Yeniden in�a süreci y�k�m ya�anan kentlerde kadim bir ya�am oldu�u gerçe�ini dikkate almadan yürütülmektedir. Her kentin kendi do�as�nda bulunan malzemelerden, tarihi dokuyu kaybetmeksizin, ekolojik bir ya�am� üretmek mümkünken ayn�la�t�r�lan betonla�mayla az maliyet çok kâr hedeflenmektedir. Sürece yerel halk, odalar dahil edilmemekte, tar�m arazilerini yap�la�ma alan� tercih etme yanl�� sürdürülmektedir. Yaz�l� yasalardan ba��ms�z, reel hayatta suçun sorumlusunun aranm�yor ve cezaland�r�lm�yor olu�u muhtemel toplu cinayetlerin temelinin at�lmas�na neden olmaktad�r. Depremin ard�ndan sürdürüle gelen uygulamalar hem ya�am alanlar�/ya�ama hakk� hem de ceza hukuku alanlar�nda kayba yol açmaktad�r. Ola�anüstü hal, ola�and�� uygulamalar�n normalle�tirilmesine dönü�mü�tür. Ya�an�lan a��r zorluklar�n çözümünün, oy verme davran��na göre �ekillenece�i tehdidi sosyal devlet ilkesiyle ba�da�t�r�lamamakta, etik anlamda do�ru bulunmamaktad�r" ifadeleri yer ald�.

'HAYVANLARA TÜR KIRIMI OPERASYONU GERÇEKLE�T�R�LM��'
Türcü akl�n enkaz�nda hayvanlar ba�l��nda, hayvanlar�n insanlara terapi amaçl� hizmet ettirilerek araçsalla�t�r�ld�� psikolojik sömürü boyutunun deprem bölgesinde de artt�� kaydedildi. Legal olarak yap�lan i�kence, kentten ve sosyal alandan çe�itli etiketlerle kopar�p kriminalize edilen köpeklerin ve di�er canl�lara yönelik tür k�r�m� operasyonu gerçekle�tirildi�i vurguland�.

'GEÇ�C� YA�AM ALANLARI �Ç�N ZEM�N ETÜDÜ YAPILMADI'
Deprem sonras� yeniden yap�la�ma (yeniden rantla�ma) ama ya�am alan� olamama ba�l��nda, bar�nma sorununun hala deprem bölgesinin en önemli sorunu oldu�u vurgulanan raporda, halk�n göç etmek zorunda kald��n�, ancak okullar�n aç�ld�� eylül ay�nda yeniden kente döndü�ü belirtildi. Geri dönü�ün, sa�lam, kiral�k ev ya da konteyner bulunabildi�inde mümkün oldu�u, halk�n bir bölümünün ise köyde ya�amaya devam etti�i kaydedilen raporda, "Deprem bölgelerindeki güvenli konut ihtiyac�n�n kar��lanmas� için üç yol izlenmektedir: TOK� arac�l�� ile üretilecek binalar, müstakil evlerin yerinde dönü�mesi ve bina güçlendirmeleri" denildi.

Geçici ya�am alanlar� için zemin etüdü yap�lmadan, co�rafi, topo�rafik ko�ullar dikkate al�nmadan merkezi ve tek elden bir kararla eyleme geçildi�i; a��r ya�� ve k�� ko�ullar�nda halk tekrar afetlerle kar�� kar��ya b�rak�ld�� kaydedilen raporda, konteyner kentlerin dere yataklar�, tar�m arazileri üzerine kuruldu�u ifade edildi. Raporda, "Yerinde üretim ya da bina güçlendirmeleri için kredi olarak verilen destek Anayasa'da tan�ml� sosyal devlet ilkesiyle uyu�mamaktad�r. Y�k�m nedeniyle evlerini, i�yerlerini kaybedenler ekolojik temelli ve sosyal adaleti sa�lay�c� konutlara hibe yoluyla ula�abilmelidir" denildi.

Depremin ard�ndan kurumlar�n destek, yard�m boyutlar� /halk�n geçim alanlar�n�n durumu, geçinememe halleri ba�l��nda depremin ard�ndan göç edemeyen insanlar�n hayat�n�n oldukça zorla�t�� belirtildi. ��sizli�in artt��, enflasyon ve krizin depremden etkilenenlerin ya�ad�� ekonomik s�k�nt�lar�n daha da derinle�ti�i belirtilen raporda, "Baz� bölgelerde ortaya ç�kan bu i�sizlik hali, devlet taraf�ndan yeniden yap�la�ma ile yeni rant alan� haline gelen ta�, kum ocaklar� ve beton santrallerindeki i�çi ihtiyac�yla azalt�lmaya çal��lmaktad�r. Aktar�mc�lar devletin, evsiz, i�siz ve yard�ma muhtaç olan insanlar�n bu hallerinden faydalanmay� amaçlad��n� dile getirmi�leridir. Böylece ya�am alanlar�n�n talan�na dayal� i�lerde çal��t�r�larak hak ihlallerine kar�� da sessiz kalmalar� sa�lanacakt�r" denildi.

'�N�AAT VE MADENC�L�K FAAL�YETLER� ÜZER�NE KONUMLANDIRILMI� B�R EKONOM�'
Depremin y�k�c�l��, onar�c�/kat�l�mc� sosyal devlet politikalar�n�n uygulanmay�� bölge halk�n� Maslow �htiyaçlar Hiyerar�isinin birinci ve ikinci basama��na hapsetti�i kaydedilen raporda, �u ifadeler yer ald�: "Fizyolojik gereksinimler ile güvenlik gereksinimlerini kar��lama mücadelesi; ait olma, sevgi, sevecenlik ve sayg�nl�k gereksinimlerinin talep dahi edilemeyi�i birey/toplum sa�l��n� ciddi �ekilde tehdit etmektedir. Hayat�n uzun süre yard�mlara ba�l� sürdürülmesi, geçimlik nafakay� elde etmedeki zorluk, sunulana raz� olma, dolay�s� ile hak talep edememe halini do�urmu�tur. �ktidar�n emek kar��s�nda izledi�i politikalardan anla��laca�� gibi kapital üzerine in�a edilmi� bir irade için verilene, verildi�i kadar�yla raz� olan bir emek gücü gerçekte arzu edilen sonuçtur. �n�aat ve madencilik faaliyetleri üzerine konumland�r�lm�� bir ekonomi için ucuz i� gücü tam da hedeflenendir. Hem ya�am alanlar�n� y�k�ma u�ratacak projelere itiraz edilmemesi hem de karl�l��n sermaye lehine maksimize edilmesi depremin yaratt�� bir f�rsata olarak görülmektedir. Geçim s�k�nt�s� ya�ayan emek gücü, yeni ekolojik suç projelerinde çal��t�r�larak suça ortak edilmektedir."

'GÖÇMENLER�N MARUZ KALDI�I HAK KAYBI HERKESTEN DAHA FAZLA'
Deprem sonras� göçün boyutu (giden geri dönmek ister ama Dönebilece�i bir yer olur mu?) ba�l��nda sa�l�k, e�itim imkanlar�n�n olmay��n�n geri dönü�leri engelledi�i kaydedilen raporda, "Deprem bölgelerinden di�er kentlere ve yurt d��na milyonlarca insan göç etmi� fakat 1 y�l geçmesine kar��n bu konuyla ilgili kapsay�c� bir göç çal��mas� henüz yap�lmam��t�r. Farkl� kentlere yap�lan kitlesel göçler, göç alan ve veren kentlerin demografik yap�s�n� de�i�tirecek, Hatay, Mara�, Ad�yaman gibi kendine has haf�za, kültürü olan kentlerin toplumsal ve kültürel dokusunu derinden etkileyecektir. Göç eden insanlar�n geri dönmeleri te�vik etmek üzere, kenti eski dokusuna, ya�am unsurlar�na kavu�turucu en ufak bir ad�m�n dahi at�lmad�� görünmektedir. Hatay, Ad�yaman, Malatya ve Mara�'ta sa�l�k, e�itim gibi temel haklar�n sa�lanmamas� göç eden bireylerin geri dönme ihtimalini giderek dü�ürmektedir. Hatayl� insanlar�n �u anki kayg�s� Hatay'daki çok kimlikli, e�itlikli ve bar��ç�l kent kültürünün, zenginli�inin tehdit
alt�nda olmas�d�r. Bölgede bulunan göçmenlerin insani ya�am ko�ullar�ndan uzak alanlara mahkum edildi�i, toplumda ötekinin ötekisi konumunda a��r hak kay�plar�na u�rat�ld�klar� ac� bir gerçek olarak ortadad�r. Kentlerde izole alanlarda, hedef gösterilir durumda ya�am alanlar�na gönderilen göçmenler, ucuz i�gücü olarak sömürüye aç�k halde hayat mücadelesine devam etmektedir. Di�er yandan kay�ts�zl�k ve kimliksizlik hali �iddet, istismar durumlar�nda göçmenler için hak aray��n�, hukuki-sosyal destek almay� zorlu hale getirmektedir. Depremden etkilenen tüm bireylerin u�rad�� hak kay�plar� maalesef onlar için daha da fazlad�r."

'MÜCADELEM�Z� YÜKSELTMEL�Y�Z'
Raporun sonuç k�sm�nda egemen akl�n ya�am� bozguna u�ratmaya devam etti�i, buna kar�� ne yapmak ve nas�l yapmak gerekti�i aktar�ld�. Tahakküm ve rant oda��nda in�a edilen devlet sistemlerinde kentlerin "ya�am alan�" olmad��, do�aya uyumlu in�a edilmedi�i ve demokratik etik ilkelerle de�il kara dayal� bir anlay��la in�a edildi�i vurgulanan raporda, "6 �ubat depremlerinin sonuçlar�n�n bu yanl�� bak��la ilgili oldu�unu unutmamak gerekir. Aradan geçen 1 y�la kar��n egemen akl�n prati�inin de�i�medi�i, aksine y�k�ma u�rayan kentleri ve do�ay� yeni rant alanlar� olarak tekrar projelendirip ekosistemin renklili�ini bozuma u�ratt�� görülmektedir. Toplumsal alanda çok inançl�, çok kültürlü kentleri hedefine alarak zorunlu göç, insans�zla�t�rma politikalar�yla bu Kentleri kimliksizle�tirmeye çal��t�� görebildi�imiz en net hakikattir. Peki, bizler �imdi bu hakikat kar��s�nda ne yapaca��z? Demokratik, dayan��mac�, hak arama talebinden vazgeçmeyen toplumlar� olu�turmak art�k ya�amsal bir zorunluluktur. Birlikte dü�ünme, karar alma, her canl�n�n iradesinin ya�ama etki etme halinin evden mahalleye, mahalleden ilçeye ve kente yans�mas�n� birlikte deneyimleyece�iz. Büyük depremlerin ya�and�� deprem bölgelerinde kimi kentlerin ba�ka alanlara ta��nma durumu konu�uluyor. Kentlerle ve tüm ya�am süreçleriyle ilgili orada ya�ayanlarca, uzmanlar�n görü�leri al�narak ve ekolojik, bilimsel demokratik ilkeler gözetilerek bir karara var�lmas� gerekirken yine ya�am alanlar�yla ilgili kararlar halk�n bilgisi dahi olmadan merkezi bir masada, do�al toplumsal gerçekler göz önünde bulundurulmadan al�n�yor. Bu uygulamalara kar��n bizler ekoloji örgütleri, hak savunucular�, emek ve meslek örgütleri ve bütünüyle o kentteki halk olarak bir araya gelip birlikte tart��mal�, alternatif üretmeli, hakikati y�lmadan savunmal� ve prati�e geçirmeliyiz. Yerel tohumdan yanaysak kooperatifle�meli; demokratik, özgür toplum-do�a diyorsak bunun prati�ini olu�turmal�; ekolojik-demokratik bir yerel yönetim anlay��n� belediyelerin önüne görev ve sorumluluk olarak koyabilmeliyiz. Depremin birinci y�l�nda gelinen noktada; hem toplumsal alan hem de do�a tahribat�n�n artmas�, kendi ya�am alan�m�z� kültürel ve toplumsal de�erlerimizi daha fazla koruma, dayan��ma, haklar�n� arayamayan di�er canl�lar için de mücadele etmeyi zorunlu k�l�yor. Havam�z�, suyumuzu, topra��m�z�, kentlerimizi, köylerimizi, mahallerimizi ve tüm canl�lar olarak birbimizi korumak zorunday�z.Hatay'da bir y�ld�r dayan��ma örgütleyen bir gencin dedi�i 'nas�l ki bizim ilkemiz depremde suçu olmayan herkesle dayan��ma a�lar�n� örmek üzere birlikte çal��maksa onlar�nkisi de para ve rant' gerçe�inden hareketle i�lenen tüm suçlara kar�� dayan��mak ve yeni toplumsall�klar� yaratmak zorunday�z. Do�an�n bizlerden bekledi�i bu, bu ayn� zamanda tüm canl�lara da borcumuz."

Ekoloji örgütlerinden bir y�ll�k deprem raporu

�lgili Haberler