GÜNCEL

Devlet-patron dayan��mas� ve ayr�nt�da kalan i�çi ölümleri

HABER MERKEZ�
4 Temmuz 2020 Cumartesi

Sakarya Hendek'teki Büyük Co�kunlar Havai Fi�ek Fabrikas�'ndaki patlama bir kez daha gösterdi ki, i�çiler patronlar için sadece bir ayr�nt�. Fabrikan�n patronu devlet taraf�ndan y�llarca kolland�, s�rt� s�vazland�. Daha i�çilerin cenazesi enkazda dururken, patronlar 'dayan��ma yeme�i'nde bulu�tu!

"Sakarya patlama alan�nda 5 saat durduk. Sa�l�k, içi�leri ve çal��ma bakan� ailelerin yan�mda de�ildi. Fabrika patronu ile oturuyordu."

Hendek'teki havai fi�ek fabrikas�ndaki patlamadan sonra bir i�çinin sosyal medyadan yapt�� bu payla��m, sermaye-devlet-i�çi s�n�f� ili�kilerini en yal�n bir �ekilde anlat�yor. S�n�fsal mevzu bununla da s�n�rl� kalm�yor.

Büyük Co�kunlar Havai Fi�ek Fabrikas� sahibi Ya�ar Co�kun'a MÜS�AD Ba�kan� Abdurrahman Kaan, Bursa Ba�kan� Nihat Alpay ile birlikte di�er üyeler destek ziyaretinde bulundu. ��çileri kurtarma çal��malar�n�n devam etti�i ziyaret için yemek masas�nda bir araya gelen patronlar 'Ya�ar Co�kun'un yan�nday�z' mesaj� verdi.

4 i�çi ya�am�n� yitirmi�, 3 i�çi hâlâ kay�p, 114 i�çi yaralanm��; hiç önemli de�il. Onlar, üretimin bakas� için sadece birer detay. Önemli olan, "zarar" gören fabrika sahibine destek olmak. T�pk� devlet gibi, patronlar da bunu yap�yor. Kelimenin gerçek anlam�yla "s�n�f" dayan��mas� içindeler!

SOYLU 'ÖNLEM ALINDI' DED�; ��Ç� 'ÖNLEM YOKTU'
Dayan��ma içinde olanlar sadece patronlar de�il. Devlet de s�raya girdi. �çi�leri Bakan� Süleyman Soylu, Sa�l�k Bakan� Fahrettin Koca ile Çal��ma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakan� Zehra Zümrüt Selçuk, incelemelerinin ard�ndan aç�klama yapt�.

Önce Süleyman Soylu'yu dinleyelim: "D��ardan gelenlerle ilgili bir tespit yok. Patlama yerine gittik. Fabrika ve depolar�n oldu�u bölümler var. A��r hasar�n oldu�u bölüm depolar�n oldu�u bölüm. Mart ay�nda burayla ilgili bir denetim gerçekle�tirildi. Bütün bu patlay�c� yan�c� maddelerin üretimini yapan yerlerle ilgili denetim s�kl�kla devam etmektedir."

��çiler ise gerçekleri anlat�yor.

Patlamada e�i Havva Çelik'i kaybeden, fabrikan�n eski i�çilerinden Salih Çelik, fabrikada sigara içildi�ini ve bunu �ikayet etti�i için i�inin dördüncü ay�nda i�ten ç�kar�ld��n� söyledi.

ASGAR� ÜCRET �Ç�N CANLI BOMBA G�B� ÇALI�TIK
Bir önceki patlamadan sonra ayn� fabrikada i�e ba�layan ve sürekli patlama korkusundan dolay� i�ten ayr�lan Ö.I. ise �unlar� söyledi:

"E�im ve ben bu fabrikada üç ay çal��t�k. Fabrikaya girdi�imiz andan itibaren, i�e geldi�imiz her an patlama korkusu ya��yorduk. Çal��t��m�z bölümlerde barut tozlar� havada uçu�uyordu. Asl�nda bundan bir önceki patlamadan sonra i�e girmi�tik, çok tehlikeli oldu�unu biliyorduk ama i� laz�md�. Sonra korkudan birlikte istifa ettik."

"Ben burada çal��t��m süre içinde hiçbir önlem al�nd��n� görmedim. ��e ba�lamadan önce böyle bir fabrikada çal��makla ilgili herhangi bir patlama e�itimi de almad�k, hiçbir e�itim almad�k. Burada çal��an insanlar�n hepsi ihtiyaç sahibi. Yokluk olmasa kimse burada çal��mazd�. Asgari ücret alaca��z diye canl� bomba gibi çal��yorlard�, ben dahil."

SÜREKL� DENETLEN�YORSA 13 YILDA 7 PATLAMA NASIL GERÇEKLE�T�!
��çilerin anlatt�� gerçekler bir yana, Soylu'nun "patlay�c� madde imalat� yapan i� yerlerinin s�kl�kla denetlendi�i" sözleri de gerçekleri hiç yans�tm�yor. Daha 21 i�çinin ya�am�n� yitirdi�i Davutpa�a örne�i ortada duruyor. Hatta, en son patlaman�n oldu�u Büyük Co�kunlar Havai Fi�ek Fabrikas�'n�n siciline bak�ld��nda da, önlemlerin al�nmad�� gerçe�i ç�plak bir �ekilde görülüyor. Soylu'nun sürekli denetlendiklerini söyledi�i ancak sadece ayn� patronun i�letti�i fabrikalarda son 13 y�lda 7 yaralama ve ölümle sonuçlanan patlama meydana geldi:

27 Ocak 2018: Ni�de'deki fabrikada gerçekle�en patlamada 32 ya��ndaki i�çiler Muharrem Alkan ve �lyas Ünlü hayat�n� kaybetmi�ti.
14 Aral�k 2014: Fabrikada gerçekle�en patlamada 38 ya��ndaki i�çi Y�lmaz �apo�lu hayat�n� kaybetmi�ti.
11 �ubat 2011: Sakarya'n�n Hendek �lçesi'ne ba�l� Yukar�çal�ca Köyü yak�nlar�ndaki Büyük Co�kunlar Havai Fi�ek Fabrikas�'n�n k�z kaç�ran imalat�n�n yap�ld�� bölümde meydana gelen ve Hediye Hallaç'�n hayat�n� kaybetti�i patlamada 14 ki�inin yaraland�� bildirildi.
29 Eylül 2009: Co�kunlar Havai Fi�ek Fabrikas�'nda meydana gelen patlamada 1 i�çi öldü, 1 i�çi yaraland�. Yang�na maytap fitillerinin kurumadan kesilmesi sebep oldu.
17 A�ustos 2009: Co�kunlar Havai Fi�ek Fabrikas�'nda Ramazan toplar� için patlay�c� üretilen laboratuar bölümünde patlama meydana geldi. Patlamada fabrikadaki binalardan biri y�k�ld�, di�erlerinde de büyük hasar olu�tu. Üretim tesisindeki binalar� yerle bir eden patlamada 1 i�çi hayat�n� kaybetti, 33 i�çi yaraland�.
21 May�s 2009: Co�kunlar Havai Fi�ek Fabrikas�'n�n maytap imalathanesi bölümünde patlama meydana geldi. Üzeri aç�k tente ile çevrili oldu�u belirtilen imalathanedeki patlamada 3 i�çi yaraland�.
01 Eylül 2007: Co�kunlar Havai Fi�ek Fabrikas�'n�n barut üretiminde kullan�lmak üzere kömür ö�ütülen bölümde k�v�lc�mdan kaynaklanan bir patlama oldu. Patlamada 1 i�çi yaraland�.

S�C�L� BOZUK ��LETME NASIL RUHSAT ALAB�L�YOR?
�çi�leri Bakan� Süleyman Soylu gibi devletin ayn� zamanda MÜS�AD Sakarya �ubesi ba�kan� olan fabrika sahibi Ya�ar Co�kun'a deste�i, Zehra Zümrüt Selçuk arac�l��yla da devam etti. Bakan Selçuk diyor ki, "SGK kay�tlar�na göre 186 çal��an�m�z var. Ailelerine teker teker ula�t�k. Ama fabrikada ziyaretçiler olabilir."

Asgari ücretle azami sömürü alt�ndaki i�çilerin tamam�n�n "sigortal�" oldu�u imaj� yaratan Bakan Selçuk, söz konusu i�letmenin nas�l ruhsat ald��n� aç�klamad�.

Co�kunlar, Büyük Co�kunlar, Venüs Co�kunlar... En son fabrika Ni�de ve Sivas'a ta��nm�� ve ad� Yerta� Patlay�c� Maddeler oldu. Bunca sicili bozuk i�letmenin patronlar� bu kadar kolay ruhsat� nas�l alabildiklerini Çal��ma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakan� Zehra Zümrüt Selçuk'un birinci olarak cevaplamas� gereken sorudur.

ERDO�AN DA AYNISINI SÖYLÜYOR: PATLAMA ��N FITRATINDA VAR
Zaten arkas�nda devlet deste�ini güçlü bir �ekilde gördü�ü için patron Ya�ar Co�kun, her patlamad�n ard�ndan i�çileri suçlad�.

11 �ubat 2011'de bir i�çinin öldü�ü patlama sonras�, "Patlay�c� maddelerin yarataca�� i� kazalar�n�n yüzde 98'i önlenemez. Ölen i�çinin de -doktorun dedi�ine göre- korkudan ödü patlam��" �eklinde aç�klama yapm��t�.

2009'daki patlama için "afet say�l�r" diyen Co�kun, t�pk� Cumhurba�kan� Erdo�an gibi, patlamalar�n i�in f�trat�nda oldu�unu, bütün sorumlulu�un da kurallara uymayan i�çilere ait oldu�unu iddia etti. Ald�klar� önlemleri Çin'deki önlemlerle k�yaslayarak, "Avrupa'n�n en güvenli fabrikas�" diye sunumlar yapt�.

2009'da meydana gelen patlamaya dair aç�klama yapan Ya�ar Co�kun, patlaman�n i�çilerin ünitede fazla mal biriktirdikleri için meydana geldi�ini iddia etti. �� cinayetiyle birlikte fazla üretimden bile i�çileri sorumlu tuttu.

YÖNETMEL�K YILLARDIR YÜRÜRLÜ�E SOKULMUYOR
Yalova Aksa, Davutpa�a, Ostim, Afyon'daki askeri tesislerde meydana gelen benzer patlamalar, Türkiye'de al�nmayan önlemlere i�aret ediyor. Benzer patlamalar�n önlenmesine dair Avrupa'daki Seveso yönetmeli�inin kar��l�� olan 'Büyük Endüstriyel Kazalar�n Önlenmesi ve Etkilerinin Azalt�lmas� Hakk�ndaki Yönetmelik 30 Aral�k 2013'te yürürlü�e girmesine ra�men halen uygulanm�yor. Söz konusu yönetmeli�in yürürlük tarihi sürekli gerekçesiz �ekilde ertelendi. En son geçti�imiz y�l al�nan kararla Temmuz 2020'ye ertelenmi�ti.

PATRONLARA �MT�YAZLARA KAR�I ��Ç� SINIFI ÖRGÜTLÜLÜ�Ü
Sadece Büyük Co�kunlar Havai Fi�ek Fabrikas� sahibi Ya�ar Co�kun devlet ve sermaye taraf�ndan bu kadar destek ku�atmas� alt�ndayken (elbette MÜS�AD Sakarya �ubesi Ba�kan� olmas�n�n da bunda etkili oldu�u muhakkak), esas dayan��ma içerisinde olmas� gereken i�çilerin durumu nedir?

Türk ��'e ba�l� �eker �� Sendikas� Adapazar� �ube Kalay O�uz Kalay fabrikada i�çilerin örgütlenmesine izin verilmedi�ini belirterek, �unlar� söyledi:

"Söz konusu fabrikada örgütlü hiçbir sendika yoktu. Örgütlenme faaliyetleri hep engellendi. Örgütsüz fabrikalarda bu gibi durumlar ya�anmas� maalesef normal. �� sa�l�� kurulu toplant�lar� sadece ka��t üzerinde yap�l�yor. Sendikal örgütlülü�ün oldu�u fabrikalarda ise denetimler çok daha s�k� oluyor ve i� sa�l�� kurullar� verimli bir �ekilde çal��yor."

Hendek'teki patlama, bir kez daha ç�plak bir �ekilde ortaya ç�kard�, i�çi s�n�f�n�n önündeki örgütlenme özgürlü�ü sorunu çözülmedikçe, i�, ekmek ve can güvenli�i devletin ve patronlar�n dayan��mas� kar��s�nda hep kaybeden olacakt�r.

Devlet-patron dayan��mas� ve ayr�nt�da kalan i�çi ölümleri

�lgili Haberler