'Dersim Soykırımı'yla yüzleşmeden eşit bir yaşamı inşa edemeyiz'
HDK Halklar ve İnançlar Meclisi ve İHD Genel Merkezi, Dersim Soykırımı'nın 85'inci yılı vesilesiyle yaptıkları açıklamalarla, soykırımla yüzleşme çağrısı yaptı.
Halkların Demokratik Kongresi (HDK) Halklar ve İnançlar Meclisi ve İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Merkezi 4 Mayıs 1937'de gerçekleşen Dersim Tertelesi'ne ilişkin açıklamalar yayınlayarak, soykırımla yüzleşilmediği ölçüde katliamcı zihniyetin farklı biçimlerde saldırılarını devam ettirdiğine işaret etti. Yapılan açıklamalarda, soykırıma ilişkin gerçeklerin açığa çıkarılması çağrısı yapılarak, yetkililer sorumluluk almaya davet edildi.
'DİĞER HALKLAR VE İNANÇLAR ÖTEKİLEŞTİRİLDİ'
HDK Halklar ve İnançlar Meclisi, Dersim halkına dönük bu katliamın aydınlığa kavuşmamasının egemen ulus anlayışının ülke halklarına dönük en büyük kötülüklerinden biri olduğunu kaydetti. Yapılan açıklamada, bulunulan coğrafyada binlerce yıldır farklı inanç ve kültürlerden halkların barış içerisinde yaşadığına işaret edilerek, toplumu saflaşmaya sürükleyenin hakim millet, tek ulus anlayışı olduğu vurgulandı.
"1924 Anayasası ile coğrafyamızda tek dil, tek din adı altında Türklük yüceltilmiş, diğer halklar, inançlar ötekileştirilmiştir. Bu ülkede Türk olmak, Türkçe konuşmak, Sünni/ Hanifi olmak kabul görmek ve makbul vatandaş olmanın referansları haline getirilmiştir" ifadeleri kullanılan açıklamada, Kızılbaş Aleviliğin ise bir tehdit olarak görüldüğü ve her türlü saldırıyla katliamın hedefi haline getirildiği belirtildi.
'KATLİAMCI ZİHNİYET DEVAM EDİYOR'
Yaşanan hiçbir katliamın birbirinden bağımsız olmadığı dile getirilen açıklamada, "1937-1938 Dersim'in her türlü değerlerine ve halkının kutsallık atfettiği topraklarına gökyüzünü utandıracak kadar acı verdiler. Laç deresinde katledilenler, mağaralarda gazlarla katledilenler, Dersim'in her karış toprağında binlerce toplu mezarlar olarak soykırıma tanıklık etmeye devam ediyorlar. 4 Mayıs 2022'de 85. yılında hala Seyit Rıza ve yoldaşlarının mezarlarının yeri saklı tutularak, katliam zihniyetinin devamlılığında ısrar edilmektedir" denildi.
'GEÇMİŞİ İNKAR ETMEK TOPLUMLARI HASTA EDER'
Yaşanan saldırıların farklı şekillerde devam ettiğine dikkat çekilen açıklamada, farklı halkların toprağının, doğa ve ormanlarının, inanç merkezlerinin tahrip edildiği, inkar ve asimilasyon politikasının devam ettiği ifade edildi. Kızılbaş Kürtlerin tekçi ulus anlayışına ve devam eden kültürel soykırıma direnmeyi sürdürdüğü söylenen açıklama, şu şekilde devam etti: "Diliyle yasaklanan, inancıyla yok edilmeye çalışılan bizler Türkiye halkları olarak diyoruz ki; tarihle yüzleşmek, Dersim halkından özür dilemek toplumumuzu daha da güçlendirir. Aksine geçmişi inkâr etmek toplumları hasta eder, yüzleşmeyen faşistleşir, yüreğin en derin yerine gömülen her acı aklımızı, sağduyumuzu, irademizi ve en çok da insanlığımızı yok eder. Bu nedenle 85. yılında devlet arşivleri açılarak Seyit Rıza ve yoldaşlarının mezarlarının yerleri açıklansın. Dersim'in kayıp kızlarının akıbeti açıklansın, topluma yapılan tüm katliamlar arşivi ve belgeleriyle açıklandığında Türkiye halkları olarak gerçek bir yüzleşmenin ilk adımlarını atmış oluruz. Yüzleşerek geleceğimizin, birlikte eşit ve özgür bir yaşamın temellerini birlikte inşa etmiş oluruz."
İHD: DERSİM COĞRAFYASI İNSANSIZLAŞTIRILDI
İHD Genel Merkezi, 4 Mayıs 1937'den itibaren devletin Dersim'e yönelik askeri operasyonlarıyla on binlerce Kürt ve Alevi'yi katlettiğini, 1938'de devam eden operasyonlarla, katliamın yanı sıra sürgünle Dersim'in büyük oranda insansızlaştırıldığını belirtti.
Yapılan açıklamada, Dersim'de yapılan katliamların bir soykırım olduğu kaydedilerek, "İHD, Dersim'de 1937-1938'de yapılanları soykırım olarak nitelendirmekle birlikte bu tarihsel trajedinin insan hakları hukuku bakımından geçmişle yüzleşme konusu olduğunu ve ancak bu çerçevede ele alınabileceğini savunmaktadır. Geçmişle yüzleşmenin yaşanabilmesi ve tüm hakikatin ortaya çıkarılabilmesi için güçlü bir siyasi iradenin varlığı gerekmektedir" denildi.
'DERSİM İÇİN HAKİKAT KOMİSYONU KURULSUN'
Açıklamada, devletin Dersim Tertelesi'yle yüzleşmesi için TBMM bünyesinde "Dersim İçin Hakikat Komisyonu" kurulması, komisyon çalışmaları tamamlandıktan sonra komisyonun önerileri doğrultusunda gerekli yasal düzenlemelerin yapılarak soykırımın tanınması, özür dilenmesi ve onarıcı adalet çözümleri üzerinde durulması gerektiği ifade edilerek, yüzleşme için gerekli diğer adımlar şu şekilde sıralandı:
🔹 "Dersim adının iade edilmesini,
🔹 Dersim tertelesinde idam edilen Seyit Rıza ve arkadaşlarının itibarlarının iade edilerek, mezar yerlerinin açıklanmasını, diğer toplu mezarları usulüne uygun olarak açılmasını,
🔹 Yapılan askeri operasyonlar sonucu katledilmeyip sağ olarak yakalanan kız çocuklarının akıbetinin açıklanarak aileleri ile buluşturulmasının sağlanmasını,
Dersim'in insansızlaştırılma politikasından vazgeçilerek halen yapımı süren HES ve diğer barajların iptal edilerek doğal ve kültürel tahribata son verilmesini,
🔹 Dersim'deki doğal ve kültürel inanç merkezlerinin muhafaza altına alınarak Dersim halkının yerel temsilcilerine (Dersim Belediyesi gibi) devrinin sağlanmasını, talep ediyoruz."