Ulusoy: Kaypakkaya geleceğe ışık tutan geçmişimizdir

Marksist Teori yazarı Ziya Ulusoy, İbrahim Kaypakkaya'nın ölümsüzlüğünün 50. yılında, "Kaypakkaya'nın fikirlerine ve ideallerine bağlılık, günümüz koşullarındaki değişikliklerin analizini marksizm-leninizm temelinde başarıyla yapmak ve programatik, stratejik ve taktiksel, aynı zamanda örgütsel sonuçları başarıyla çıkarmayla çelişmez, tersine gerektirir" değerlendirmesini yaptı.

Komünist önder İbrahim Kaypakkaya'nın ölümsüzlüğünün 50. yılı. '68 kuşağı içinde Kaypakkaya'nın özgün yanı, '68 kuşağı ve özelde Kaypakkaya'nın tarihsel mirası, cumhuriyetin ikinci yüzyıl tartışmaları ve Kemalizmin günümüzdeki durumu, Kaypakkaya ve '68 kuşağının günceldeki önemine ilişkin  Marksist Teori yazarı Ziya Ulusoy, Gazete Patika'nın sorularını yanıtladı.

Ulusoy Kaypakkaya'nın fikirlerine ve ideallerine bağlılığının, günümüz koşullarındaki değişikliklerin analizinin marksizm-leninizm temelinde başarıyla yapmanın; programatik, stratejik ve taktiksel, aynı zamanda örgütsel sonuçlarını başarıyla çıkarmayla çelişmediğine aksine gereklilik olduğunun altını çizdi.

Marksist Teori yazarı Ziya Ulusoy'un Gazete Patika'nın sorularına verdiği yanıtlar şöyle:

İbrahim Kaypakkaya'nın katledilmesinin üzerinden 50 yıl geçti. 50. yılında Kaypakkaya'yı özgün kılan nedir?
Birincisi, Kaypakkaya işçi sınıfı ve ezilenlerin kurtuluş mücadelesinde hem teorik alanda hem de pratikte, burjuvazi, faşizm ve devletle uzlaşmaz mücadeleci bir komünist ve devrimci liderdi. İkincisi, '71 devrimci hareketi, özellikle Türk halkının yakın tarihinde egemen sınıfın devletiyle uzlaşmaz devrimci mücadeleciliğin ve sol harekette devrim yapma iddiası doğrultusunda devrimci kopuşun miladıydı.

Kaypakkaya bu hareketin liderlerinden biriydi. Devrimci kopuşu ve faşizme meydan okumayı inşa etmenin ortak önderliğini yaptı. '71 devrimci hareketi içinde de bazı temel konularda komünist doğrultuda kopuşu gerçekleştirdi, devrimci hareketi bu doğrultuda gelişmeye zorladı. Bu iki temel özelliği Kaypakkaya'nın 50 yıl boyunca kalıcı etki bırakmasına yol açtı ve bu sürecek.

Eskimiş, şablon, modası geçmiş, devrimci bir kaynak, eylem kılavuzu, yaslanmamız gereken deneyim tartışmaları içerisinde '68 kuşağını özelde de İbrahim Kaypakkaya'yı değerlendirir misiniz?
Türkiye ve Kürdistan'da, 68 hareketinde egemen/baskın olan, sosyalizmi amaçlayan devrimci gençlikti. Bu nedenle kalıcı devrimci hareket örgütlemeye ve inşa etmeye girişti. Nitekim kalıcı devrimci partiler kurabildi. Önderler katledilmelerine rağmen, kesintisizce ardılları da öncü devrimci, komünist partileri, örgütleri devam ettirdiler. Esinlenenler yeni devrimci partiler kurmaya giriştiler.

Merkezi kapitalist ülkelerde '68 kuşağı reformcu ve yeşil partiler içinde eriyip tarihe erken karıştı. Fakat Türkiye ve Kuzey Kürdistan'da belirttiğim bu karakteristik özellik nedeniyle tarihte kalıcı devrimci hareket inşa edebildi. Liberal ve düzen içi bazı aydınlar '68 kuşağını kapitalizme zararsız popüler kuşak olarak lanse etmeye çalıştılar ama tam da bu nedenle başaramadılar.

"Şablon", "modası geçmiş" ya da "yalnızca devrimci kaynak" gibi değerlendirmeler, '71 devrimci hareketinin bugünkü devrimci ve komünist hareketin başlangıcını oluşturduğu gerçeğini göremeyenlere aittir. '71 devrimci hareketi ve Kaypakkaya elbette eleştirilebilir. Fakat ancak kapsayarak yaklaşılırsa, komünist doğrultuda ilerletilebilir, eleştiri bu bakışla yapılırsa geliştirici olabilir. Yoksa lafazan bir kibirlilik, Kaypakkaya ve '71 devrimci hareketini eskiden koparken, eskinin doğum izlerini birer hata ve kabuk olarak taşıdıkları değerlendirmesiyle ele almak yerine, temel özellikleriymiş yanılgısına kaçınılmaz olarak batmaya yol açar. Ama bu kibirliler örneğin Kaypakkaya'nın açtığı çığırdan Kürt ulusal sorununda görüşlerini geliştirirlerken O'nun gerisine düştüler. Devrimci ve proleter iktidar altında bölgesel özerklik veya ayrılma hakkının korunacağı Federatif Cumhuriyetler Birliğini program yapmayı bile başaramadılar.

Örneğin yakın tarihe, devrim yapma ve proletaryanın uzlaşmaz kararlılığının bakış açısından bakmayı başaramadılar bile. Oysa Kaypakkaya, '71 devrimci hareketiyle birlikte Türk halkının yakın tarihinde ilk defa devrimi gerçekleştirme iddiası ve kararlılığını pratiğe uygulayan, faşizme karşı bu çizgide kararlılıkla savaşan bir önderdi. '71 devrimci hareketinden Kürt ulusal sorunu, kemalizm, yakın tarihin değerlendirilmesi konularında devrimci kopuşu da sağladı.

Küçük burjuva kibre kapılanlar dünyadaki yakın dönem devrimlerinden etkilenmesine devrimci eleştiriyle yaklaşacaklarına "modası geçmiş şablonculuk" olarak suçlamayı tercih ederler. Ama sonraki on yıllarda dar bir kitleyle pasif kalmaları gerçeğine devrimci eleştiri getirme cesareti gösteremez, kendilerine liberalizmi uygularlar.

Cumhuriyetin ikinci yüzyılına gireceğimiz bu günlerde "demokratik cumhuriyet" güzellemeleri ve "ulusalcı-cumhuriyetçi" medeniyet paradigmaları ve resmî ideoloji konularını Kaypakkaya'nın fikirleri üzerinden nasıl değerlendirebiliriz?
Demokratik Cumhuriyet paradigması, antifaşist ve halkçı niteliğe sahip, asgari temel hedef olması gerekir. Fakat bunu proletarya iktidarı, sosyalizm ve komünizm amacından üstün göstermesi geriye gidiştir. Temel ve nihai amaç açısından gerilemedir. Sosyalizmin kapitalist emperyalizme yenilgisi döneminin gerilemelerinden biridir. Kaypakkaya'nın öngördüğü temel ve nihai amaçtan gerilemedir.

Ulusalcı-cumhuriyetçi paradigmayı sosyalizm ve komünizm adına savunanlar ise komünist önderleri katlederek keskin bir burjuva öngörü ve antidemokratikliği sergilemiş, burjuva diktatörlüğünü kurmuş olan kemalist cumhuriyeti kutsamış oluyorlar. Taktik adına yapmaları da bu kutsamayı hafifletmiyor. Modern burjuva tarihsel ilerlemeyi işçi sınıfının temel amaçlarıyla iç içe geçirmek, en azından temel ve nihai amacını antidemokratik burjuva diktatörlüğü savunusuyla lekelemek demektir. Bunu yapanlar örneğin TKP, Perinçekçiler, aralarındaki siyasi farka rağmen, değişik derecelerde ama kuvvetlice kemalizmin etkisinde kaldılar. Yanısıra dünya gericilik döneminde siyasi gericiliğe ve ideolojik revizyona düştüler. Büyük geri düşüşü kemalizme sarılma olarak benimsediler. Devrimci ve emekçi sol harekete dayattılar.

Oysa Kaypakkaya'nın vurguladığı gibi kemalistler, emperyalist işgale karşı mücadelenin liderliğini ele geçirerek sömürgeciliği gerilettiler ama emperyalizme bağımlılığı, yarı sömürgeciliği sürdürdüler. Liderliği ele geçirmiş olmayı, burjuvazinin işçi sınıfı üzerinde, hiçbir demokratik hakka izin vermeyen siyasal gerici diktatörlüğünü kurmanın meşrulaştırıcı aracı olarak kullandılar. Hatta burjuva keskin öngörüleri ve imparatorluk militarizminin kurmaylığının verdiği deneyimle, henüz savaş içinde ve önce komünist liderler M. Suphi ve 15leri katletmekten, daha baştan devrimci tehlikeyi tasfiye etmekten başladılar. Grev ve sendikal örgütlenme yasaklarını ise kararlılıkla uyguladılar. Kendileriyle uzlaşan Ş. Hüsnü TKP'sini ise sürekli zindan silahıyla ezdiler.

Ezilen halklara, Kürtlere, Pontuslulara katliam yapmakta tereddüt etmediler. Bu, burjuvazinin Müslüman olan halkları Türkleştirme, Hristiyan halkları ise sürme ve bu yolla tek tip ulus yaratma çizgilerinin pratiğiydi. İttihat Terakki'den -dış maceralara girişmeyi reddetme dışında-devraldıkları bir çizgiydi. Halklara soykırımcı katliamlar ve acılar yaşattı. Hatta kapitalist ekonomik gelişmenin hızlanması bakımından da gerileticiydi. Fakat Müslüman halkları Türk milliyetçiliği temelinde burjuvaziye bağlama uğruna bu iktisadi gerilemeyi göze aldılar. Türk Ocakları başkanlarından H. Suphi Tanrıöverler, Reşit Galipler, M.Esat Bozkurtlar, Nihal Atsızlar bu fidelikte yetişerek ırkçılığı geliştirdiler.

Türk köylüsüne (tabii ki ezilen halklardan köylülere fazlasıyla) ise çok ağır vergi, sömürü uyguladılar. Zonguldak madenleri ve yol yapımında -vergi ödeyemeyen köylüleri- tayin ekmeğe bedava çalıştırarak köleci yöntemle artı değer elde ettiler, Koçlar bu ağır sömürü koşullarında devletin burjuvaziyi hızlı semirtme politikasıyla palazlandılar.

Siyasi rejim olarak da kemalist rejim siyasi gericiliğini 1930'lu yıllarda faşizme vardırdı. Kaypakkaya'nın kemalizme ve burjuva diktatörlüğüne ilişkin tespitleri son derece isabetli. Kemalizmin kan dökmekle ve ağır sömürüyle kirlenmiş gömleğini işçi sınıfının komünist temsilcilerinin taktik bahaneyle veya modernleştiriciliği gerekçesiyle giymesi bile komünizm amacını ve niteliğini lekeler. Mahirlerin, Denizlerin ve Kaypakkayaların bize verdikleri devrimci ve komünist gömleğimizi giymeye devam etmeliyiz.

21 yıllık AKP iktidarı dönemindeki ılımlı islam ve yeni Osmanlıcılık fikri dolayısıyla kemalizm yeniden "bir kurtuluş reçetesi" olarak halkın gündemine sokulmuş durumda. Kemalizmin günümüzdeki durumunu Kaypakkaya'nın tespitleri doğrultusunda değerlendirir misiniz?
Sosyalizmin yıkılmasıyla gelişmenin yönüne de kapitalist ideoloji hakim oldu, hegemonyayı ele geçirdi. İdeolojik alanda kendi varyantları olarak politik dinsel ve milliyetçi ideolojileri yedekte geliştirdi.

Özal'ın gözü dönük neoliberal kapitalist saldırganlığının geçici hakimiyetinden sonra Erbakan ve Türkeş'in politik İslamcılığı ile faşist Türkçülüğü başat ideolojiler haline getirildi. Geleceğe doğru sosyalizm umudu halklarda kırılınca, halklar geriye doğru alıştırıla geldikleri islamcılık ve Türkçülüğe baktılar, döndüler. Yaklaşık 40 yıllık Kürdistan ulusal özgürlük devrimine karşı burjuvazi kirli savaşı tırmandırırken ideolojik alanda da Kürt düşmanlığını yoğunlaştırdı. Gelişkin tekniğe dayanan burjuva medya tekeli bunu kolayca sağlayabildi. Burjuvazinin bütün katmanları bu kirli savaşçı ırkçılığı ve Kürt halkı içinde dalgakıran rolü için islamcılığı desteklediler. Örneğin sol kemalist İlhan Selçuk bile Kuzey Kürdistan'da Erbakancıları destekleme çağrıları yaptı.

Bu iki aşırı gerici siyasi akımdan, daha kapsayıcı özelliği olan ve MÜSİAD gibi burjuva kesimle örgütlülüğe sahip politik İslamcılar adım adım kitlesel destekte öne geçtiler. Yeni Osmanlıcılık, tabii islamcıların Osmanlı mirasını savunan ideolojik tezine dayanıyordu. Ama kabul edilmeli ki ideolojik tez ancak belirli maddi koşulları varsa güç haline dönüştürülebilir, yoksa asla dönüştürülemez.

Emperyalist küreselleşme döneminde ve esnek-kuralsız çalıştırma yöntemiyle sermaye birikimi hızlanan Türkiye burjuvazisi, yakın bölge pazarlarından pay kapmaya, petrol-gaz rezervlerine göz dikmeye başladı. Bölgesel yayılmacılık ihtiyacı politik islamcılığın yeni Osmanlıcılık teziyle kendisini Erdoğan döneminde ifade etti. Bununla kalmadı. Kürdistan devrimini ezme ihtiyacı ve militarizmiyle de birleşerek kendisini gerçekleştirdi.

Erdoğan faşizminin hırsı gücünden büyük olduğu için emperyalist ve bölge devletlerinin politikalarıyla çelişti ama daha önemlisi Kürdistan devrimci hareketinin direnişiyle karşılaştı. Yarım kalan rüya olarak ama kan döken, can alan işgalci savaşçılık olarak kaldı. Savaş sanayinin gelişmesini halktan toplanan vergilerle tırmandırdı. İslamcılık ile Türkçülüğe büyük devlet şovenizmini eklemleyen ve geniş kitleyi etkisi altına alan bir rol de oynadı.

İçeride Erdoğan adım adım islamcı rejimi ve islamcı-Türkçü faşizmi inşa etti. Emperyalist burjuvazinin ve TÜSİAD'ın yıpranan kemalist generallerin yerine geçirdiği Erdoğan durumdan yararlandı, hükümetten iktidarı gasp etmeye geçiş yaptı. İslamcı-Türkçü faşist rejimi inşa etti. Belirttiğim kitle desteğine dayandı, yarım kalsa da yeni Osmanlıcılığı uygulamaya koyabildi. Şimdi Erdoğan faşizmi ve işgalci savaşçılığına karşı çıkan geniş kitleler içinde hatta antifaşist harekette yeniden kemalizme sarılma eğilimi bir hayli yaygın. 2007 yılındaki cumhuriyet mitingleri bunun ilk dalgasıydı, şimdi inişe geçmiş vaziyetteki ikinci dalgası.

Bunun nedenleri burjuva ideolojinin etkisi ve gericilik döneminde ülke ve dünyada komünist ve devrimci hareketin geniş kitleleri yeniden mücadeleye seferber etmede zayıf kalarak yarattığı boşluk. Burjuva ideolojik hegemonyanın bu sarkaçsal gelgitini, tahterevallisini yenilgiye uğratmak için iki alanda mücadele etmek gerekir. Pratikte işçi sınıfı ve ezilenlerin hareketini geliştirmek, yükseltmek, ideolojik alanda islamcılığa, Türkçülüğe ve kapitalist bireyciliğe karşı da kapitalizmin modern yerel başlıca diğer bir ideolojisi olan kemalizme karşı da ideolojik mücadeleye devam etmek gerekir. Fakat birincisi zayıf kaldığı sürece ikincisinin de etkisinin zayıf kalacağını bilerek hareket edilmeli. Bir de elbette islamcılık ve Türkçülük ideolojik alanda da mücadelenin yoğunlaştırılacağı hasımlardır. Diğer hasmımız kemalizme karşı mücadele ondan sonraki sıraya yerleştirilmeli.

Dünya ve Türkiye-Kuzey Kürdistan devrimci hareketinin içinde bulunduğu durumu göz önüne alırsak '68 kuşağı ve özelde İbrahim Kaypakkaya bize hala neyi öğütlüyor?
'68 gençlik hareketi dünyada devrimci bir dönemde, yeni sömürge ve sömürgeleri kaplayan devrimci bir durumda ortaya çıktı. Türkiye ve Kürdistan'da da başlayan devrimci yükseliş koşullarında doğdu. Bugün dünya çapındaki gerici dönem kapitalizmin bütünlüklü kriziyle yer değiştiriyor. Fakat bu kez burjuvazi ideolojik alanda hegemonyasını kaybeden liberalizme alternatif, kitleler içinde dalgakıran ve devrimci harekete karşı vurucu güç olarak milliyetçi ve dinsel faşist hareketleri geliştiriyor. Türkiye'de de İslamcı-Türkçü-Kemalist akımları geliştiriyor.

Yeniden işçi sınıfı ve ezilenlerin hareketini geliştirme içinde 68 devrimci gençlik hareketini yeni koşullarda tabii ki yeni biçimleriyle yaratmak gerekir. Ödediğimiz ağır bedellerin yükünü büyük oranda gençlik omuzladı. Bu can feda çabanın berhava olmaması için devrimci öğrenci hareketini günün maddi temeli üzerinde 68 benzeri yeni hareketleri özenli ve daha bilinçli örmek gerekir.

Kaypakkaya tabii ki öncelikle komünizm amacına, işçi sınıfı ve emekçi sınıfların hareketini devrimci çizgide geliştirmeye sonsuz bağlılığı öğütlüyor. Bu ideolojik kararlık demek ama aynı zamanda Kaypakkaya gibi pratik kararlılık demek. Kaypakkaya aynı zamanda enternasyonalizme, dünya devrimi idealine sonsuz bağlılığı öğütlüyor.

Son olarak eklemek istedikleriniz var mı?
Kaypakkaya'nın fikirlerine ve ideallerine bağlılık, günümüz koşullarındaki değişikliklerin analizini marksizm-leninizm temelinde başarıyla yapmak ve programatik, stratejik ve taktiksel, aynı zamanda örgütsel sonuçları başarıyla çıkarmayla çelişmez, tersine gerektirir. Komünizm ve devrim mücadelesinde başarılar dileğiyle...