GÜNCEL

'S��nma hakk� ve mültecilere yönelik hak ihlallerini durdurun'

�STANBUL - ETHA
25 Haziran 2024 Sal�

S��nmac�lar hakk�nda verilen ve geri göndermeme ilkesini ihlal eden s�n�r d�� ve ba�l� idari gözetim kararlar�n�n uyguland�� yerlerden olan Geri Gönderme Merkezlerinde (GGM) ya�anan i�kence, kötü muamele ve hak ihlallerine ili�kin �HD �stanbul �ubesinde düzenlenen bas�n toplant�s�nda Birle�mi� Milletlere sorumluluk alma ça�r�s� yap�ld�.

20 Haziran Dünya Mülteciler Günü vesilesiyle mülteci ve göçmenlerin maruz kald�� hak ihlali ve i�kenceyle kar�� stanbul Göç �daresi önünde aç�klama yapmak isteyen kurumlar�n eylemi Fatih Kaymakaml�� taraf�ndan yasakland�. Bunun üzerine �HD �stanbul �ubesinde, "S��nma hakk�na ve mültecilere yönelik hak ihlallerini durdurun" �iar�yla bas�n toplant�s� düzenlendi.

Halklar�n E�itlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Milletvekili Özgül Saki'nin de kat�l�m�yla Türkçe, Arapça ve Kürtçe bas�n metni �HD Genel Ba�kan� Eren Keskin, �HD �stanbul �ube Ba�kan� Gülseren Yoleri ve Y�ld�z Önen okudu.

'TEHL�KEL� YOLLARLA TÜRK�YE DI�INDA YA�AMAYA ZORLANIYOR'
"Birlikte ya�ayabiliriz, dünya hepimize yeter. S��nmac�lara temel insan haklar� çerçevesinde bir ya�am sa�lans�n" ba�l�kl� aç�klamada, Türkiye'de Göç �daresi'nin s��nmac�lar�n temel haklar�n�n korunmas�nda yetersiz kald��, s��nmac�lar�n haklar�na sayg� duyulmad�� belirtildi. Geçici koruma statüsü sahipleri ya da ikamet izni olanlar d��nda kalan ve ço�unlu�u �ran, Irak, Afganistan, Afrika ve Asya ülkelerinden milyonlarca s��nmac�n�n "düzensiz göçmen" olarak tan�mland�� ve uluslararas� koruma mekanizmalar�na eri�emedikleri müddetçe her türlü korumadan ve destekten yoksun ve a��r risk içeren bir ya�am sürdürmek zorunda kalaca�� vurgulanan aç�klamada, marz kald�klar� hak ihlalleri kar��s�nda Geçici Koruma Statüsü sahibi Suriyeliler dahi tehlikeli yollarla Türkiye d��nda ya�amaya zorland�� belirtildi.

'GER� GÖNDERME �LKES� �HLAL ED�L�YOR'
"S��nmac�lar� tehdit eden en önemli konulardan biri de; hiç kimsenin zulüm görece�i, can güvenli�inin olmad�� bir ülkeye geri gönderilemeyece�i anlam�na gelen 'geri göndermeme' ilkesinin ihlali olarak kar��m�za ç�kmaktad�r" denilen aç�klamada, resmi aç�klamalara göre 21 bin kapasiteli 30 geri gönderme merkezinde halihaz�rda 40 bin s��nmac�n�n� tutuldu�u kaydedildi. �çi�leri Bakanl�� taraf�ndan i�letilen Geri Gönderme Merkezlerinde ya�anan sorunlar �u �ekilde s�raland�:

🔹"�dari gözetim karar� ile geri gönderme merkezlerine al�nan s��nmac�lar kapat�l�yor, suçlu muamelesi görüyorlar. Müvekkili olan avukatlar�n dahi giri�inin k�s�tland��, STK'lara kapal� bu merkezlerde hastal�klar, intihar vakalar�, i�kence, kötü muamele ve ölümlerin giderek artt�� duyumlar� al�n�yor, ancak hiçbir denetim raporu ve resmi aç�klama kamuoyu ile payla��lm�yor.
🔹GGM'lerdeki s��nmac�lar�n beslenme ve hijyen de dahil temel ya�amsal ihtiyaçlar� yeterli düzeyde kar��lanm�yor. 800 ki�ilik GGM'lerde 2000 ki�inin tutulmas�, 6 ki�ilik odada 20 ki�inin tutulmas�, fiziksel imkanlar�n yetersiz kalmas�, ayr�ca merkezlerin denetime kapal� olmas� hususlar� birle�ti�inde ciddi insan haklar� ihlalleri söz konusu.
🔹Yabanc�lar ve Uluslararas� Koruma Kanunu'nun 54. maddesi kapsam�ndaki s��nmac�lardan 57. madde gere�ince idari makamlarca s�n�r d�� ve idari gözetim karar� verilebilecekler hakk�nda 48 saatlik süre içinde karar verilmesi gerekiyor. Ancak bu süreç 6 ile 10 gün aras�nda de�i�en sürelerde hukuksuz ve fiilen özgürlükten yoksun b�rakma uygulamas�na dönü�üyor.
🔹Göç �daresi Ba�kanl��, idari gözetime ald�� s��nmac�y�, hakk�nda bir karar almadan önce merkezlerin dolulu�u nedeni ile 2-3 �ehir dola�t�rmakta, bu süreçte ne avukatlara ne yasal temsilcilere ne de ailelere bilgi verilmemektedir. Böylece s��nmac�n�n, hakk�nda al�nan kararlara kar�� yarg� yoluna gitmesi dolayl� olarak engellenmekte ve insanlar s�n�r d�� edilme riskine maruz b�rak�lmaktad�r. Ayn� zamanda avukatlar�n, s��nmac� müvekkilleri ile kanuna uygun �ekilde gizli ve güvenli görü�mesi de engellenmekte, savunma ve adil yarg�lanma haklar� da ihlal edilmektedir.
🔹�dari gözetime alternatif olarak daha önce ayda bir kez ya da 15 günde bir kez getirilen imza yükümlülü�ü, haftada be� güne ç�kart�lm��t�r. Baz� örneklerde ise s��nmac�lar�n ailelerinin bulundu�u �ehirlerde de�il de ba�ka �ehirlerde imza atmakla yükümlü k�l�narak aile birli�i ve özel hayat�n da ihlal edildi�i görülmektedir.
🔹Geri Gönderme Merkezlerinde (GGM) s��nmac�lara gönüllü geri dönü� formunu imzalatmak için bask�, kötü muamele ve i�kence yap�ld�� söylenmektedir.
🔹6458 say�l� Yabanc�lar�n Uluslararas� Korunmas� Hakk�nda Kanun'un 53-3 maddesi gere�i, �dari gözetim konusunda dava aç�ld��nda s�n�r d�� i�lemlerinin durmas� gerekirken, baz� s��nmac�lar�n davalar� devam ederken s�n�r d�� edilmi�lerdir."

B�RLE�M�� M�LLETLERE SORUMLULUK ALMA UYARISI
S��nmac�lara Uluslararas� hukuktan ve 6458 say�l� yasadan do�an asgari haklar�n�n sa�lanmas�; haklar�n� ihlal eden keyfi uygulamalara son verilmesi, bütün süreçlerin insan haklar� ilkelerine ve hukuka uygun olarak yürütülmelisi gerekti�i kaydedilen aç�klamada, "Bu çerçevede; Göç �daresi karar ve uygulamalar� s�k� takip ve denetim alt�nda tutulmal�, AB ve di�er ülkelerle yap�lan geri kabul anla�malar� iptal edilmeli, 1951 Cenevre Sözle�mesine konulan co�rafi çekince kald�r�lmal�, BMMYK göç ve iltica ofisleri tekrar aç�lmal�, mülteciler ve s��nma hakk�n�n korunmas� noktas�nda Birle�mi� Milletler sorumluluk almal�d�r" uyar�s� yap�ld�.

Aç�klamada acil çözüm önerileri �öyle s�raland�:
🔹"Esas olarak GGM sistemine son verilmesi gerekmekle birlikte, k�sa vadede GGM'lerdeki kötü muamele iddialar� titizlikle soru�turulmal�, varsa suç i�leyen görevliler hakk�nda soru�turmalar yap�lmal�d�r. Bunun için düzenli denetimler yap�lmal�, denetim raporlar� kamuoyu ile payla��lmal�, görevli personele düzenli olarak insan haklar� e�itimleri verilmelidir.
🔹Göç idaresine sevk edilen ve idari gözetime al�nan ki�ilerin ailelerine ve avukatlar�na, nerede olduklar� konusunda derhal bilgi verilmelidir.
🔹S��nmac�lara yönelik imza yükümlülü�ü uygulamas� tekrar eski haline getirilmeli, GGM'lerden sal�verilen ki�ilerin ailesinden ve ikametinden çok uzaktaki bir �ehirde ve her gün imza vermek �eklindeki yerine getirilmesi imkâns�z uygulamalar kald�r�lmal�d�r.
🔹Geri itme uygulamamas� yan�nda hukuka ayk�r� geri göndermelere ve gönüllü geri dönü� ad� alt�nda zorla göndermelere son verilmeli, Geri Gönderme Yasa��na kat� bir �ekilde riayet edilmelidir. S��nmac�lar, sava� hali süren, can güvenliklerinin tehlikede oldu�u ülkelere geri gönderilmemelidir.
🔹Ayr�mc�l�k yasa�� etkili biçimde uygulanmal�d�r. Siyasi partilerin, STK'lar�n, bireylerin s��nmac�lar� hedef gösteren söylemleri için soru�turma ba�lat�lmal�d�r.
🔹Kamu görevlilerinin eylem ve i�lemleri etkili biçimde denetlenmelidir. Özellikle etkin adli mekanizmalara eri�imde ya�anan engellerden kaynaklanan �ikâyet edememe durumu da göz önüne al�narak, olumsuz muamele ve hukuki olmayan taleplere ili�kin �ikâyetler söz konusu oldu�unda etkili inceleme ve soru�turma yürütülmelidir.
🔹GGM'lere en fazla al�nma sebeplerinden biri olan il, ilçe k�s�tlamalar� ve iller aras� seyahat izin zorunlulu�u gibi uygulamalarda de�i�ikli�e gidilmelidir. Uzun süredir bir yerle�im yerinde bulunan, çal��an, çocuklar� okullara giden s��nmac�lar gerekli destekler sa�lanmadan ba�ka yerlere gitmeye zorlanmamal�d�r."

�mzac� Kurumlar: �nsan Haklar� Derne�i �stanbul �ubesi, Uluslararas� Mülteci Ara�t�rmalar� Merkezi, BARQ Ara�t�rma Merkezi, Birlikte Ya�amak �stiyoruz �nisiyatifi, Enternasyonal Dayan��ma, Göçmen Ara�t�rma Merkezi, Göç �zleme Derne�i, Irkç�l��a Kar�� Dayan��ma Platformu, J�NEPS gazetesi, Özgürlük �çin Hukukçular Derne�i �stanbul �ubesi, S�n�rs�z Dayan��ma, Sosyal Hizmet Uzmanlar� Derne�i �stanbul �ubesi, �stanbul Geri Dönü�üme Katk� Derne�i Genel Merkez, D�SK DEV Yap� �� Sendikas�, Ye�il Sol Parti Mültecilerle Dayan��ma Çal��ma Grubu, DEM Parti Mülteci Haklar� Komisyonu

'S���nma hakk� ve mültecilere yönelik hak ihlallerini durdurun'

�lgili Haberler

'S��nma hakk� ve mültecilere yönelik hak ihlallerini durdurun'