GÜNCEL

Polen Ekoloji Enstitüsü'nden 'Alt�n Madenleri Kapat�ls�n! Siyanürle Ölümün Ekolojisi' raporu

ETHA
18 Haziran 2024 Sal�

Alt�n-gümü� madenlerinin neden oldu�u do�a ve emek katliam�n�, insan ya�am�na tehdidini gözler önüne seren Polen Ekoloji Enstitüsü'nün "Alt�n Madenleri Kapat�ls�n! Siyanürle Ölümün Ekolojisi" raporunda toplumun tüm kesimlerinin yer ald�� birle�ik mücadele ile ancak madenlere kar�� mücadelenin kazan�labilece�i vurguland�.

Dünya üzerinde en çok y�k�m getiren, su varl�klar�n� kirleten ve tüketen, i�çileri ölüme sürükleyen ve do�ay� katleden alt�n madencili�ine yönelik ekolojistlerin, bilim insanlar�n�n ve alanda uzman ki�ilerin uyar�lar� sürüyor. Sermaye ve rant odakl� hükümetler bu uyar�lar� dikkate almayarak ekok�r�m suçunu i�lemeye devam ediyor. 13 �ubat 2024 tarihinde yerli i�tiraki Çal�k Holding olan Anagold Madencili�e ait Erzincan �liç'te bulunan Çöpler Alt�n Madeninde meydana gelen liç kaymas� sonucu 9 i�çinin katledilmesiyle ya�anan emek ve do�a katliam� bir kez daha tehlikeyi gözler önüne serdi. Yerli ve yabanc� sermayenin ihtiyaçlar�na göre politikalar�n� belirleyen AKP-MHP hükümeti tüm uyar�lara ra�men alt�n madenine ve kapasitesinin geli�mesine onay vermi�, y��n liçin içinde siyanürle birlikte a��r metaller bulunduran çözeltinin F�rat nehrine kar��mas�yla olu�acak ekok�r�ma neden olmu�tu.

'S�YANÜRÜN ZARARLARINA YÖNEL�K B�LG� VER�LMEMEKTED�R'
Polen Ekoloji Kolektifi bünyesinde faaliyet yürüten Polen Ekoloji Enstitüsü, "Alt�n Madenleri Kapat�ls�n! Siyanürle Ölümün Ekolojisi" ba�l�kl� raporla madenlerin yaratt�� tehlikeleri bir kez daha gözler önüne serdi. Yüksek risklerinden dolay� alt�n-gümü� madencili�inin, Kimyasal, Biyolojik, Radyoaktif, Nükleer At�klar (KBRN) mevzuat�na göre risk azaltma, haz�rl�k, müdahale ve iyile�tirme durumlar�na yönelik önlemlerin al�nmas� ve eylem plan�n�n uygulamada olmas�, ilgili kurumlar taraf�ndan düzenli denetime tabi tutulmas� gereken bir proses oldu�u kaydedilen raporda, "KBRN tehlikelerine dair yönetmelikte çok say�da bakanl��n ve bunlara ba�l� kurumlar�n görev ve sorumluluklar� tan�mlanmakta, kamu kurumlar�n�n birlikte çal��malar�n�n önemi vurgulanmaktad�r. Alt�n madencili�inin insan hayat�na ve do�aya y�k�c� etkileri aç�kça bilinirken, at�ksu barajlar� etraf�nda ve civardaki yerle�im yerlerinde serbest hidrojen siyanür ölçümü yap�lmamas�, yap�lsa bile halka bilgi verilmemesi, madende çal��an emekçilerin ve yak�nda ya�ayan halk�n tamamen gözden ç�kar�ld��n�, ba�ka bir deyi�le 'yava� �iddet/ölüme maruz b�rak�ld�klar�n� göstermektedir. Yine maden i�letmeleri yak�n�ndaki meralarda hayvanlar�n� otlatan, tarlalar�nda tar�m yapan köylülere siyanürün zararlar�na yönelik bilgi verilmemektedir" denildi.

'SERMAYEN�N KAZANÇLARI �Ç�N DO�A SINIR TANIMADAN TALAN ED�L�YOR'
Yerin alt�nda ve yerin üstündeki tüm do�al varl�klar�n madencili�in hizmetine verildi�ine dikkat çekilen raporda; do�al ormanlar, milli parklar, yaban hayat� koruma alanlar�, su havzalar�n�n madencili�e kurban edildi�i kaydedildi. Alt�n madencili�inin ekolojik ve sosyal y�k�mlar�na bütüncül bir bak��n "kamu yarar�", "sürdürülebilir kalk�nma", "ekonomik büyüme", "çevreyle uyumlu madencilik" safsatalar� ile r�za üretilmeye ve h�zla yeni projelerin devreye al�nmas�na çal��lan alt�n madencili�i hakk�nda deh�et verici gerçekleri gözler önüne sermeye yetece�i vurgulanan raporda, gerçekte olan�n sermayenin kazançlar� için do�an�n s�n�r tan�madan talan edilmesi ve i�çi sa�l��n� hiçe sayan ko�ullarda eme�in sömürülmesi, geride ise tehlikeli son derece zehirli kimyasallarla kirletilmi� at�klar�n b�rak�lmas� belirtildi.

'ALTIN MADENC�L�� SÜREC� VE DO�ADA YOL AÇTI�I YIKIMLAR'
Raporda, alt�n madencili�inin süreci ve do�ada yol açt�� y�k�mlara yer verildi. Raporda, alt�n madencili�inin arama için yap�lan sondajlardan maden i�letmesinin kapat�lmas� sonras�ndaki sürece kadar her a�amada do�aya ve insan ya�am�na a��r y�k�mlar verdi�ine dikkat çekildi. Yeralt�nda bulunan alt�n�n miktar�n� belirlemek için yap�lan aramalar için çok say�da sondaj aç�ld��, sondajlar s�ras�nda ve ard�ndan proje alan�nda çok say�da a�aç kesilerek do�al ormanlar�n parçaland�� hat�rlat�ld�.

'SU VARLIKLARINA ZARAR VERMEKTED�R'
Alt�n madeninin toprakta dü�ük konsantrasyonlarda, da��n�k olarak bulundu�u bu nedenle de madencilik i�letmelerinin yüksek kazanç elde edebilmek amac�yla proje alan�n� zaman içinde kapasite art�r�mlar�yla geni�letebilmek için yüzlerce hektarl�k ruhsat alan�na ihtiyaç duydu�u kaydedildi. "Aç�k ocak madencili�inde kayalar�n alt�na ula�abilmek için dinamitle patlatmalar yap�l�r. Bu patlatmalar civarda ya�ayan halk için psikolojik bir i�kenceye dönü�ürken, toprak kaymalar�na, evlerin duvarlar�nda çatlaklara yol açabilmekte ve insanlar�n ya�amlar�n� tehdit etmekte, di�er yandan yeralt� sular�n�n ak�� yönlerini etkilemekte ve yeralt� su varl�klar�na zarar vermektedir" denilen raporda, topra��n kaz�lmas� ve dinamitle patlatmalar s�ras�nda ç�kan tozlar�n etrafa yay�larak insanlarda akci�er kanseri, solunum yolu hastal�klar�na neden oldu�u ayr�ca topra�� ve meralar� kirleterek tar�m ürünlerini ve otlanan hayvanlar� tehdit etti�i vurguland�.

EMEK VE KADIN SÖMÜRÜSÜ
Alt�n madenlerinin sosyal y�k�mlar� ba�l��nda çal��ma ortam�nda yo�un olarak toza, havaya kar��an hidrojen siyanüre ve a��r metal çözeltilerinin y�k�c� etkilerine maruz kalan i�çilerin erken ya�larda sa�l��n� kaybetti�ini, meslek hastal�� kavram� fiiliyatta var olmad�� Türkiye'de gerekli tazminattan da mahrum b�rak�ld��, emekleri sömürüldükten sonra kendi kaderlerine terk edildi�inin alt� çizilen raporda, madencilik faaliyetlerinin neden oldu�u negatif etkenlerin kad�nlar�n ve onlar�n bak�m�n� üstlendi�i ailelerin üzerine y�k�ld�� hat�rlat�ld�. Madencili�in, kad�nlar�n s�kça emek verdi�i tar�m-hayvanc�l�k faaliyetlerini sakatlarken, maden i�letmesinde erkeklere istihdam verdi�i söylenen raporda, ekonomik ba��ms�zl��n� yitiren kad�nlar�n erkeklere ba��ml� hale getirildi�i bu yönleriyle de madencili�in cinsiyet ayr�mc�l��n� artt�rd�� vurguland�.

'�KL�M KR�Z�N�N ETK�LER�N A�IRLA�TIRIYOR'
Raporda farkl� yönleriyle do�ada ve insan hayat�nda sebep oldu�u y�k�mlar� aç�klanan alt�n madencili�inin kamu yarar� oldu�u, ekonomik kalk�nmaya önemli katk� sa�lad��, istihdam� art�rd�� gibi söylemlerle siyasi iktidar taraf�ndan savunuldu�u, yasal mevzuat�n maden �irketlerinin menfaatleri do�rultusunda sürekli de�i�tirildi�i ve sonuç olarak halk�n onay�n� almak yerine �irket ç�karlar� yönünde r�za üretilmeye çal��ld��n�n alt� çizilerken, "Tar�m alanlar�, meralar, di�er canl� türleri büyük zarar görmekte, maden kapat�ld�ktan sonra da yerel halk, rehabilitasyonu mümkün olmayan cehennem çukurlar� ve toksik at�k tepeleriyle ba� ba�a b�rak�lmakta, çevresel y�k�mlar�n bedelini yine halk ödemektedir. Sa�l��n� ilk yitiren, eme�i yo�un olarak sömürülen maden i�çileridir. Ard�ndan maden i�letmelerinin çevresel ve sosyal y�k�mlar�n bedelini üzerilerine y�kt�� kad�nlar gelmektedir. Bunlara maden ruhsat alanlar�nda kamula�t�rmalarla yerlerinden edilen, mülksüzle�tirilen köylülerin ya�ad�klar� travmalar�, geleneksel ya�am�n, somut olmayan kültürün yok edilmesini ve yüksek miktarda sal�m�n� yapt�klar� sera gazlar� nedeniyle maden i�letmelerinin iklim krizini a��rla�t�r�c� etkilerini de eklemek gerekir" denildi.

ALTIN MADENC�L��NE KAR�I B�RLE��K MÜCADELE ÇA�RISI
Halen mevcut 22 alt�n madeni i�letmesine, 2020 y�l� ba��ndan itibaren Çevre ve �ehircilik Bakanl��'na ba�vurusu yap�lan 123 adet yeni projenin eklendi�i ve bunlar�n d��nda muhtemelen pek çok yeni alanda sondaj çal��malar�n�n devam ediyor olmas� durumun vahameti hakk�nda yeterli delil verdi�i vurgulanan rapor �öyle devam etti: "Yeni alt�n madenlerinin aç�lmas� demek, sosyal cinayetlerin yayg�nla�mas�, ekosistemlerin a��r tahribata u�ramas�, �liç'tekine benzer yeni katliamlar ve ekok�r�mlar ya�anmas� demektir. Kullan�m de�eri bulunmayan, sadece maden �irketlerinin kasalar�na yüksek kazançlar olarak giren alt�n madencili�i ve siyanürle yap�lan tüm madencilik faaliyetleri tamamen yasaklanmal�d�r. Raporda sözü edilen tüm projeler iptal edilmeli, mevcut i�letmeler kapat�lmal�d�r. Bunun yolu kamu bilincini ve geni� ölçekli dayan��may� sa�layacak bir kampanyan�n örgütlenmesinden geçecektir. 'Alt�n madenleri kapat�ls�n' kampanyas�, öncelikle alt�n üretiminde bir kamusal fayda olmad��n�, �irketlerin kazançlar�na kar��l�k her seferinde yerel halk�n ekonomik, kültürel, sosyal ya�ant�lar�n�n sakatland��, çevresel zararlar�n maliyetinin de bu insanlara ödetildi�i gerçe�ini görünür hale getirmelidir. Kampanyan�n hedefine ula�mas� ve etkili bir mücadelenin yay�larak örgütlenebilmesi için tüm sorumluluk çevre örgütlerinin üzerinde olmamal�d�r. Demokrasi mücadelesi veren meslek odalar�, akademisyenler, demokratik kurumlar, sendikalar, feminist hareketler… Bu mücadelenin aktif ö�eleri olmal�, sadece kuramsal bilgi üretmekle kalmamal�, üretilen bilginin sahada örgütlenmesinde de aktif sorumluluk almal�d�rlar. Türkiye'de i�letme halindeki tüm alt�n madenleri kapat�lmal�, yeni projeler durdurulmal�d�r. �liç katliam�n�n gerçek sorumlular�ndan hesap sorulmal� ve emekçilerin ya�amlar�n� yitirecekleri yeni katliamlara izin verilmemelidir."

Raporun tamam� için t�klay�n�z.

Polen Ekoloji Enstitüsü'nden 'Alt�n Madenleri Kapat�ls�n! Siyanürle Ölümün Ekolojisi' raporu

�lgili Haberler