Kaos GL: Her iki haberden biri ayrımcı

Kaos GL Derneği, LGBTİ+'ların gazetelerde nasıl yer aldığına ilişkin 2018 Medya İzleme Raporu'nu yayınladı. On yıldır medyada LGBTİ+ temsilini mercek altına alan derneğin 2018 yılı raporu için araştırmayı Ali Erol, Ali Özbaş, Aslı Alpar, Gözde Demirbilek ve Yıldız Tar yürüttü. Raporu ise derneğin Medya ve İletişim Program Koordinatörü Yıldız Tar yazdı.

 

Yazılı basının incelenmesi ile oluşturulan rapor kapsamında 2442 metin incelendi. Bu metinlerin yaklaşık yüzde 56'sı ulusal medyada yayınlanırken; yüzde 44'ü yerel medya yer alan metinlerden seçildi.

 

HABERLERİN YARISI AYRIMCI

 

Araştırmanın genel sonucu 2018'de yazılı basında yayınlanan haber, söyleşi ya da köşe yazılarının neredeyse yüzde 50'sinin hak haberciliği ilkelerine uygun olduğunu ortaya koyuyor. Bütün metinlerin neredeyse yarısını oluşturan 1130 metinde ise LGBTİ+'ların temel hakları ihlal edildi, nefret söylemi ve/veya ayrımcı dil kullanıldı ya da metinlerin LGBTİ+'lara ilişkin önyargıları besleyen içerik tercih edildi.

 

Rapora göre; hak haberciliği kapsamında değerlendirilen 1148 metnin yüzde 58'inde LGBTİ+'ların temel insan haklarına saygılı bir habercilikle yetinildi. Yüzde 33'ünde ise sadece yüzde 16'sında LGBTİ+'ların yaşadığı ayrımcılık, nefret saldırısı gibi hak ihlallerini hak temelli habercilik ilkeleri çerçevesinde görünür kılındı. Sadece 93 haberde bu ihlallere karşı mücadele yöntemlerinden bahsedildi.

 

LGBTİ+ ÖRGÜTLERİ GÖRMEZDEN GELİNİYOR

 

LGBTİ+ örgütlerinin LGBTİ+ haklarına ilişkin görüşleri 2018'de yazılı basında kendisine ancak 70 metinde yer bulabildi. Bu, hak haberciliği kapsamında değerlendirilen haberlerin yüzde 6'sını oluştururken, bütün haberlerin ise sadece yüzde 3'üne tekabül ediyor. Yazılı basında yer alan LGBTİ+ örgütlerinin LGBTİ+ haklarına ilişkin görüşlerinin yarısına yakınını ise Kaos GL Derneği'nin çalışmaları ve dernek temsilcilerinin basına verdikleri demeçler oluşturuyor.

 

- Haberlerin yüzde 85'inde haber yoluyla cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği hak ihlaline yol açıldı

 

- 2018 yılında 782 haber, söyleşi ve köşe yazısında LGBTİ+'lar ayrımcı bir dille temsil edildi

 

- 123 metinde ise LGBTİ+ kişiler ya da dernek, kurum ve kuruluşları hedef gösterilerek nefret suçu işlendi.

 

- Yüzde 26'sında lezbiyen, gey, biseksüel, trans ya da interseks olmak "suç" gibi gösterildi

 

- Yüzde 16'sında LGBTİ'ler "ahlaksız" olarak işaretlendi

 

- Haberlerin yüzde 99'unda LGBTİ+'lara yönelik önyargı tespit edildi.

 

HAK HABERCİLİĞİ NEDİR?

 

Araştırma yöntemine göre bir metnin hak haberciliği kapsamında değerlendirilebilmesi için aşağıda sıralanan niteliklerden en az birisini taşıması gerekiyor:

 

- LGBTİ+'ların insan haklarına saygılı haber yapılmış

 

- LGBTİ+ örgütlerinin LGBTİ+ haklarına ilişkin görüşlerine yer verilmiş

 

- LGBTİ+ örgütlerinin diğer hak alanlarına ilişkin görüşlerine yer verilmiş

 

- Kaos GL'nin LGBTİ+ haklarına ilişkin görüşlerine yer verilmiş (Dernek ya da dernek adına konuşan bir kişinin görüşleri haberde çarpıtmadan yer almış)

 

- Kaos GL'nin diğer hak alanlarına ilişkin görüşlerine yer verilmiş (Dernek ya da dernek adına konuşan bir kişinin görüşleri haberde çarpıtmadan yer almış)

 

- LGBTİ+'ların yaşadığı ayrımcılık, nefret saldırısı gibi hak ihlallerini hak temelli habercilik ilkeleri çerçevesinde görünür kılmış

 

- Başarı hikayesi doğru biçimde aktarılmış

 

- LGBTİ+ örgütlerinin düzenlediği etkinlikler doğru bir biçimde görünür kılınmış

 

- LGBTİ+'lara yönelik insan hakları ihlallerine karşı mücadele yöntemlerinden bahsedilmiş

 

Hak haberciliği kapsamında değerlendirilmeyen metinler ise 3 ayrı başlıkta incelendi. Bu başlıklar sırasıyla şöyle: "Bu metin, konu edindiği LGBTİ+'ların temel hak ve özgürlüklerini ihlal ediyor mu?", "Bu metin LGBTİ+'lara yönelik önyargıları besleyen içerikte mi", "Görsel temsil".

 

Bir metinde homofobik, bifobik ya da transfobik nefret söyleminin olması; LGBTİ+ kimlik ve varoluşların "hastalık", "suç", "günah", "ahlaksızlık", "sapkınlık" olarak tanımlanması; metnin dilinde ayrımcılık olması o metinde hak ihlalini tespit ederken kullanılan alt başlıklardan birkaçı.