GÜNCEL

'��kenceyi önlemek tüm toplumun sorumlulu�u'

HABER MERKEZ�
26 Haziran 2024 Çar�amba

"��kence Görenlerle Dayan��ma Günü" kapsam�nda birçok kentte yap�lan eylemlerde Türkiye'de i�kencenin sistematik hale geldi�i belirtilerek buna kar�� al�nmas� gereken önlemler s�raland�.

�nsan Haklar� Derne�i (�HD), Türkiye �nsan Haklar� Vakf� (T�HV), Türk Tabipleri Birli�i (TTB) �nsan Haklar� Kolu, barolar, siyasi parti ve demokratik kitle örgütü temsilcileri, "26 Haziran ��kence Görenlerle Dayan��ma Günü" dolay�s�yla birçok kentte aç�klama yapt�.

ANKARA
Ankara �HD, T�HV ve TTB �nsan Haklar� Kolu �HD Genel Merkezinde bas�n toplant�s� düzenledi. Bas�n metnini �HD E� Genel Ba�kan� Hüseyin Küçükbalaban okudu.

D�YARBAKIR
Diyarbak�r Barosu, Diyarbak�r Tabip Odas�, Özgürlük �çin Hukukçular Derne�i (ÖHD), �HD, T�HV Diyarbak�r Temsilcili�i, Rosa Kad�n Derne�i, Sa�l�k ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikas� (SES) Diyarbak�r �ubeleri, Ko�uyolu Park�'nda bulunan �nsan Haklar� An�t� önünde yan yana geldi.

"��kencesiz dünya mümkündür" pankart� aç�lan eylemde ortak metni T�HV Diyarbak�r �ube Temsilcisi Murat Aba okudu.

BATMAN
Batman'da �HD Batman �ubesi önünde bas�n aç�klamas� gerçekle�tirildi. Bas�n aç�klamas�n� Sinan �slam Gegin okudu.

MERS�N
Mersin'in Akdeniz ilçesinde �HD binas�nda aç�klama yap�ld�. Bas�n metnini Hakk� Demir okudu.

ADANA
�HD Adana �ubesi de kendi binas�nda bas�n toplant�s� düzenledi. "Küresel insani krize kar�� insan haklar� de�erlerine sahip ç�k�yor, i�kenceye hay�r diyoruz" pankart�n�n aç�ld�� aç�klamada ortak bas�n metnini �HD Adana �ube Ba�kan� Yakup Ata� okudu.

ANTEP
�HD Antep �ubesi, �ube binas�nda bas�n toplant�s� düzenledi. Toplant�ya, �ube üye ve yöneticilerinin yan� s�ra Antep 78'liler Giri�imi üyeleri ÖHD ve ÇHD Antep �ube üyeleri kat�ld�. Bas�n metnini �HD Antep �ubesi E�ba�kan� Bahri O�uz okudu.

�STANBUL
�stanbul'da, �HD, T�HV ve TTB �nsan Haklar� Kolu, Beyo�lu'nda bulunan �HD �stanbul �ubesi önünde aç�klama gerçekle�tirdi. "��kencesiz bir dünya mümkün" pankart�n�n aç�ld�� aç�klamada, "�nsanl�k onuru i�kenceyi yenecek" dövizleri ta��nd�. Ortak bas�n metnini T�HV �stanbul �ube Yöneticisi Ümit Efe okudu.

'��KENCE YASA�ININ �ST�SNASI YOKTUR'
�HD, T�HV ve TTB �nsan Haklar� Kolu taraf�ndan yap�lan ortak aç�klamada, Birle�mi� Milletler (BM) "��kence ve Di�er Zalimane, �nsanl�k D�� ya da Onur K�r�c� Muamele ya da Cezaya Kar�� Sözle�me"nin 26 Haziran 1987 tarihinde yürürlü�e girdi�i hat�rlat�ld�.

Türkiye'nin imza att�� bu sözle�menin insan onuru ve de�erini korumak için i�kenceyi mutlak olarak yasaklad�� vurgulanan aç�klamada, bu kural�n hiçbir ko�ulda istisnas�n�n olmad�� dile getirildi. Buna ra�men pek çok ülkede devletlerin i�kenceyi cezaland�rma ve y�ld�rma arac� olarak kulland�� kaydedilen aç�klamada, "�srail'in i�kence yasa�� ihlalleri ba�ta olmak üzere Gazze'de sebep oldu�u a��r insani kriz, bu çözülme sürecinin varaca��/vard�� noktay� göstermesi bak�m�ndan önemlidir" denildi.

'��KENCE S�STEMAT�K B�R DEVLET PRAT�� OLARAK VARLI�INI KORUDU'
Türkiye'nin sözle�meyi 1988'de kabul ederek i�kenceyi yasaklad�� ifade edilen aç�klamada, "Maalesef ülkemizde de i�kence ve di�er kötü muamele sadece askeri darbeler döneminde de�il tüm cumhuriyet tarihi boyunca sistematik bir devlet prati�i olarak varl��n� korumu�tur. Ancak, ekonomiden toplum sa�l��na ülkenin tüm meselelerini güvenlik sorunu haline getiren mevcut siyasal iktidar�n, her geçen gün daha da artan bask� ve kontrole dayal� yönetme tarz� sonucu, günümüzde tüm ülke adeta i�kence mekân� haline gelmi�tir" ifadeleri kullan�ld�.

Aç�klama, �öyle devam etti: "Siyasal iktidar�n giderek daha fazla otoriterle�mesi ile orant�l� biçimde; devlet erkinin çe�itli kademelerinde yayg�nla�an yasa, kural ve norm denetiminden kaç�nma, keyfilik, bilinçli ihmal gibi sebeplerle usul güvencelerinin ihlal edilmesi, gözalt� sürelerinin uzunlu�u, izleme ve önleme mekanizmalar�n�n i�levsiz k�l�nmas� ya da ba��ms�z izleme ve önlemenin hiç olmamas�, en yetkili a��zlardan yap�lan i�kenceyi bizzat te�vik edici söylemler, köklü cezas�zl�k politikalar� vb. sonucunda, resmi gözalt� merkezlerinde i�kence ve di�er kötü muamele uygulamalar� tüm vehameti ile devam etmektedir."

'POL�S ��DDET� SIRADANLA�TI'
Polisin eylemlere sald�r�larda, sokak ve aç�k alanlarda, ev ve i� yeri gibi mekanlarda, yani resmi olmayan gözalt� yerlerinde ve gözalt� d��nda i�kencesinin görülmeyen boyutlarda artt�� kaydedilen aç�klamada, bu kural d��, denetlenmeyen, cezaland�r�lmayan, hatta te�vik edilen �iddetin s�radanla�t�� vurguland�.

"Y�l boyunca, demokratik bir toplumun temelini olu�turan ve Anayasa taraf�ndan da teminat alt�na al�nm�� olan toplanma ve gösteri yapma özgürlüklerini kullanmak isteyen Cumartesi Anneleri, kad�nlar, LGBT�+'lar, i�çiler, ö�renciler, ya�am savunucular�, gasp edilen iradelerine sahip ç�kmak isteyen seçmenler, siyasi partilerin, meslek örgütlerinin üye ve yöneticileri, insan haklar� savunucular�, farkl� dini cemaat ve gruplar, mülteci ve s��nmac�lar bu zalimane kolluk �iddetine maruz kalm��lard�r" denilen aç�klamada, özellikle son dönemde kayyum atamalar�na kar�� yap�lan eylemlerde halk�n yo�un bir i�kenceye maruz kald�� dile getirildi.

'TECR�T DE ��KENCEN�N B�R ÇE��D�D�R'
Türkiye hapishanelerinde i�kencenin her dönem yo�un olarak ya�and�� ifade edilen aç�klamada, hapsedilen ki�ilerin ayr�ca bir cezaland�rmaya tabi tutulamayaca��n�n alt� çizildi. Tecridin de i�kencenin bir çe�idi oldu�u aktar�lan aç�klamada, "Son dönemde mimari yap�s� ve gündelik uygulama rejimi ile izolasyon ko�ullar�n� daha da a��rla�t�ran S Tipi, Y Tipi ve Yüksek Güvenlikli yeni hapishanelerin aç�lmas�, bilhassa da Avrupa ��kencenin ve �nsanl�k D�� veya Onur K�r�c� Ceza veya Muamelenin Önlenmesi Komitesi'nin (CPT) raporlar�nda da yer verildi�i üzere, �mral� Hapishanesinde uygulanan izolasyonun özel biçimi kabul edilemezdir" denildi.

'CEZASIZLIK GÜVENCE ALTINA ALINMAYA ÇALI�ILIYOR'
"Anayasa ba�ta olmak üzere herhangi bir kural ve normla kendini s�n�rland�rmak istemeyen siyasal iktidar, uluslararas� mekanizmalar�, onlar�n yapt�� ele�tiri ve uyar�lar� dikkate almamakta, i�kenceyi önlemeye yönelik iyile�tirmeleri yapmamaktad�r. Aksine, mevzuatta i�kence yasa��n�n mutlak niteli�ine ayk�r� düzenleme ve de�i�iklikler yaparak cezas�zl�� 'güvence' alt�na almaya çal��makta, ihlalleri görünür k�lmaya çal��an insan haklar� savunucular�na yöneltti�i tehdit ve tacizlerle i�kenceye kar�� mücadeleyi engelleyebilece�ini dü�ünmektedir" denilen aç�klamada, i�kenceyi önleme yükümlülü�ünün devletlere ait oldu�u vurguland�.

'CEZASIZLIK POL�T�KALARINA SON VER�LMEL�'
Aç�klamada, talepler �öyle s�raland�:
🔹"��kencenin ülkemizde bu boyutta olmas�n�n en temel nedeni, i�kence yasa��n�n mutlak niteli�i ile ba�da�mayan çok ciddi bir cezas�zl�k kültürünün varl��d�r. Her �eyden cezas�zl�k politikalar�na derhal son verilmelidir.
🔹Her düzeyde yetkililer i�kenceyi ve i�kenceciyi öven, te�vik eden söylemlerden vazgeçmeli; uluslararas� mekanizmalar�n tavsiyeleri do�rultusunda, i�kence uygulamalar�n� kamuya aç�k bir �ekilde kesin olarak k�nanmal�d�r.
🔹Gözalt� ko�ullar�nda usul güvenceleri eksiksiz olarak uygulanmal�d�r.
🔹Gözalt� süreleri k�salt�lmal�d�r.
🔹Mevcut Türkiye �nsan Haklar� ve E�itlik Kurumu (T�HEK) kald�r�lmal�, BM ��kenceye Kar�� Sözle�meye ek Protokol (OPCAT) ve BM Paris Prensiplerine uygun, tümüyle ba��ms�z yeni bir Ulusal Önleme Mekanizmas� (UÖM) olu�turulmal�d�r.
🔹��kencenin belgelenmesi ve raporland�r�lmas� bir BM belgesi olan '�stanbul Protokolü' ilkelerine göre yap�lmal�d�r.
🔹��kenceye ili�kin iddialar �stanbul Protokolü ��nda h�zl�, etkin ve tarafs�z bir �ekilde soru�turulmal�, ba��ms�z heyetlerce ara�t�r�lmal�, adli yarg�lama süreçlerinin her a�amas�nda uluslararas� etik ve hukuk kurallar�na uygun davran�lmal�d�r.
🔹Hapishaneler insan haklar�, sa�l�k ve hukuk örgütlerinin ba��ms�z denetimine aç�lmal�d�r.
🔹CPT raporlar�n�n tümü aç�klanmal� ve tüm tavsiyelere uyulmal�d�r.
🔹Cezaevi �dare ve Gözlem Kurullar�'n� yürütmeye do�rudan ba��ml� k�lan, bu kurullar�n adeta bir mahkeme gibi hareket ederek yarg� yetkisi kullanmas�na yol açan tüm düzenlemeler iptal edilmelidir."

'TÜM TOPLUMUN SORUMLULU�U'
�nsanl�k onuruna sahip ç�kman�n ve i�kenceyi önlemenin tüm toplumun sorumlulu�u oldu�u vurgulanan aç�klamada, "�nsan ve yurtta� olmak için, bizi toplum yapan mü�terek ba�� korumak için, i�kencenin yol açt�� ac�lar� görmek ve dayan��may� büyütmek zorunday�z" denildi.

'��kenceyi önlemek tüm toplumun sorumlulu�u'

�lgili Haberler