Hayvan hakları Meclis gündeminde: Deneyleri sonlandırın
HDP Milletvekili Murat Çepni, hayvanların deney olarak kullanılmasının sonlanması ve hayvanların hayatının insanların ki kadar değerli olduğunun kabullenmesini istedi. Çepni, Hayvanları Koruma Kanunu'nda değişiklik yapılarak, hayvan deneylerinin yasaklanması üzerine kanun teklifi ile Bakan Pakdemirli'nin yanıtlaması üzerine soru önergesi verdi.
Dünyanın pek çok ülkesinde; balık, kedi, köpek, kemirgenler (çoğunlukla fare, sıçan, hamster, kobay, tavşan), kanatlılar, tek tırnaklılar (at, eşek, katır), ruminantlar, deniz memelileri, insan-dışı primatlar özellikle kozmetik ve ilaç sektörlerinde deney hayvanı olarak kullanılmaya devam ediyor.
Türkiye'de 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ile bilimsel araştırmalar
için hayvan deneylerine izin veriliyor. Deneylerde kullanılan hayvanların, kayıtlı deney hayvanı üreticisinden alınması ve deneysel çalışma yapmak isteyen kuruluşların çalışma izni almak şartı bulunuyor. Hayvanlar üzerinde deney yapacak, deneylerde kullanmak üzere hayvan üretecek veya tedarik edecek kuruluşlar bakanlıktan çalışma izni aldıktan sonra kendi yerel etik kurulunu ve yönergesini oluşturmak zorunda.
ETİK KURUL İZNİ OLMADAN DENEY YAPMAK YASADIŞI
Hayvan Deneylerinin Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik 15 Şubat 2014 tarihinde yürürlüğe girdi ve bu yönetmelik kapsamında Hayvan Deneyleri Merkezî Etik Kurulu (HADMEK) kuruldu. Buna göre etik kurul izni olmadan hayvanlar üzerinde deney yapmak yasadışı. Bazı kaynaklara göre, Türkiye'de 119 adet deney merkezi bulunuyor. Bu merkezler, çalışma izni alırken deneylerde kullanacakları türleri belirterek, bu türlerin bakım ve barınmasına uygun ortamı da sağlamak zorunda.
İŞİN AHLAKİ BOYUTU TARTIŞILIYOR
Canlı hayvanlar üzerinde deney yapmanın etik olmadığı tüm dünya tarafından kabul ediliyor ve hayvan hakları yönünden de işin ahlaki boyutu tartışılıyor.
Çeşitli BM üye devletlerinden 2,5 milyondan fazla kişi bildirgeyi destekledi.
Mevcut düzenlemelerin, hayvanları korumaya yönelik ana hatları oluşturmuş
olmasına karşın, hayvanların deneylerde kullanılması yeterli korumayı sağlayamadığını gösteriyor.
Hayvan hakları savunucuları hayvanların hayatlarının da insan hayatı kadar değerli olduğu, acı çektikleri ve deneylerde binlercesinin öldüğü göz önüne alınmasını istiyor ve hayvanlar üzerinde deney yapmak kesin olarak yasaklanması için mücadele ediyor.
ÇEPNİ KANUN TEKLİFİ VERDİ
HDP İzmir Milletvekili ve Çevre Komisyonu Üyesi Murat Çepni, Hayvanları Koruma Kanunu'mda değişiklik yapılarak, hayvan deneylerinin yasaklanması üzerine kanun teklifi verdi.
PAKDEMİRLİ'YE SORU ÖNERGESİ
HDP Milletvekili Çepni ayrıca, Türkiye'de hayvanlar üzerinde yapılan deneylerle ilgili Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin yanıtlaması üzerine verdiği soru önergesi ile konuyu Meclis gündemine getirdi.
Çepni'nin yönelttiği sorular şöyle:
▪ "Türkiye'de hangi illerde kaç adet kobay üretim merkezi vardır? Bu merkezlere devlet teşviki verilmekte midir? Üretim merkezlerinin denetimi ne şekilde hangi sıklıkta yapılmaktadır?
▪ Deneylerde kullanılan hayvanların korunması, haklarının gözetilmesi için ne gibi çalışmalarınız vardır?
▪ Hayvanlar üzerinde deney yapacak tüm kuruluşların kendi yerel etik kurulunu ve yönergesini oluşturmaları Bakanlığınızca denetlenmekte midir?
▪ Hayvanlar üzerinde deney yapan merkezlerin 2021 yılı itibariyle sayısı kaçtır? Deney merkezleri denetlenmekte midir? Deney merkezlerindeki hayvan hakkı ihlalleri tespit edilip bu kurumlara hukuki yaptırımlar uygulanmakta mıdır?
▪ Mevzuata aykırı faaliyet gösteren kobay üretim merkezi ve deney merkezlerinden izin ve ruhsatı iptal edilen olmuş mudur?
▪ Çeşitli sektörlerde hayvanların kullanıldığı deneylere son verilmesi, alternatif bilimsel yöntemlerin kullanılması için Bakanlığınızın bir çalışması olacak mıdır? Alternatif yöntemlerle deneyler zorunlu kılındığında kaç deney hayvanı kurtulacaktır?
▪ Son beş yılda sokaklarda yaşayan ya da belediyenin korumasında olan kaç kedi ve köpek deney hayvanı olarak kullanılmıştır? Bu konuda belediyeler ile işbirliğiniz var mıdır?
▪ Halkı, deney hayvanları konusunda bilgilendirmek ve bu konuda farkındalık yaratmak için bir çalışmanız var mıdır? Bu konuda demokratik kitle örgütleri ile işbirliği yapacak mısınız?
▪ Hükümetiniz, bir bütün olarak hayvan hakları ihlallerine son verecek hayvan hakları yasasını çıkartmayı düşünüyor mu?"