GÜNCEL

Biyoçe�itlilik Krizi

Polen Ekoloji
12 Haziran 2023 Pazartesi

Endüstriyel tar�m milyarlarca ku�un ölümüne neden oldu. Ku�lar�n azalmas�n�n en büyük nedeni kimyasal yo�un tar�md�r. Baz� ku�lar pestisitler veya herbisitler taraf�ndan öldürülmektedir, ancak en önemli etkiler, ço�u ku� türünün ba��ml� oldu�u böcekler ve di�er omurgas�zlar ba�ta olmak üzere g�da kayb� ve bar�nma ve yuvalama alanlar�n� ortadan kald�ran gübre yo�un monokültürlerin yay�lmas�d�r. Böcek yiyen popülasyonlar di�erlerinden daha fazla azalm��t�r.

Dünya çap�nda, tüm yabani ku� türlerinin yüzde 49'u ciddi bir azalma içindedir. BirdLife International'�n Dünya Ku�lar�n�n Durumu 2022 ba�l�kl� yetkili raporu, Kanada ve ABD'de birkaç on y�l öncesine k�yasla yakla��k üç milyar, Avrupa Birli�inde ise yakla��k 600 milyon daha az yabani ku� bulundu�unu tahmin etmektedir. Küresel güney için daha az kapsaml� veriler mevcuttur, ancak baz� Güney Amerika, Afrika ve Asya ülkelerinde yap�lan çal��malar benzer dü�ü�ler göstermi�tir.

Ku� nüfusunun azalmas�yla ilgili birçok aç�klama, azalman�n birden fazla olas� nedenini s�ral�yor; rüzgar türbinleri, kentle�me, iklim de�i�ikli�i, a�aç kesimi, orman yang�nlar�, avc�l�k ve hatta evcil kediler. Hangi faktörlerin en önemli oldu�una dair veri yoklu�u, ku�lar� kurtarmak için hiçbir �ey yapmamak için uygun bir bahane olmu�tur.

PNAS – Proceedings of the National Academy of Sciences – dergisinin 15 May�s tarihli say�s�nda yay�nlanan önemli bir çal��ma bu bahaneyi ortadan kald�r�yor. Çal��man�n ba�l��, temel bulgusunu aç�kça ortaya koyuyor: Tar�m Arazisi Uygulamalar� Avrupa'da Ku� Popülasyonunun Azalmas�na Neden Oluyor. Çal��ma, "tar�m arazisi uygulamalar�n�n büyük k�ta ölçeklerinde do�rudan ve bask�n bir etkisi oldu�una dair güçlü kan�tlar sunmaktad�r."

Bu çal��ma, ku� popülasyonu dinamikleri üzerine bugüne kadar yap�lm�� en kapsaml� çal��mad�r. Elliden fazla ornitolog, zoolog, biyolog ve ekolog, 28 Avrupa ülkesinde 20 binden fazla alanda 170 ku� türüne ait onlarca y�ll�k nüfus verilerini analiz etmi� ve bunlar� ku� popülasyonlar� üzerindeki bilinen dört bask�ya kar�� ölçmü�tür; tar�msal yo�unla�ma, orman örtüsündeki de�i�im, kentle�me ve s�cakl�k de�i�imi.

1980 ve 2016 y�llar� aras�nda Avrupa'daki ku� popülasyonlar� genel olarak dörtte bir oran�nda azal�rken, tar�m arazilerindeki ku�lar�n say�s� yar�dan fazla azalm��t�r. Büyük çiftliklerin hakim oldu�u bölgelerde, ço�u çiftli�in daha küçük oldu�u bölgelere göre daha büyük dü�ü�ler görüldü.

Ku�lar�n azalmas�n�n en büyük nedeni kimyasal yo�un tar�md�r. Baz� ku�lar pestisitler veya herbisitler taraf�ndan öldürülmektedir, ancak en önemli etkiler, ço�u ku� türünün ba��ml� oldu�u böcekler ve di�er omurgas�zlar ba�ta olmak üzere g�da kayb� ve bar�nma ve yuvalama alanlar�n� ortadan kald�ran gübre yo�un monokültürlerin yay�lmas�d�r. Böcek yiyen popülasyonlar di�erlerinden daha fazla azalm��t�r.

K�sacas�, tar�m arazilerindeki ku� popülasyonlar�n�n çökü�ü, yak�n zamanda burada tart��lan Antroposen'deki Böcek K�yameti ile yak�ndan ili�kilidir. Böceklerin kitlesel katliam�, ku� kitlelerini de öldürüyor.

Endüstriyel tar�m elbette tek etken de�il. Kentsel büyüme ve ormans�zla�madan kaynaklanan habitat kayb�, bu alanlarda s�ras�yla yüzde 27,8 ve yüzde 17,7'lik dü�ü�lere neden olmu�tur. �klim de�i�ikli�inin kar��k etkileri olmu�tur – kuzeyli, so�uk tercih eden ku�lar yüzde 39,7, güneyli, s�cak tercih eden ku� türleri ise yüzde 17,1 azalm��t�r. Ancak genel olarak, en önemli ku� katili büyük ölçekli kapitalist tar�md�r.

Çal��ma �u sonuca var�yor: "Hem tar�msal yo�unla�man�n ezici olumsuz etkisi hem de s�cakl�k ve arazi kullan�m� de�i�ikliklerinin getirdi�i homojenle�me göz önüne al�nd��nda, sonuçlar�m�z ortak Avrupa ku� popülasyonlar�n�n kaderinin Avrupa toplumlar�nda ve özellikle tar�m reformunda dönü�türücü de�i�imin h�zl� bir �ekilde uygulanmas�na ba�l� oldu�unu göstermektedir."

*Ian Agnus'un yaz�s� Nazl�can Demir taraf�ndan Polen Ekoloji için Türkçe'ye çevrilmi�tir. Polen Ekoloji'de yer alan yaz�n�n orijinaline buradan ula�abilirsiniz.

Biyoçe�itlilik Krizi

�lgili Haberler