GÜNCEL

'Sur'da çocuklar�n yüzde 80'i psikolojik olarak etkilendi'

D�YARBAKIR
7 Ekim 2018 Pazar

Diyarbak�r Barosu �ocuk Haklar� Merkezi, Sur'da ya�anan �at��mal� s�recin �ocuk haklar�na etkilerine ili�kin yapt�� alan ara�t�rmas� raporunu g�re; Sur'da ya�anan �at��malardan �ocuklar�n yakla��k y�zde 80'i psikolojik olarak etkilendi.

Diyarbak�r Barosu Çocuk Haklar� Merkezi taraf�ndan Sur ilçesinde ya�anan çat��mal� sürecin çocuk haklar�na etkilerini de�erlendirmek amac�yla haz�rlanan alan ara�t�rmas� raporu, Radisson Blu Otel'de yap�lan bas�n toplant�s�yla aç�kland�.

'SUR'UN 6 MAHALLES� YERLE B�R ED�LD�'

Diyarbak�r Baro Ba�kan� Ahmet Özmen yapt�� konu�mada, ba�kanlar� Tahir Elçi'nin öldürülmesinin ard�ndan tarihi Sur ilçesinin 6 mahallesinde ilan edilen soka�a ç�kma yasaklar�n�n halen sürdü�ünü belirterek söz konusu mahallelere halen giremediklerini söyledi. Yap�lan ara�t�rman�n sonucunun çarp�c� oldu�unu belirten Özmen, "Sur'un 6 mahallesini kaybettik, yerle bir edildi. Sur'da ya�ananlar politik sonuçlara yol açt�. Bu ara�t�rman�n sonuçlar� bize �unu gösteriyor. Sur için yapmam�z gereken çok �ey var" diye konu�tu.

Diyarbak�r Barosu stajyer avukatlar� ve psikologlar taraf�ndan ilçedeki mahallelerde ve çat��malar sonras�nda göç etmek zorunda b�rak�lan ailelerin ya�ad�klar� mahallelerde yüz yüze görü�meler yoluyla gerçekle�en alan ara�t�rmas�n�n sonuçlar�n�, Prof. Dr. Melek Göregenli yapt�� sunum ile payla�t�.

Göregenli, Sur'da yapt�klar� ara�t�rmalar�n�n, tesadüfi örnekleme yoluyla seçilmi� yeti�kin ve gençlerin olu�turdu�u 561 aileyle yap�lan görü�melere dayanan bilimsel yöntemlerle gerçekle�tirildi�ini söyledi. Sur'da devam eden soka�a ç�kma yasaklar�nda kad�n, yoksulluk ve kimlik sorunun belirginle�ti�ini dile getiren Göregenli, Sur'daki ailelerin deste�e ihtiyac� oldu�unu kaydetti.

ARA�TIRMANIN SONUÇLARI

Göregenli, yapt�klar� alan ara�t�rmas� sonuç raporunda yer alan belli ba�l� maddeleri �öyle payla�t�:

"-Çocuklar�n yüzde 40'a yak�n� okula gitmemekle, e�itim ortam�n�n d��nda bulunmaktad�r; ayr�ca yüzde 6's� ise yeni okul ortam�nda ya�anan sorunlar nedeniyle e�itim ortam�n�n d��nda kalm��t�r. Di�er nedenler de eklendi�inde çocuklar�n önemli bir bölümünün e�itim hakk�ndan yararlanmad�� görülmektedir.

-Çocuklar�n yüzde 15'inde özel bir sa�l�k ve e�itim ortam�nda bulunmas�n� gerektiren özel geli�imsel özellikler bulunmaktad�r. Yüzde 20'sinde yine özel sa�l�k ve e�itim ortamlar� gerektiren fiziksel engellilik durumu vard�r.

-Kat�l�mc�lar�m�z, çocuklar�n�n Sur'dan ayr�lma süreci ve sonras�nda ortaya ç�kan sa�l�k sorunlar�n� de�erlendirmi�ler, tümüne yak�n� çocuklar�n�n fiziksel ve psikolojik sorunlar� oldu�unu yüzde 68'i ise çocuklar�n�n psikolojik sorunlar� oldu�unu belirtmi�tir.

Ö�RENC�LER�N YÜZDE 70'� �K�DEN FAZLA OKUL DE��T�RD�

-Çat��malar sürecinde Sur'dan ayr�lan kat�l�mc�lar�m�z�n yüzde 80'e yak�n� evlerini, çocuklar da okullar�n� de�i�tirmek durumunda kalm��lard�r. Bu de�i�iklik örneklemin yüzde 65'e yak�n� için ikiden fazla say�da ya�anm��t�r. Çocuklar�n yüzden 70'ten fazlas� iki ve daha fazla say�da okul de�i�ikli�i ya�am��t�r.

-Kat�l�mc�lar�m�z çat��mal� süreç sonucunda ço�unlukla �ehir de�i�tirmemi�lerdir. Ba�ka bir yerde ya�amak zorunda kalan kat�l�mc�lar�m�z�n oran� yüzde 15,4'tür.

ÇOCUKLARIN YÜZDE 15'� HEM ANNE VE HEM BABASINDA AYRI KALDI

-Sur'da ya�anan çat��mal� süreç s�ras�nda ya da sonucunda çocuklar�n yakla��k yüzde 27'si anne ya da babas�ndan ayr� kalm��, yüzde 15'i hem annesinden hem babas�ndan ayr� kalm��t�r. Çocuklar�n ailelerinden ayr� kalmalar�n�n nedenleri aras�nda en büyük oran�, çocu�un ya�am ko�ullar�n� güvence alt�na almak amac�yla ba�ka bir yere, yak�nlar�n�n yan�na gönderilmesidir.

-Ara�t�rmam�z�n kat�l�mc�lar�, Sur'da ya�ananlar sonucunda çocuklar�n�n genel olarak olumsuz etkilendi�ini dü�ünmektedirler. Bir yak�n� kayb�ndan evlerinin y�k�lmas�na kadar, çocuklar�n ya�am ko�ullar� fiziksel ve psikolojik ko�ullar�n bütünüyle de�i�mesi sonucu daha da olumsuzla�m��t�r. Sur'da ya�ayan nüfusun ekonomik olarak oldukça kötü ko�ullar içinde bulundu�u göz önüne al�nd��nda, çocuklar aç�s�ndan sadece psikolojik etkiler de�il, fiziksel ya�am ko�ullar�n�n da kötüle�ti�i söylenebilir.

ÇEVREY� GÜVENS�Z H�SSED�YORLAR

-Soru formunun bir bölümünde kat�l�mc�lara çocuklar�n�n farkl� ya�am alanlar� aç�s�ndan, çat��malar öncesi ve sonras� de�i�iklikler konusunda görü�lerini belirtmeleri istenmi�tir. Bütün boyutlarda çocuklar için ko�ullar�n kötüle�ti�i aç�kça görülmektedir. Sa�l�k hizmetlerine eri�im ve ya�ad�klar� evlerin ko�ullar� aç�s�ndan görece daha küçük olan olumsuz de�i�imler, di�er boyutlarda çok büyük oranlarda ortaya ç�kmaktad�r. Çevre güvenli�i boyutunda yap�lan de�erlendirmeler, Sur'dan sonras� ya�ama çevrelerinin oldukça güvensiz alg�land��n� göstermektedir. Soru formlar�m�zda bulunan aç�k uçlu sorulara verilen yan�tlarda da aileler taraf�ndan en s�k belirtilen �ikayetlerden biri budur: Sur'daki çat��malar sonucunda çocuklar�n yeni ya�ama mekanlar�nda yeterli oyun alan� bulunmad��, yeni okul ve ya�ama çevrelerine uyum sorunlar� ya�and�� dolay�s�yla çocuklar�n yaln�zla�t�� belirtilmi�tir.

SUR SÜREC�N�N PS�KOLOJ�K SONUÇLARI

-Ara�t�rmam�zda kullan�lan soru formunda, ebeveynlerden olu�an kat�l�mc�lara, Sur'da ya�anan çat��mal� süreç sonras�nda, aradan uzun zaman geçmi� olmas�na kar��n, çocuklar�n�n son iki haftada, bu olaylarla ilgili ya�ad�klar� psikolojik sorunlarla ilgili gözlemleri sorulmu�tur. Önceki ara�t�rmalarda ve psikoloji literatüründe s�kl�kla kullan�lan 13 maddelik bir ölçe�i iki çocuklar� için i�aretlemeleri istenmi�tir. A�a��da bu ölçeklerden elde edilen toplam sonuçlar sunulmu�tur. Kat�l�mc�lar�m�za 'Lütfen son 2 haftad�r a�a��da anlat�lan durumlar� çocu�unuzun ne kadar ya�ad��n� söyleyiniz' �eklinde bir yönerge verilerek çocuklar�n�n �u anki durumlar�n� de�erlendirmeleri istenmi�tir.

Kat�l�mc�lar�m�z�n de�erlendirmeleri genel olarak çocuklar�n�n Sur'da ya�anan çat��mal� süreç ve deneyimleri sonucunda ya�ad�klar� psikolojik etkilerin aradan oldukça uzun bir zaman geçmesine kar��n devam etti�ini göstermektedir.

Nerdeyse bütün maddelerde, -uyku sorunlar� d��nda- çocuklar�n yakla��k yüzde 75 ile yüzde 80'i aç�s�ndan psikolojik olumsuz sonuçlar devam etmektedir. Psikolojik olarak olumsuz sonuçlar gözlenmeyen çocuklar, büyük ölçüde Sur'da ya�anan çat��malar s�ras�nda ya�lar� çok küçük olan, olaylar� bilinçli olarak alg�layamayan çocuklard�r.

GENÇLER�N YÜZDE 50'S� ÇATI�MALI ORTAMDA BULUNMU�

-Ara�t�rman�n ikinci grup kat�l�mc�lar�n� Sur'da ya�anan çat��mal� süreç s�ras�nda 16-17 ya�lar�nda olan gençler olu�turmaktad�r. Gençlerin kendileriyle görü�ülüp Sur'da ya�ananlar s�ras�ndaki tan�kl�klar� ve deneyimleri konusunda de�erlendirmeleri al�nm��t�r. Önceki akademik çal��malarda kullan�lan farkl� ya�am olaylar�na tan�kl�klar� ve deneyimleri belirlemeyi amaçlayan bir soru formu arac�l��yla, gençlerden hem kendi önceki ya�amlar�nda deneyimledikleri hem de Sur sürecindeki ya�ant�lar�n� ve tan�kl�klar�n� ifade etmeleri istenmi�tir.

Ara�t�rmam�za kat�lan gençlerden sadece yüzde 5'e yak�n�, çat��ma ortam�nda bulunmad��n� belirtmi�tir, daha küçük bir grubu ise çat��malardan haberdar oldu�unu ama do�rudan tan�k olmad��n� ifade etmi�tir. Bu gençler, çat��malar s�ras�nda Sur'dan uzakla�an, aileleri taraf�ndan gönderilen çocuklard�r. Gençlerin yüzde 50'si çok s�k olarak çat��mal� ortamda bulundu�unu belirtmi�tir.

YÜZDE 10'NU ÖLÜMLE SONUÇLANAN SALDIRILARA TANIK OLMU�

-Gençlerin yüzde 10'a yak�n� �iddet içeren ve ölümle sonuçlanan sald�r�lara do�rudan tan�k olmu�tur, yüzde 21,4'ü ise bir yak�n�n�n beklenmedik ölümüyle kar��la�m��t�r. Bu kay�plar�n ne kadar�n�n Sur'daki çat��mal� süreç s�ras�nda ya�and��na ili�kin bilgi bulunmamaktad�r.

Kat�l�mc�lar�m�z, kendilerinin yol açt�� ve ba�kalar�na zarar veren deneyimlerini ifade ederken yüzde 5'e yak�n genç bir ba�kas�na zarar verecek eylemlerde bulundu�unu belirtmi�tir.

YÜZDE 50'S�N�N EV� SALDIRIYA U�RAMI�

-Gençlerin yüzde 50'ye yak�n�n�n ya�ad�� ev sald�r�ya u�ram�� ya da y�k�lm��t�r. Bu deneyimi ya�amayan gençlerin oran� yüzde 38'tir. Gençlerin yüzde 22'ye yak�n� ise çocukluk dönemlerinde bu deneyimi birden çok kez ya�ad�klar�n� ifade etmi�lerdir.

Gençlerin evlerinin sald�r�ya u�ramas� ya da y�k�lmas�na benzer sonuçlar, okullar konusunda da görülmektedir. Gençlerin okullar�n�n y�k�lmas� ya da sald�r�ya u�ramas� birden fazla kez yakla��k yüzde 10 oran�nda ya�anm�� ve gençlerin en az yüzde 40'� bu deneyime do�rudan ya da dolayl� olarak bir �ekilde tan�kl�k etmi�tir.

Bir ba�ka çarp�c� bulgu da çat��mal� süreç s�ras�nda biber gaz�na maruz kalmayla ilgili deneyimler konusundad�r. Gençlerin çok küçük bir bölümü, biber gaz�na hiç maruz kalmad�klar�n� belirtirken, büyük ço�unlu�u birden çok kez biber gaz�na maruz kald��n� ifade etmi�tir."

'Sur'da çocuklar�n yüzde 80'i psikolojik olarak etkilendi'

�lgili Haberler