GÜNCEL

ÖHP: Hapishanelerde hak ihlalleri artt�

�STANBUL
7 Mart 2018 Çar�amba

�HP �stanbul Hapishane Komisyonu, Marmara B�lgesi'nde bulunan hapishanelere ili�kin iki ayl�k raporunu a��klad�. 20 hapishanede 150 tutukluyla yap�lan g�r��me sonucu haz�rlanan raporda, hak ihlallerin artt�� belirtildi.

Özgürlükçü Hukukçular Platformu (ÖHP) �stanbul Hapishane Komisyonu, Ceza �nfaz Sisteminde Sivil Toplum Derne�i (C�SST) binas�nda yapt�� bas�n toplant�s� ile Ocak-�ubat aylar�nda Marmara Bölgesi'ndeki hapishanelerde ya�anan hak ihlalleri raporunu aç�klad�.

Ocak ve �ubat aylar�nda Marmara Bölgesi'nde bulunan 20 hapishanede, 150'ye yak�n tutukluyla görü�me yap�ld�� belirtilen raporu ÖHP Genel Koordinasyonu Hapishane Komisyonu üyesi Avukat Veysi Eski aç�klad�. Raporda, "Uluslararas� teamüller çerçevesinde 'i�kence' nitelemesi 'ac� veya �st�rab�n asgari a��rl�k düzeyine ula�mas� gerekir ilkesi' esas al�narak tan�mlanmaktad�r" denildi. Raporda, A�HM kararlar� ��nda yap�lan de�erlendirilmede, Ocak ve �ubat aylar�nda özellikle baz� hapishaneler bak�m�ndan hapishanede tutuklular�n tutulma ko�ullar� ve disiplin cezas� ad� alt�nda dayat�lan uygulamalar�n uluslararas� hukukta buyruk kural (jus cogens) olan "i�kence yasa��"n�n ihlali anlam�na geldi�i ve bu ihlallerde art�� ya�and�� vurguland�.

ÇIPLAK ARAMA YAYGINLA�TIRILDI

Onur k�r�c� arama biçimlerinin yayg�nla�mas�n�n temel bir mesele olarak tespitinin yap�ld�� raporda, "Ç�plak arama uygulamalar�n�n yayg�nla�mas� bunun bir parças�d�r. Ko�u�larda yap�lan aramalar da orant�s�z bir �ekilde, bask�n havas�nda gerçekle�mektedir. A�HM, 'cezaevi güvenli�ini sa�lamak yahut cezaevinde düzensizlik olmas�n� engellemek üzere baz� hallerde soyularak yap�lacak araman�n gerekebilece�ini kabul etmekle birlikte, bu tarzda bir araman�n uygun bir tarzda yürütülmesinin zorunlu oldu�u' görü�ündedir Dolay�s�yla; bu uygulaman�n kabulü için güvenlik gerekçesiyle 'gerekli' ve 'hakl�' 'zorunlu nedenler'e dayand��n� ortaya koyan, 'insan onuruyla ba�da��r nitelikte' unsurlar bulunmal�d�r" ifadesinde yer verildi.

Raporda, A�HM'in özel ko�ullar� de�erlendirirken, "cezaevleri aras�nda farkl� uygulamalar olmas�n�, cezaevi yönetimine çok geni� takdir yetkisi veren düzenleyici i�lem niteli�inde uygulamalar olmas�n�" ihlal olarak gördü�üne vurgu yap�ld�.

KANDIRA HAP�SHANES�'NDE KABA DAYAK

Raporda, Kand�ra 1 Nolu F Tipi Hapishanesi'ne zorla sevk edilen 7 kad�n tutuklunun ç�plak aramaya maruz kald��na dikkat çekildi. Tekirda� 2 Nolu T Tipi Kapal� Hapishanesi'ne yeni sevk ya da sürgün edilen ki�ilere ç�plak arama i�kencesinin dayat�ld�� yerlerden biri oldu�u belirtildi. Bu uygulamaya kar�� ç�kan tutuklular�n fiziksel i�kenceye maruz kald�� belirtilen raporda, "Ayn� hapishanede ziyarete gelen mahpus yak�nlar�na da ç�plak arama dayat�lmakta ve ziyaretçilere kötü muamelede bulunulmaktad�r. En son örnek olarak Mehmet Y�ld�r�m isimli mahpus �zmir K�r�klar Hapishanesi'nden buraya sevki s�ras�nda, 23 �ubat 2018 tarihinde zorla ç�plak aramaya maruz b�rak�lm��, bu uygulamaya itiraz edince de feci �ekilde fiziksel i�kence görmü�tür. Daha önceki raporlar�m�zda belirtti�imiz Tekirda� 2 Nolu F Tipi Kapal� Hapishanesi'ndeki hastane ve adliyelere gidi� geli�lerde mahpuslar kameralara dönerek elbiselerini kald�rmalar� ve içlerine giydiklerini göstermeleri konusunda yap�lan bask� devam etmektedir. 'Hero' benzeri yaz�, resim vs. bulma gerekçesiyle yap�ld�� söylenen bu uygulamay� kabul etmeyen mahpuslar fiziksel i�kenceye maruz b�rak�lmaktad�rlar. Gerek mahpuslar�n bir nevi ç�plak aramaya maruz b�rak�lmas� gerekse de kar�� ç�k�� üzerine geli�en fiziksel �iddet bir i�kence biçimidir. Bu durumun i�kence yasa�� ihlali olmas�n�n yan� s�ra ayn� zamanda bu uygulama nedeniyle mahpuslar uzun bir süredir sa�l�k hakk�na eri�imde ve savunma ve yarg�lanma haklar�n� kullanmakta ciddi engeller ya�amaktad�rlar" denildi.

Raporda, Tekirda� 1 Nolu T Tipi Hapishanesi'nde Avukat Süleyman Gökten'in bulundu�u odan�n bas�ld�� ve odas�nda kalan di�er tutuklulara kaba dayak uygulanarak i�kence edildi�inin alt� çizildi.

Bak�rköy Kad�n Kapal� Hapishanesi'nde ise uygulamalara direnen her tutuklunun ç�plak aramaya maruz b�rak�ld�� belirtildi. Edirne'de de hücrelere s�k s�k bask�nlar yap�ld��n� ifade edildi.

MALTEPE HAP�SHANES�'NDE TEKM�L DAYATMASI

Bolu F Tipi Kapal� Hapishanesi'nde ise bask�n �eklinde yap�lan keyfi aramalar�n devam etti�i belirtildi. Yine Bolu F Tipi Kapal� Hapishanesi'nde aylard�r telefonda tekmil dayatmas�n�n devam etti�i vurgulanan raporda, tutuklularla ailelerinin görü�melerinin aniden kesildi�i kaydedildi. Bolu T Tipi Kapal� Hapishanesi'nde ise giri� ç�k��ta parmak izi okutma ve sabah-ak�am ayakta say�m gibi uygulamalar�n ba�lad��na dikkat çekildi.

Maltepe 1 Nolu L Tipi Hapishanesi'nde ise ayakta say�m uygulamas�n�n ba�lad��, tutuklular�n mahkemeye ve hastaneye götürülürken dahi ç�plak aramaya maruz kald�� aktar�ld�.

TECR�T DEN�NCE �MRALI AKLA GEL�YOR

Tecrit denince akla ilk olarak �mral�'da tutulan PKK Lideri Abdullah Öcalan ve di�er tutuklulara yönelik uygulamalar�n geldi�inin alt� çizilen raporda, "Bir ada hapishanesi olarak tamamen kendi özgün ko�ullar� olan bu yerde ayn� zamanda avukat ve aile görü� hakk� tamamen ortadan kald�r�lm��t�r. Platformumuz ve birçok STÖ 'Ada'da kalanlar�n sa�l�k durumundan endi�e duyduklar�n' defalarca kez belirtmi�tir. �mral� tecridine paralel olarak 3 ki�inin ya da tek ki�inin kalmas�na olanak sa�layan F tipi hücreler, �ehirlerden uzak kampüs tipi hapishaneler, mahpuslar�n ailelerinden çok uzak yerlere sürgün edilmesi tabloyu aç�kça gözler önüne sermektedir. Söz konusu hapishanelerde sosyal izolasyon çok yo�un olarak ya�anmaktad�r. S�n�rl� say�da ki�iyle, çok küçük boyuttaki hücrelerde ya�ayan mahpuslar�n psikolojik ve fiziksel olarak sorunlar ya�amalar� kaç�n�lmazd�r" denildi.

Bolu'da tutuklu olan Siirt Belediye E�ba�kan� Tuncer Bak�rhan ve Ömerli Belediye E�ba�kan� Süleyman Tekin ile ilgili de tecrit durumunun devam etti�i belirtilen raporda, Silivri 9 Nolu Hapishanesi'nde tutulan Avukat Yaprak Türkmen'in de tek ki�ilik ko�u�ta tutuldu�u aktar�ld�.

'HEK�MLER PAY SAH�B� OLMAKTADIR'

Raporda, sa�l�k hakk�na eri�im konusundaki s�k�nt�lar�n devam etti�ine vurgu yap�larak, "Mahpuslar�n rutin sa�l�k kontrollerine ve revire getirilmesi götürülmesi esnas�nda kelepçeleri ç�kar�lmamakta ve hekim önünde kelepçeli bir �ekilde tedavi edilmeye zorlanmaktad�r. Hekimlere bu hususun iletilmesi halinde büyük bir ço�unlukla hekimler güvenliklerini bahane ederek kelepçeli tedavi uygulamas�nda pay sahibi olmaktad�r" denildi.

Hücre ve ko�u�lar�n durumunun sa�l�kl� ya�am sürdürmeye elveri�li olmad�� kaydedilen raporda, "Revire ç�kma, muayene olma, hastaneye götürülme gibi konularda ciddi s�k�nt�lar mevcuttur ve mahpuslar�n sa�l�klar� bu nedenlerle tehdit alt�ndad�r" denildi.

Bal�kesir ve Bolu'da tutuklular�n revire geç ç�kar�ld��, hastalar�n ilaçlar�n�n verilmedi�i, hastaneye sevklerinin yap�lmad�� raporda yer ald�.

D�LEKÇELER GÖNDER�LM�YOR, GAZETELER VER�LM�YOR

Raporda, tutuklular�n adalete eri�im ile ilgili ya�ad�klar� sorunlar�n devam etti�i kaydedilirken, verilen dilekçelerin i�leme al�nmad��, kaybedildi�i veya ilgili yere gönderilmedi�i belirtildi.

Raporlarda hapishanelere dönük KHK'lerde yap�lan düzenlemelerin direk uygulamaya geçirildi�i belirtildi. Raporlarda, hapishanelerde kitap ve gazete s�n�rlamas� olup, baz� hapishanelerde hakk�nda toplatma karar� bulunmayan baz� kitaplar ile Evrensel, Birgün, Özgürlükçü Demokrasi, Umut, At�l�m vb. muhalif gazeteler, tutuklular�n tüm taleplerine ra�men hiçbir �ekilde hapishaneye al�nmad�� vurguland�. Efrin sald�r� sonras� özellikle Özgürlükçü Demokrasi gazetesinin engellendi�i kaydedildi.

'E�YALARA EL KOYMA OLAYLARI B�R HAYL� ARTTI'

Hapishanelerde tutuklular�n hijyen ve sa�l�k hakk� ile do�rudan ilgili olan e�yalar� hücre ve ko�u�larda s�n�rl� say�da bulundurabildi�ine at�fta bulunan raporda, "Zaten bel f�t�� gibi hastal�klar�n çok yo�un ya�and�� hapishanelerde f�rça ve çek bas saplar�n�n k�sal�� ciddi bir sorundur. Kalabal�k ko�u�larda tek bir le�ende çama��rlar y�kanmas� da ciddi sa�l�k risklerini beraberinde getirmektedir. Son dönem mahpuslar�n sosyal ya�amlar�n�, ileti�im haklar�n� engelleyecek birçok el koyma olay� ya�anm��t�r. Radyolara, defterlere, kitaplara vs. el koyma olaylar� son dönem bir hayli artm��t�r" ifadelerine yer verildi.

'�NFAZ YAKMALAR DORUKTA'

Raporda, OHAL'in ilan� ile birlikte infaz yakmalar�n h�z kazand�� ve �imdilerde dorukta oldu�u gözlemlendi�i belirtildi. Raporda, "Siyasi mahpuslar�n tüm hapis hayat� boyunca 3 kere hücre cezas� almas� halinde ko�ullu sal�verilmeden yararlanamamas� ve hak ederek tahliye tarihini beklemek zorunda kalmas� birçok hapishanede yayg�n bir insan hakk� ihlali olarak kar��m�za ç�kmaktad�r. Özellikle ko�ullu sal�verilme tarihi yakla�m�� mahpuslar�n infaz� yak�lmaktad�r. Yasaya ve usule uymayan disiplin soru�turmalar�yla verilen hücre cezalar�na dayanarak infazlar�n yak�lmas� otoritenin infaz sistemini ve uygulamas�n� te�hir eder niteliktedir. Ocak ve �ubat aylar�nda yap�lan görü�melerde önceki aylardakine benzer �ekilde çok say�da, haks�z ve hukuksuz disiplin cezas�n�n verildi�i gözlemlenmi�tir" denildi.

'KALABALIK KO�U� UYGULAMASI DEVAM ED�YOR'

Raporda, özellikle T tipi hapishaneler bak�m�ndan ciddi bir sorun haline gelen kalabal�k ko�u� uygulamalar�n�n devam etti�ine vurgu yap�larak, "Özellikle k��n gelmesi ve pencere açma ko�ullar�n�n azalmas� ile berber kalabal�k ko�u�lar�n insan sa�l��na yönelik tehlike olu�turma durumu artm��t�r" ifadelerine yer verildi.

YEN� SALDIRILARIN HABERC�S�

Raporun sonuç bölümünde ise �unlar kaydedildi:

"Söz konusu hak ihlallerinin yan� s�ra geçti�imiz aylarda hapishanelerle ilgili en çok tart��lmaya ba�lanan konu Tek Tip Elbise (TTE) uygulamas� olmu�tur. 696 say�l� KHK'n�n 103. maddesi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin �nfaz� Hakk�nda Kanun'a (CGT�HK) ek madde eklenmi�tir. �ubatta yönetmeli�in ç�kar�lmas�yla beraber, uygulanmaya ba�lanaca�� belirtilen TTE henüz devreye girmemi�tir. Ancak siyasi mahpuslar�n bir i�kence biçimi ve masumiyet karinesi ihlali olan TTE ile kar��la�ma ihtimali devam etmektedir.

"Ocak ve özellikle �ubat ay� içerisinde hapishanelerde ya�anan geli�meler de bu durumun göstergesi olmu�tur. Özellikle Silivri 5 Nolu'da ya�anan i�kence vakalar�, Maltepe, Bolu gibi hapishanelerde gündeme gelen ayakta say�m dayatmalar�, ç�plak arama uygulamalar�n�n yayg�nla�mas� 'güvenlik' ad� alt�nda geli�ecek yeni bir sald�r� dalgas�n�n habercisi olabilir.

"TTE uygulamas� i�kence ve kötü muamele yasa��n�n, masumiyet karinesinin, ayr�mc�l�k yasa��n�n ihlalidir. Hukuk devleti olman�n bir gere�i olarak, Anayasa'n�n 90. maddesine göre kanun hükmünde olan uluslararas� teamüllere uygun hareket edilmeli ve TTE'yi yasala�t�ran KHK derhal geri çekilmelidir. Hasta mahpuslar�n de�erlendirilmeleri her ko�ulda sadece klinik yakla��m ile de�erlendirilmeli, al�konulmas�n�n uygun olmad��na dair t�bbi raporlar� olan mahpuslar ivedilikle sal�vermelidir.

"Ayakta say�m, telefonda tekmil uygulamas�, ç�plak arama gibi i�kence ve kötü muamele biçimlerine, kitap- gazete yasaklar�na, mektup engellemelerine derhal son verilmelidir. Mahpuslar�n günün en az 8 saat olmak üzere makul bir k�sm�n� al�konulduklar� yerin d��nda geçirmeleri sa�lanmal�d�r. Müvekkil ile avukat�n�n gizli görü�me yapmas� hem adil yarg�lanma ilkesi hem de i�kence yasa�� kapsam�nda sa�lanan usul güvenceleri ile ilgilidir. Bu yüzden Silivri 9 Nolu ve Maltepe 1 Nolu L Tipi Hapishanelerinde avukatla gizli görü�me hakk� tesis edilmelidir."

ÖHP: Hapishanelerde hak ihlalleri artt�

�lgili Haberler