GÜNCEL

�htiyat akçesi yok ama 'ihtiyar kalkan�' var

HAKKI ÖZDAL (Duvar)
26 Mart 2020 Per�embe

Türkiye'de bir süredir 'ya�l�lara yönelik uygunsuz davran��lar' olarak kodlanan davran�� biçiminin asl�, yoksul ya�l�lara kar�� fa�ist güdülenmedir. Bir süredir, tek adam yönetiminin neredeyse 'kendili�inden sönece�ine' dair umut besledi�i görülen merkez muhalefetin de yoklu�unda, mevcut iktidar o 'a��r sonuçlar�' bile yönetme ehliyetine kavu�ursa, sonuçlar�n 'kimin', hangi s�n�flar ve toplumsal kesimler için 'a��r' olaca�� bugünkü 'ya�l� tacizi' videolar�ndan görülebilir belki…

Türkiye'yi yönetenlerin unutulmayacaklar kütü�üne, "2020 korona virüsü salg�n� s�ras�nda ya�l�lara ve çal��anlara yap�lanlar" ba�l�kl� bir plaket daha çak�ld��n� �imdiden söyleyebiliriz herhalde. Sava�, ekonomik kriz, depremler, afetler ve y�k�c� salg�n hastal�klar, gerçeklikte bir tür büzü�meye; hakikatin türlü yüzüyle temsili olaylarda ortaya ç�karak görünmesine yol aç�yor. Covid-19 salg�n�na kar�� 65 ya� üstü insanlar�n soka�a ç�kmalar�n�n 's�n�rland�r�ld��' 22 Mart Pazar gününden beri pek çok rahats�z edici görüntü saç�ld� ortal��a: Kendisini almayan otobüsün önüne elindeki pazar torbalar�yla yatan bir ya�l� kad�n� bir yandan kayda al�p bir yandan "yakla�ma sen virüslüsün" diye ondan kaçanlar… Hastane önünde yolunu kesti�i ya�l� adam� neredeyse tehditle durdurup ba��na kolonya dökerek alay edenler; balkonundan a�a��ya alayc� bir sesle "ya�l�lar, ya�l�lar evinize dönün" diye ba��ranlar…

Bunlardan bir tanesi daha çok dikkat çekti ve tepki toplad�. Ankara Keçiören'de, neredeyse bir duvar�n dibine s��narak, ya��n� zorlayan h�zl� ad�mlarla evine dönmeye çal��an 80 ya��ndaki Ali �hsan Yava�ça'n�n yolunu kesen, onu tehdit ve alayla sindiren 'Ankara bebeleri'nin çekti�i görüntüler… Boynuna kadar fermuarl�, ucuz ama temiz bir beyaz trikonun üstüne suni deriden ceketi; ba��nda belli ki i�porta i�i gri kasketi; ya�l�l��n ve yoksullu�un birle�ti�i çaresiz üslubuyla �hsan Yava�ça bir 'merhamet nesnesi'ne dönü�tü bir anda… Türkiye'nin mevcut ekonomik, kültürel ve hatta siyasal tablosu, o k�sa videoda o kadar berrak �ekilde aç��a ç�k�yordu ki, iktidar�n tepeleri de kay�ts�z kalamad� bu duruma. Ortaya ç�kan görüntünün vahametinin bir tür sezgisiyle olaya müdahale edip, onu münferit bir olaya, "��mar�k bir gencin had bilmezli�i" ile "ya�l� bir amcac��n ma�duriyetine" indirgeyecek ad�mlar att�lar. Evlere kaymakamlar gönderildi; videoyu çeken �ah�s (yine rejimin bildik 'terbiye' usulleri kullan�larak) karakola çekildi vs… Münferit bir üzücü hadisenin telafisi gibi gösterilen bu zincirleme reaksiyon, esasen bir savunma refleksi olarak görülmeli. Rejim, sezgisel düzeyde bile olsa, Ali �hsan Yava�ça isimli 80 ya��ndaki yurtta��n sokakta kar��la�t�� muamelede kendi dolays�z yüzünü, yaratt�� sosyal ve kültürel iklimin dümdüz bir sonucunu görmü� ve bu sonucu gizlemek, onu ba�la��k oldu�u sistematik durumdan uzakta bir yerde konumlamak için savunmaya geçmi�tir. Bunu biraz açal�m öncelikle…

Olay�n gerçekle�ti�i yer, Ankara Keçiören, bugünkü iktidar koalisyonunun, AKP ve MHP'nin hem tarihsel hem de güncel olarak en güçlü oldu�u, sosyal ya�am�na ve dokusuna en fazla nüfuz etti�i yerlerden biridir. �slamc� ve ülkücü sa�c�l��n kalelerinden biridir. Ve bu her iki ideolojik ak�m�n sosyal ve kültürel ç�kt�lar�n�n bir tür laboratuvar� gibidir. 90'larda "A Tak�m�" ad� verilen sokak örgütlenmeleriyle ilçenin üstüne çöreklenen bu kesimler, �u anda sadece Keçiören'in de�il, bir ittifak halinde ülkenin de yönetimindedir. Videoyu çeken ve arada, "Biz Türkiye Cumhuriyeti taraf�ndan korona hastalar�n� ceza kesme, eve gönderme" diye ba�lad�� cümleyi "görevlendirildik" diyemeden bitiren Keçiören 'bitirimi' de –organik ba�� bir yana– aslen o siyasi-kültürel çevreden biridir. Ortaya ç�kan görüntü; 'zay�fa' kar��, devletin gücünü arkas�na almaya gayretlenerek diklenen, ama bunu yaparken bile kendisi de hala devletten ve hiyerar�ide kendi üstünde yer alanlardan çekinen bir 'sokak kabaday�l��' görüntüsüdür. Bu toy e�k�yalar�n Ali �hsan Yava�ça'da gördü�ü 'zay�fl�k' sadece ya�� de�il, belki bundan da önce gelecek �ekilde yoksullu�udur.

�öyle ki…

Örne�in, Erdo�an'�n 'koronaya kar�� ekonomik istikrar kalkan�' paketini aç�klarken "ne�en yerinde" diyerek tak�ld�� TOBB Ba�kan� Rifat Hisarc�kl�o�lu 1955 do�umludur ve 65 ya��ndad�r. Rifat Bey zaten Keçiören'in kapal� dükkânlar�n�n kepenklerine omuz sürerek gizli gizli evine dönmeye çal��acak bir ki�i de�ildir, 's�n�f�' bak�m�ndan… Ama Ba�-Kur emeklisi Ali �hsan'� kepenk önünde k�st�ran 'delikanl�lar' hasbelkader TOBB Ba�kan� Rifat'a denk gelselerdi ayn� cürete sahip olabilirler miydi?

Devam edelim…

Sabanc� Holding Yönetim Kurulu Ba�kan� Güler Sabanc� 65, ba�kanvekili Erol Sabanc� 82 ya��nda. Koç Holding Onursal Ba�kan� Rahmi Koç 90 ya��nda. Bu muhteremlerin, ellerindeki kameral� telefonlarla, tiktok'a, �uraya buraya koymak için �st�rap videosu çeken vasati gençlerle 'sokakta' kar��la�ma �anslar� yok elbette; ama diyelim ki kar��la�t�lar; o tiktokçular bunlar�n yan�na bile yakla�abilir mi? Mesele burada da sadece 'ya�' ile ilgili de�il, s�n�flar ve siyaset ile ilgilidir. Ömrünün 30 y�l�n� kilim dokuyarak ve satarak geçirmi�, 10 metrekarelik dükkân� 'dönü�üm projesi' ile ba��na y�k�l�nca emeklili�e çekilmi� ve bir Ba�-Kur emeklisi olarak, ocak zamlar�n�n ard�ndan 1800 lira civar� ayl�k maa� almakta olan 80 ya��ndaki Ali �hsan Yava�ça ile onun kar��s�na "Türkiye Cumhuriyeti devleti" kal�b�n� bir ürkütme arac� olarak kullanmay� 'ö�renmi�' yeniyetme Keçiören lümpenini ç�karan siyasal iklim aras�ndad�r. Türkiye'de bir süredir 'ya�l�lara yönelik uygunsuz davran��lar' olarak kodlanan davran�� biçiminin asl�, yoksul ya�l�lara kar�� fa�ist güdülenmedir.

Türkiye'yi yönetenler, salg�n krizine kar��, hem çok dardaki ekonomiyi yüzdürecek, hem de salg�n�n yol açaca�� kay�plar�, sa�l�k sistemini çökertmeden tolere edecek bir 'hibrit' yöntemde karar k�ld�lar belli ki… Ekonomik ya�ama kat�lmayan çocuklar�n okullar� kapat�ld�. Yine ekonomik ya�am�n d��nda olan ya�l�lar eve hapsedildi. Eri�kinlerden, olabildi�incesi evde kals�n isteniyor. Ama kalabal�k servislerle i�e giden, üretim bantlar�n�n önünde yan yana çal��an, yemekhanelerde dip dibe yemek yiyen sanayi i�çileri; en ilkel ko�ullardaki �antiyelere kapat�lm�� in�aat i�çileri; darac�k mekânlara t�k��t�r�lm��, tuvalete gidi�leri bile denetlenen ça�r� merkezi çal��anlar�; market kasiyerleri, özel güvenlikçiler, kuryeler, ekip biçmeye devam etmek zorunda olan köylüler ve di�erleri, sözcü�ün tam anlam�yla kaderine terk ediliyor.

Türkiye'nin iktisadi ve siyasi yönetici s�n�flar�n�n salg�n krizini yönetme stratejisinin yukar�daki gibi oldu�u art�k aç�kça ortad�r. Sermaye birikimi aç�s�ndan bir de�eri olmayan kesimler ve 'online' çal��abilecek unsurlar eve kapat�lm��, di�erleri 'kalan sa�lar yine çal��r' mant��yla d��ar�da b�rak�lm��t�r. Hizmet sektörünün 'evden çal��mas� mümkün olmayan' emekçileri, giderek artan �ekilde kitlesel i�ten ç�karmalar ve ucu belirsiz ücretsiz izinlerle kar�� kar��yad�r. Daha dün "hayat eve s��ar" slogan�yla 'ulusa seslenen' cumhurba�kan�n�n, tüm bu tablo kar��s�nda bir i�ten ç�karma yasa�� ve genel ücretli izin hakk� ilan etmek yerine, el y�kay�p kolonyalanmay� önermesi bunun teyididir. ��te tam da �imdi içinde bulundu�umuz zor zamanlar için saklanan ve geçen y�l Merkez Bankas� kasas�ndan 'uçurulan' ihtiyat akçesinin olmad�� ko�ullarda, salg�nla mücadeleyi bir tür 'ihtiyar kalkan�' ile yönetmeye çal��an sermaye devletinin üretece�i sonuç, yoksul ihtiyarlar� a�a��layan lümpen milliyetçi gençlerin sokaktaki resmidir. Bu resmin yaratt�� 'duygusal' süreçleri yönetme konusundaki mahareti iktidar�n kendisini rahat hissetmesini sa�layabilir mi?

Sürü ba��kl�� bile de�il, bir tür 'i�çi s�n�f� al��kanl��' ile atlatmaya çal��t�klar� halk sa�l�� krizinin çok sürmeyece�ini ümit ediyorlar. Erdo�an dünkü 'ulusa sesleni�'te �öyle diyordu nitekim: "Hastal��n yay�lma h�z�n� 2-3 hafta içinde k�rarak, süreçten olabildi�ince en k�sa sürede ve olabilecek en az hasarla ç�kaca��z." Peki böyle olmazsa? Yine Erdo�an'�n dedi�i gibi, "Aksi takdirde çevremizde pek çok örne�ini gördü�ümüz bir �ekilde daha a��r sonuçlarla ve buna ba�l� olarak daha a��r tedbirlerle kar��la�mam�z kaç�n�lmazd�r" ko�ullar� ortaya ç�karsa?

Bir süredir, tek adam yönetiminin neredeyse 'kendili�inden sönece�ine' dair umut besledi�i görülen merkez muhalefetin de yoklu�unda, mevcut iktidar o 'a��r sonuçlar�' bile yönetme ehliyetine kavu�ursa, sonuçlar�n 'kimin', hangi s�n�flar ve toplumsal kesimler için 'a��r' olaca�� bugünkü 'ya�l� tacizi' videolar�ndan görülebilir belki…

�htiyat akçesi yok ama 'ihtiyar kalkan�' var

�lgili Haberler