GÜNCEL

'2022 y�l�nda 20 bin engelli istihdam edilmelidir'

D�YARBAKIR
2 Aral�k 2021 Per�embe

3 Aral�k Dünya Engelliler Günü'ne ili�kin aç�klama yapan Engelsiz Bile�enler Federasyonu, as�l engelin haklar�n�n kendilerine lütuf gibi sunulmas�; hasta, muhtaç ve aciz gibi yakla��lmas� oldu�unu kaydetti.

Engelsiz Bile�enler Federasyonu, 3 Aral�k Dünya Engelliler Günü dolay�s�yla Diyarbak�r Engelsiz Bile�enler Federasyonu'nda bas�n aç�klamas� gerçekle�tirdi. Aç�klamaya Halklar�n Demokratik Partisi (HDP) Engelliler Komisyonu E�sözcüsü Hatice Betül Çelebi, Silvan Engelliler Derne�i, SSPE Diyarbak�r Derne�i ve Güneydo�u Anadolu Projesi (GAP) Bedensel Engelliler Derne�i yönetici ve üyeleri kat�ld�. Aç�klama metnini Arjin Savan okudu.

'ÖTEK�LE�T�RME ENGELL�LER�N KAPALI ALANDA HAP�S KALMASINA NEDEN OLUYOR'
Savan engellilerin günlük hayatta kar��la�t�klar� sorunlar�n artmaya devam etti�ini belirtti. Savan, �öyle konu�tu: "Bizler asl�nda ya�amlar�m�z�n y�lda sadece bir gün gündem olmas�n� kabul etmiyoruz. Çünkü bugün de ifade edilen ve y�llard�r çözüm bekleyen sorunlar� her gün ya��yoruz. Ülkemizde say�s� 10 milyonun üzerinde oldu�u birçok ara�t�rmada tespit edilen engellilerin, çok önemli bir bölümü yoksulluk içinde ev hapsine benzer bir ya�am sürmektedir. Engellilere yönelik kamusal hizmetlerin yetersizli�i ve toplumda maalesef yerle�ik olan ötekile�tirme dili engellilerin kapal� mekanlarda hapis kalmas�na yol açmaktad�r."

'HAKLARIMIZ LÜTUF D�YE SUNULMAMALIDIR'
Toplumdaki kal�p yarg�lar�n ve önyarg�lar�n engellilerin ya�am�n� s�n�rland�rd��n� kaydeden Savan, "Bizler Engelsiz Bile�enler Federasyonu ve üye dernekleri olarak bu e�itsiz toplumsal düzenin de�i�mesi gerekti�ini y�llard�r ifade ediyoruz. Milyonlarca engellinin, engellerinin salt fiziksel olmad��n� ya�amlar�m�zdan biliyoruz. Ayr�mc�l�k dilde ba�l�yor ve ya�amlar�m�z� etkiliyor. Dilde ba�layan e�itsizlik, bize bir 'özür' olarak dayat�l�yor. Yine engelli kad�nlar ve k�z çocuklar� hem engelli hem de kad�n olmalar�yla izah edilen ve me�ru gösterilmeye çal��lan çok katmanl� �iddet sarmal�nda hayatta kalmaya çal��yorlar. Eri�ilebilirlik, engelliler aras�nda da engelli kad�nlar ve k�z çocuklar� için daha zor ve ula��lamaz hale getiriliyor. Milyonlarca engelli olarak bizler de demokratik bir ülkede ya�amay� ve 21. yüzy�lda yurtta�l��n esas� olan haklar�m�z� talep ediyoruz. Bu haklar�n uygulanmas� evrensel insan haklar� hukukunun gere�i olup bizlere lütuf diye sunulmamal�d�r" sözlerine yer verdi.

'ENGEL, ��S�Z VE YOKSUL BIRAKILMAMIZDIR'
Nüfusu bir milyonun üzerinde olan ve yüz binlerce engellinin ya�ad�� yerlerde bile engellilerin sorunsuz gidebilece�i tek bir restoran, kafe, salon ve benzeri tek bir mekan�n olmad��n� kaydeden Savan, "Kamu binalar� ba�ta olmak üzere yeni yap�lanlar da dahil; asansör, merdiven, geçit yollar�, tuvalet, çal��ma düzeni ve ileti�im anlam�nda engellilik perspektifiyle yap�lmam�� mekânlar en büyük engeldir. Bizlerin engelleri; engelli haklar� fark�ndal�� olmayan kamu personelleri, i�letme sahipleridir. Engel Braille yaz�s�yla veya sesli/görsel yönlendiricilerin yetersizli�idir. ��aret dili bilen personelin yoklu�udur. Engel, yoksul ve i�siz b�rak�lmam�zd�r. 1,7 trilyona yakla�an merkezi bütçe içerisinde sadece yüzde 1,6'l�k bir pay�n, nüfusun yüzde 12,29'unu olu�turan engellilere ayr�lmas� büyük bir adaletsizliktir. Bu adaletsizli�in azalt�lmas� amac�yla tüm kurumlarda engelliler için ayr�lan bütçenin artt�r�lmas� gereklidir. Engellilere ve bak�m amac�yla ailelerine yap�lan ödemeler açl�k s�n�r�n�n alt�nda kalmamal� en az asgari ücret düzeyine yakla�t�r�lmal�d�r. Bu ödemelerden yararlanma ko�ullar�nda hane geliri de�il ki�i geliri esas al�nmal�d�r" dedi.

'HASTA, MUHTAÇ VE AC�Z GÖRMEK YA�AMIMIZI KISITLAMAKTADIR'
Savan, "Bir diyaliz hastas�n�n, SSPE'linin, tekerlekli sandalyeli birinin, görme ve i�itme yeti yetersizli�i ya�ayan birinin, Serepral Palsili birinin veya Down Sendromlu birinin, ailesi ile birlikte kar�� kar��ya b�rak�ld�� zorluklar, engeller ve d��lanmalard�r, engel. Engellilik salt t�bbi ve medikal çözümlerle a��lamaz. Engellilere müzmin hasta muamelesi kabul edilemez. Engelliler elbette hastalanabilir ve hastalar�n da temel haklar� vard�r. Ancak bütün engellileri aciz, hasta, muhtaç gibi gösteren yakla��m eme�imizi ve ya�am�m�z� k�s�tlamaktad�r. Herkesin bilmesi gereken hakikatimiz �udur; engelliler yoksul b�rak�larak 'yoksulluklar� istismar edilecek' bir nüfus kesimi de�ildir. Engelliler de her yurtta� gibi temel hak ve özgürlükleri yasal ve anayasal koruma alt�nda olan özgür bireyler olmak istiyor. Bizler kamu kurumlar�n�n ve sivil toplum kurulu�lar�n�n, sendikalar�n �eklen de olsa 3 Aral�k anmalar�n� de�erli buluyoruz. Ancak bu �ekilde kapsaml� bir sorun olan engellilik meselesini çözemeyiz. Ba�ta kamu kurum ve kurulu�lar� olmak üzere demokratik kitle örgütlerinin, insan haklar� derneklerinin, sendikalar�n geç kald�� engelli haklar� mücadelesine yüzlerini dönmesi gerekmektedir" diye konu�tu.

'EN AZ 20 B�N ENGELL� KAMUDA �ST�HDAM ED�LMEL�D�R'
Savan, �öyle devam etti: "Bu ba�lamda yerel yönetimlerin; görev alanlar�nda kaç engelli oldu�unu tespit etmeleri, kendi bünyelerindeki engelli kotalar�n� doldurmalar�, en az bir i�aret dili tercüman� istihdam etmeleri, kendi personellerine ve idarecilerine engelli haklar� fark�ndal�� kazand�rmalar�, ba�ta binalar ve ula��m araçlar� olmak üzere eri�ilebilirli�i artt�rmalar� gerekir. Yoksul engellilerin sosyal ve ekonomik aç�dan desteklenmesi belediyelerin ve tüm kamu kurum ve kurulu�lar�n�n en temel görevi olmal�d�r. Sadece belediyeler de�il tüm kamu kurumlar�ndaki engelli istihdam kotalar� yasan�n gere�i olarak doldurulmal�d�r. Aç�kça yasa d�� olan bu durumun ortadan kalkmas� için 2022 y�l�nda en az 20 bin engelli kamuda istihdam edilmelidir.

'ANAD�LLER�NDE H�ZMET SUNUMU OLMALIDIR'
Görme ve i�itme engelliler aç�s�ndan i�aret diline tercüme edilmi� veya sesli versiyonu haz�rlanm�� metinlerin artt�r�lmas� bir zorunluluktur. Tüm yasama faaliyetlerinin, kamu kurumlar�n�n internet sitelerinin ve hizmet rehberlerinin, siyasi parti, sendika ve sivil toplum kurulu�lar�n�n internet sitelerinin eri�ilebilir olmas� için kapsaml� ve kamusal bir inisiyatif ba�lat�lmal�d�r. Engellilerin tüm farkl�l�klar�yla haklar�na eri�ebilmesi için sadece Türk ��aret dili ve sadece Türkçe ile de�il, bu ülkede ya�ayan haklar�n diliyle kamusal hizmet eri�imi olmal�d�r. E�itim ve sa�l�k imkanlar�ndan resmi dil Türkçeyi bilmedi�i için do�ru �ekilde yararlanamayan yüzbinlerce engellinin, tüm haklar�na eri�imi için anadillerinde de hizmet sunumu olmal�d�r.

ENGELL� KADINLAR DAHA ÇOK MA�DUR OLUYOR
Bölgemizde devam edegelen çat��mal� süreçler ve sava�lar�n önemli bir engellilik nedeni oldu�u, göçmenlik ve gazilik gibi süreçlerin engellilerle örtü�ebildi�i görülmelidir. Ba�ta kara may�nlar�n�n temizlenmesi olmak üzere toplumsal yoksunlu�u ve engellili�i artt�ran çat��ma ve �iddet süreçleri bar��a evrilmeli ve bu 'yapay engellilik nedenleri' durdurulmal�d�r. �� kazalar�, trafik kazalar�, ev içi kazalar, akraba evlili�i, yetersiz beslenme ve gebelik/do�um süresince gerekli t�bbi destekler verilmemesi nedeniyle on binlerce insan engelli olmaktad�r. Tüm e�itsizliklerde oldu�u gibi engellilik kapsam�nda da kad�n engellilerin cinsiyetçi tüm söylem ve uygulamalardan daha fazla olumsuz etkilendi�i bilinmelidir. Ba�ta CEDAW gibi kad�n haklar�na ili�kin sözle�melerin gereklerinin yerine getirilmesi, kad�n engellilerin haklar�na da olumlu etkileri olacakt�r. Engelli kad�nlara yönelik ayr�mc� söylem ve pratikler derhal durdurulmal�d�r. �stanbul sözle�mesinin feshi geri al�nmal�, engelli kad�nlar ba�ta olmak üzere tüm kad�nlara yönelik her türlü �iddet derhal durdurulmal�d�r.

'ENGELS�Z B�R YA�AMI KURMAK �STEYENLERE KULAK VEREL�M'
BM Engelli Haklar� Sözle�mesi en geni� kapsaml� uygulama rehberidir. �lkeleri ve perspektifi e�it yurtta�lar olu�turmak amac�nda olan bu sözle�menin Evrensel Tasar�m� esas al�narak yar�n�n ya�am� in�a edilmelidir. Mevcut �ehirler 10-20 y�l içerisinde tamamen bir dönü�üm geçirecektir. Bu dönü�üm ya�an�rken engellilik durumu a��labilir yeter ki bizler engellilerin temel insan haklar�n� tan�yal�m ve engelsiz bir ya�am� kurmaya çal��an bile�enlere kulak verelim."

'2022 y�l�nda 20 bin engelli istihdam edilmelidir'

�lgili Haberler