Uzmanlar uyardı: İliç'te içme suyu kirlenebilir
İliç'teki maden katliamının ardından incelemelere katılan uzmanlar, yağmur yağması halinde siyanürlü atıkların yeraltı sularına sızabileceğine işaret etti. Uzmanlar, içme suyunun kirlenebileceğini tehdidine de dikkat çekerek, atıkların güvenli depolama sahalarına acil taşınması gerektiğini vurguladı.
Erzincan'ın İliç ilçesinde bulunan Çöpler Altın Madeni'nde 13 Şubat'ta yaşanan siyanürlü toprak kayması sonrası bölgede incelemelerde bulunan uzmanlar, yağmur yağması durumunda siyanürlü atığın yeraltı sularına karışabileceği uyarısında bulundu. Medyascope'ye konuşan uzmanlar siyanürlü atığın en kısa zamanda güvenli bir atık depolama sahasına taşınması gerektiğini vurguladı.
Bölgede incelemelerde bulunan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yolcubal, "Yağmur yağarsa o malzemenin içerisinde büyük bir kütle sızacaktır. Bir miktar aşağı inecektir. Yüzey akışına da geçecektir. Yeraltı sularını kirletme riski var" dedi.
'SULARIN KARASU'YA ULAŞMAMASI LAZIM'
Türkiye'de hidrojeoloji alanında önde gelen uzmanlardan olan Yolcubal, kaymaya meyilli kütlenin kontrol altına alınmasına yönelik çalışmalar olduğunu anlattı, "yığın liç" denilen siyanürle altının yıkanarak alındığı kısımda akma meydana geldiği bilgisini verdi.
Prof. Dr. İrfan Yolcubal, atık yığınının bulunduğu zeminin geçirimli olması ve bölgede yeraltı su varlığının bulunması nedeniyle yeraltı suları için ciddi bir kirlilik riski oluşturduğunu ifade etti. Atığın orta ve uzun vadede yeni, güvenli bir atık depolama alanına taşınması gerektiğini belirten Yolcubal, bu konuda bir çalışmanın başlatıldığını ancak projenin hazırlanmasının ve uygulanmasının birkaç yıllık bir süreci kapsayacağını ekledi.
Milyonlarca ton siyanürlü toprağın kaydığı alanın altının geçirimli bir malzeme olduğu bilgisini vererek, gerekli önlemlerin alınmadan siyanürlü toprağın bölgeye yığıldığına işaret eden Yolcubal, "Oradan yağmur sularıyla ve yüzey sularıyla bu malzeme temas ettiği zaman o sular bulunduğu ortamdan aşağı doğru sızma riski var. Yeraltı sularını kirletme riski var. Kaldıracaksınız. Başka güvenli bir yere taşıyarak yapabilirsiniz bunu. O yüzden suyla temasını kesmeniz lazım. Onlardan biri yüzey suyuyla yukarıda en fazla gelebilecek suyu kesmek. Ne zaman yüksek yağış alacağını, küresel iklim değişikliği etkisini kimse bilemez. Tedbir alınması gerekir" uyarısında bulundu.
'EN KÖTÜ SENARYO SİYANÜRÜN HES BARAJINA ULAŞMASI'
Karasu'nun hemen birleştiği noktanın biraz aşağısında Hidroelektrik Santralleri'nin (HES) barajı olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Yolcubal, en kötü senaryonun oraya ulaşması olduğunu belirtti. İçme suyuna karışmasının halk sağlığı açısında ortaya çıkaracağı tehdide işaret eden Yolcubal, alınan numunelerden çıkacak sonuçlara göre halkın uyarılacağını söyledi.
'MADENDE PLANLAMA HATASI VAR'
İliç'e giden İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Maden Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. İlgin Kurşun da bu tür olaylarda su ve toprak kirlenmesinin geniş alanlara yayılmasından endişe duyulduğuna işaret etti.
Siyanürlü altın madeninde daha başlangıçta planlamada ciddi hatalar olduğuna dikkat çeken Kurşun, toprak hareketinin iyi gözlenmesi gerektiğini dile getirdi.
'VADİDE BİRİKEN SU MALZEMEYİ HAREKET ETTİREBİLİR'
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerim Aydıner de, yığına çok yakın patlatma yapılan 3 ocak olduğunu söyledi, "Yığın yükseldikçe patlatmaların etkisiyle içerisinde titreşimlerin hissedilmesi daha da kolay oluyor" sözleriyle patlatmaların siyanürlü toprağın kaymasındaki etkisine değindi. Aydıner, liçin olduğu bölümün eğimine de değinerek tasarımın hatalı olduğuna vurgu yaptı.
Üst kısım ve blokta göçen bölgeye yakın yerlerde kayma olabileceğini dile getiren Prof. Dr. Aydıner şöyle konuştu: "Yığının büyük kısmının aktığı o vadi içerisinde kuvvetli yağışlar olması durumunda su birikmesi olabilir. Malzeme aktı, vadiyi birazcık kapattı. Bu risk oluşturabilir, malzemenin ileriye doğru hareketine sebep olabilir, biriken su birden akmaya başlayabilir. Yani bu su birikmesinin sonrasında yığın liçi üzerinde bir akma olabilir. Kayan malzemenin taşınması da uzun sürebilir."