GÜNCEL

Orhan: At�l�m kuruldu�u dönemin ko�ullar�na meydan okudu

�ZM�R (NAD�YE GÜRBÜZ)
18 Ekim 2024 Cuma

At�l�m gazetesinin 30 y�ll�k mücadele tarihinin ilk dönemine tan�kl�k eden, kurucu yay�n kurulu üyelerinden Emin Orhan, At�l�m'�n devrimci sosyalist gazetecilikteki ay�rt edici çizgilerini ETHA'ya anlatt�. At�l�m'�n bir misyon, çizgi ve tarih oldu�unu vurgulayarak kurulu� sürecini anlatan Orhan, At�l�m mücadele okulunda çok say�da devrimcinin yeti�ti�ini hat�rlatt�. 1995 y�l� Mart ay�nda artan fa�ist sald�r�lara kar�� att�klar� "Barikat ba��na" man�etinden üç gün sonra Gazi ba�kald�r�s�n�n ba�lad��n� hat�rlatan Orhan, At�l�m'�n devrimci mücadeledeki öngörüsünü ve yön göstericili�ine vurgu yapt�.

At�l�m gazetesinin 30. y�l�nda, gazeteye emek verenlerle yapt��m�z röportaj dizimizin ikincisinde, At�l�m'�n ilk yay�n kurulu üyelerinden Emin Orhan ile konu�tuk. ��çinin Yolu ve Eme�in Bayra��'n�n devrimci gazetecilik deneyimini nas�l birle�tirdi�i, At�l�m'�n devrimci sosyalist gazetecilikte ortaya ç�kard�� ay�rt edici çizgiler üzerine konu�tuk.

Eme�in Bayra�� ve ��çinin Yolu'nun ortak yay�n çizgisinin, At�l�m'�n ilk say�s�n�n ç�kt�� 1994 y�l� 8 Ekim'inden önce olu�turuldu�unu anlatarak söze ba�layan Orhan, bir misyon, çizgi ve bir tarih olan At�l�m'�n gazetecili�inin olu�turulmas�nda büyük eme�i geçen Bayram Namaz'� and�. At�l�m'�n muhabirlerinin i�çi direni�lerinin, sokak eylemlerinin, halk ayaklanmalar�n�n bir parças� ve onlar�n i�çilere, emekçilere, ezilen halklara, kad�nlara, gençlere ta��y�c�s� misyonunu ba�ar�yla yerine getirdi�ini vurgulayan Orhan'�n sorular�m�za verdi�i yan�tlar �öyle:

ATILIM B�R M�SYON, Ç�ZG� VE TAR�HT�R

��çinin Yolu ve Eme�in Bayra��'nda çal��an sosyalist gazeteciler olarak At�l�m'da deneyimlerinizi nas�l ortakla�t�rd�n�z? Nas�l bir uyum yakalad�n�z?
Öncelikle At�l�m'a emek vermi�, bugün aram�zda bulunmayan yolda�lar�m�z� sayg�yla anarak ba�lamak istiyorum.

Tabii At�l�m bir misyon, ayn� zamanda bir çizgi ve bir tarihtir. At�l�m, 1989-’90'l� y�llarda revizyonist blokun da��lmas�, dünyada ideolojik geriye dü�ü� ve politik mücadelede umutsuzlu�un yay�lmaya ba�lad�� ko�ullarda, komünistlerin birlikte mücadele ve birle�me e�ilimlerinin bir ürünü olarak ortaya ç�kt�.

At�l�m, 1994 8 Ekim'inde kuruldu. Ama bu sürece gelene kadar epey bir emek ve mesafe katedilmi� oldu. ��çinin Yolu ve Eme�in Bayra�� ayr� dergiler olarak yay�n hayat�na devam ediyorlard�. Fakat bunlar�n aras�ndaki ili�ki birlik mücadelesinin seyrine ba�l� olarak hem bir iç içelik hem ortak bir çal��ma ve kar��l�kl� dayan��ma üzerinde geli�iyordu. Dolay�s�yla 1994'e gelmeden önce Eme�in Bayra�� ve ��çinin Yolu bir ortak yay�n çizgisi in�a etmi�, yay�n politikas� �ekillendirmeye ba�lam��t�. Ve bu �ekillenme At�l�m kuruldu�unda büyük bir sorun ve engellerle kar��la�madan yoluna devam etmesini sa�lad�.

DÖNEM�N KO�ULLARINA MEYDAN OKUDU
At�l�m'�n kurulu�unu ayn� zamanda dönemin ko�ullar�na bir meydan okuma olarak da de�erlendirmek gerekir. Dönemin ko�ullar�n�, iki temel faktörle tarif edebiliriz. Bir; Sovyetlerin da��lmas�, dünya gericili�inin hakim k�l�nmaya çal��lmas�, devrimciler aras�nda karamsarl�k ve tasfiyeci e�ilimler vard�.

�kincisi; Kürt ulusal demokratik mücadelesiyle Bat�'daki emek mücadelesinin, devrimci hareketin birle�mesi, birle�ik bir mücadele yürütülmesi üzerine olu�an bir hat vard�. Nitekim Kürt ulusal demokratik hareketinin kitle hareketinde yükseli� y�llar�yd�. Dolay�s�yla bu iki temel faktör, At�l�m'�n o dönem çizgisini, d��ndaki kuvvetlerle farkl�la�t�ran iki önemli temel faktördü. Ku�kusuz bunun beslendi�i kaynak, 12 Eylül sonras�nda tasfiyecili�e meydan okuyan devrimci irade, i�çi s�n�f� ve emekçilerin kitlesel mücadelelerinin yükseli�idir. Dolays�yla, 90'l� y�llar� özgün karakterize eden �eylerdi bunlar.

ATILIM MÜCADELE OKULUNDA ÇOK SAYIDA DEVR�MC� YET��T�
Bizim d��m�zda da çok say�da yay�n vard�. Ama At�l�m'� At�l�m yapan belli ba�l� özgün çizgiler vard�. Bir; her �eyden önce kendini sürekli devrimcile�tirme çabas� içerisinde olan, o günün ko�ullar� içerisinde politikan�n ihtiyaçlar�na yan�t vermeye çal��an, ayn� zamanda bir mücadele okulu olarak da kendisini �ekillendiren bir i�leve ve role sahipti. Dolay�s�yla bu mücadele okulunda okuyan çok say�da devrimci, kadro haline geldi, mücadelenin �u ya da bu yerinde yer ald�. Yani, At�l�m bir okuldu. Bu okulun ö�rencisi olmak hepimiz bak�mdan önemliydi. At�l�m'�n kurucu yay�n kurulu üyesi olarak çal��maya ba�lam�� olsam da politik, ideolojik ve pratik bak�mdan bu süreçte e�itildi�imi, benim içinde bir okul oldu�unu belirtmek isterim. At�l�m'da çal��an herkes bir ö�renciydi, bu okulda çok ba�ar�l� s�navlar verildi.

YAYIN Ç�ZG�S�N�N OTURMASINDA BAYRAM NAMAZ'IN ÖNEML� ROLÜ VARDI
Birle�me sürecinde ortaya ç�kan tablo, At�l�m yeni bir yay�n, yeni bir çizgi olu�turmaya ba�lam��t�. Yay�n kurulunun yeri ve rolü çok önemliydi. Buradan yay�n kurulunda birlikte çal��t��m�z Bayram Namaz yolda�� anmadan geçmek istemiyorum. Keza Bayram Namaz yolda��n At�l�m'�n yay�n çizgisinin oturmas�nda, At�l�m'�n gerçek bir gazete rolü oynamas�nda, gerçek bir gazetecilik okulu ö�retmeni olarak da çok özel bir rolü oldu�unu söylemek isterim. O birle�ik devrimin mayas�n� in�a etmeye çal��yordu. O asla bir gruba ait olarak tan�mlanamazd�. Onun dünyas� hem At�l�m'�n içindeydi hem At�l�m'�n s�n�rlar�n� zorluyordu.

BÜROYA HAPSOLAN B�R GAZETEC�L�K ANLAYI�IMIZ YOKTU

At�l�m'da bir gazetecilik deneyimi olu�turdu�unuzu söylediniz. Nas�l bir gazetecilik deneyimi bu? Bu deneyim çe�itli mücadele dönemlerinde nas�l bir pratik ortaya ç�kard�?
At�l�m'da çal��t��m y�llar, oldukça önemli mücadele ve direni�lerin oldu�u bir süreçti. Biz bürodayd�k ama büroyla soka�� birle�tiren bir hat izliyorduk. Büroya hapsolan bir gazetecilik anlay��m�z yoktu. Nerede bir i�çi direni� varsa, nerede bir sokak hareketi varsa, nerede kamu emekçilerinin mücadelesi varsa, nerede bir k�v�lc�m çak�yorsa At�l�m oradayd�. Ki muhabir kadrosu da buna uygun biçimde düzenlenmi�ti.

Biz politik geli�meleri günlük olarak tart��yorduk. Her sabah haber merkezi toplant�s� yap�l�r, "o gün neler var, biz neyi, nas�l takip edebiliriz, ona uygun �ekilde nas�l hareket edebiliriz?" tüm bunlar� tart��an, bunu yans�tmaya çal��an bir yay�n çizgimiz vard�.

HAREKET� DI�ARIDAN �ZLEYEN OLMADIK
�lk olarak, gençli�in 4-5 �ubat eylemleri ve açl�k grevlerine de�ineyim. At�l�m bunu çok güçlü bir �ekilde yans�tt�. Muhabirleri, çal��anlar� açl�k grevlerinin içinde yer ald�, hareketi d��ar�dan izleyen de�il, hareketin içindeki dinamikleri anlayan, ö�renmeye çal��an, bu dinamiklerin hangi yönde ve nas�l hareket etmeye çal��t��n�, nereye do�ru gitmeye çal��t��n� anlamaya çal��an bir gazetecilik yap�yordu.

GAZ� BA�KALDIRISINA POL�T�K YÖN VERMEYE ÇALI�TIK
At�l�m kurulduktan sonraki süreçte Gazi ba�kald�r�s� oldu. Gazi ba�kald�r�s�nda At�l�m çok özel bir yere sahipti. At�l�m muhabirleri halk�n aya�a kalkt��n� duyar duymaz h�zla oraya gitti. Kendi me�replerince, pozisyonlar�na uygun bir biçimde hem politik yön vermeye hem de oran�n bir parças� olmaya çal��t�lar. Baz� yolda�lar�m�z o çat��ma içerisinde bir gazeteci olarak yer ald�, yaraland�. Gazi isyan�n�n ate�ini her yere yaymak için h�zl� bir �ekilde At�l�m imzal� bildiriler bas�ld�. Bu bildiriler her yere yayg�n bir �ekilde da��t�ld�.

AYAKLANMA PATLAK VERMEDEN ÖNCE 'BAR�KAT BA�INA' MAN�ET� ATMI�TIK
At�l�m, ayn� zamanda halk�n nabz�n� okuyarak güçlü öngörülerde bulunan bir gazeteydi. Gazi'den önce �stanbul Üniversitesi'nde, Gazi ve ba�ka mahallelerde yayg�n fa�ist sald�r�lar söz konusuydu. Gazi ayaklanmas� patlak vermeden önce ilk man�etimiz, "Barikat ba��na"yd�. Yani, fa�izme kar�� mücadelede yan yana gelmek, birle�mek, ortak hareket etmek ça�r�s� yapm��t�. Gazete ç�kt�ktan üç gün sonra Gazi ayaklanmas� patlak verdi ve bu ayaklanmada politik yönlendiricilik aç�s�ndan çok önemli bir yerde durdu. Kendi rolünü ve i�levini yerine getirdi.

YOLDA�LARIMIZ D�REN�� ALANLARINDA ��Ç�LERLE B�RL�KTE KALIRDI
Keza i�çi direni�leriyle çok yak�n ve s�k� ili�kiler içerisindeydi. Nerede bir i�çi direni�i varsa Cemta�, �i�li Belediyesi, deri i�çilerinin direni�leri ve ba�ka i�çi direni�lerine kadar her yerde devletin -polisin, jandarman�n- sald�r�lar�na ra�men gazetecilik yapmaya çal��t�. Yani At�l�m gazetecili�i ayn� zamanda bir militan, devrimci gazetecilik çizgisidir. Prati�i ve eylemi budur. Çok iyi hat�rl�yorum. Yolda�lar�m�z direni�lere gider, onlarla birlikte kal�r, onlarla birlikte oturur, birlikte yer, sohbet eder. Onlarla röportaj yapar, görü�lerini al�r ve bunlar� bir haftal�k gazete çerçevesinde ula�abildi�i yere kadar onlar�n sesini ta��maya çal��rd�. Yolda�lar�m�z i�çiler direni�teyse, devletin güçleriyle çat��ma içerisinde iken onlar� asla yaln�z b�rakmam��lard�r.

KEND� ME�RU�YET�N� YARATTI VE ME�RU�YET B�L�NC�N� GEL��T�RD�
Bu bak�mdan At�l�m, Türkiye'de, gazetecilik alan�nda kendi me�ruiyetini yaratan ama ayn� zamanda me�ruiyet bilincini de geli�tiren ve güçlendiren bir yere sahipti. O günkü ko�ullarda gazetecilik yapmak, kelle koltukta hareket etmekle ayn� anlamdayd�. Ki At�l�m emekçileri, At�l�m çal��anlar�, muhabirleri bütün bunlar� göze alarak, bütün bedelleri gö�üsleyerek gazetecilik yap�yorlard�. Bu son derece de�erli bir kazan�md�r. Bu kazan�m� bugün sürdürüyor olmak, bu me�ruiyet bilincini bugün de devam ettiriyor olmak At�l�m'�n en büyük kazan�m�d�r.

At�l�m'�n gazetecili�i, yay�n politikas�, çizgisi tarihsel ko�ullar içerisinde �ekillenmi�tir, bugüne ta��nm��t�r. Hem bugüne ta��yan, hem o gün bu tarihsel �ekillenmeyi ortaya ç�karan, emek veren tüm arkada�lar�m�z�, yolda�lar�m�z� buradan selamlamak isterim.

B�RKAÇ AYDA B�R YAZI ��LER� MÜDÜRÜ DE��T�R�YORDUK

Hem gazeteniz At�l�m'a hem de yurtsever, devrimci bas�na yönelik gözalt�, tutuklama, sokak ortas�nda infaz, kaç�rma, kaybetme sald�r�lar� hem gazetelerin bombalanmas�, bas�lmas�, kapatmalar �ekilde sald�r�lar ya�and�. At�l�m bu sald�r�lara nas�l tutum ald�?
At�l�m'�n ortaya koydu�u politika, çizgi devletin hep hedefinde oldu. Sadece At�l�m'a de�il; At�l�m d��nda yay�nlara, günlük, haftal�k gazetelere yönelik bask�nlar, gözalt�lar, tutuklamalar çok yayg�n bir �ekilde yap�ld�. Bu süreçte yaz� i�leri müdürlerine onlarca, yüzlerce y�l cezalar istendi, yarg�land�lar. Birkaç ayda bir yaz� i�leri müdürü de�i�tirmek zorunda kald��m�z süreçler olmu�tur. At�l�m'da çal��mak bir bak�ma ate�ten gömlek giymek gibi bir �eydi. Yolda�lar�m�z�n hiçbirisi, hemen hemen, bu ate�ten gömle�i giymekten kaç�nmam��t�r.

ÖZGÜR ÜLKE BOMBALANINCA �LK KO�ANLARDAN B�R� ATILIM'DI
Özgür Ülke gazetesinin bombalanmas� sürecini hat�rl�yorum. At�l�m ilk ko�anlardan biri oldu. Bize de yak�nd�. Yolda�lar�m�z hemen harekete geçti, gittiler. Yard�m etmeye çal��t�lar. Ertesi gün biz her �eyimizi Özgür Ülke'ye hasrettik. Muhabirlerimizi, bilgisayarlar�m�z�, bütün imkanlar�m�z� Özgür Ülke'nin ç�kmas�n�, yay�n�n� sürdürmesini, Özgür Ülke'nin susturulmas� çabalar�na kar�� susmayaca��n� pratik olarak göstermek istedik ve dayan��may� sürdürdük.

Ayn� zamanda hem Kürt halk�na hem bas�na yönelik sald�r�larda dayan��ma biçiminde açl�k grevi eylemleri yapt�k. At�l�m, birle�ik mücadelenin ihtiyaçlar�na yan�t vermeye çal��m��t�r. Gazeteciler platformunun olu�mas�nda önemli bir çaba içerisinde olmu�tur. Bu çabas� belki son süreçte göz ard� edilen bir olgu olsa da o y�llar�n son derece önemli bir kazan�m�d�r. At�l�m hem kendisine hem d��ndaki gazetelere ve dergilere yönelik sald�r�larda ortak bir tutum ve dayan��ma bilinciyle, ruhuyla hareket etmi�tir.

MÜCADELEC� GAZETELER�N B�R ARAYA GELMES� BUGÜN DAHA FAZLA �HT�YAÇ
�lerici, mücadeleci gazete ve dergilerin bir araya gelmesi, dayan��ma içerisinde olmas�, birlikte mücadeleyi sürdürmesinin ihtiyac� bugün daha fazlad�r. At�l�m'� okuyan ya da elinde bulunduran� gözalt�na alan devlet, ba�ka gazetelerin okurlar� ve da��t�mc�lar�na da engel oluyor, onu da gözalt�na al�yor. Yani, bu sald�r� sadece At�l�m'a yönelik de�il. Ayn� zamanda devrimci olma iddias�n� ta��yan, mücadele iste�i içerisinde olan bütün kesimlere yöneliktir. Dolay�s�yla bugün hem mücadelenin ortakla�mas� hem gelecekte bu mücadeleyi daha güçlü bir �ekilde sürdürebilecek mecralar�n in�a edilmesi gerekir diye dü�ünüyorum. Buradan, özgür bas�na yönelik sald�r�lar� k�nad��m� ve özgür bas�n gelene�ini ya�atanlar� selamlad��m� söylemek isterim.

Orhan: At�l�m kuruldu�u dönemin ko�ullar�na meydan okudu

�lgili Haberler