'Kuzey ve Doğu Suriye'de kadın hakları kanun güvencesindedir'

Avukat Bihar Merwan Mehmûd, Rojava devrimiyle birlikte kadın haklarının hukuksal güvenceye kavuştuğuna dikkat çekti. Şiddete karşı mücadele kapsamında değişim yaşandığını belirten Bihar Merwan Mehmûd, kadınlar arasında farkındalık sağlamak için cins bilinci eğitimlerine ihtiyaç olduğunu söyledi.

Avukat Bihar Merwan Mehmûd, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü yaklaşırken Rojava-Kuzey ve Doğu Suriye'de kadın mücadelesinin durumunu, kadınların yasal haklarını değerlendirdi.

Bihar Merwan Mehmûd, Rojava devriminden önce kadına yönelik şiddeti önlemeye dair kanunların çok az olduğunu belirtirken, var olan kanunların da çoğunlukla aile hukuku üzerine kurulu olduğunu kaydetti. Baas rejimi döneminde hukuk sistemini "aile ve toplum hakları, kadınların haklarından üstün" diye yorumlayan Bihar Merwan Mehmûd, "Suriye Ceza Kanunu, namus cinayetleri başta olmak üzere kadına yönelik şiddet vakalarında daha yumuşak hükümler sunmaktaydı" dedi.

Bihar Merwan Mehmûd, geçmiş döneme ilişkin şunları söyledi: "Örneğin 548. kanun maddesi namus adı altında işlenen suçlar için daha hafif koşullar öngörmekte ve birçok kişi bundan dolayı suçları dolaylı olarak teşvik ettiğine inanmaktadır. Kadınların kendilerini savunamadığı durumlarda aile içi şiddeti suç sayan açık bir yasa da yoktu. Bundan dolayı kadınlar kendilerini hukuki olarak savunamıyorlardı."

'ROJAVA'DA KADIN HAKLARI KANUNLA GÜVENCELENİYOR'
Geçmişte Suriye'deki hukukun islam inancına dayalı olduğunu kaydeden Bihar Merwan Mehmûd, "Bu hukuk, boşanma, çocuk velayeti ve miras gibi belirli alanlarda kadın hakları üzerinde olumsuz etki yaratmıştır. Çocuk yaşta evlilik yaygındı ve önlemeye yönelik etkili kanunlar yoktu. Bu kız çocukların hakları açısından olumsuz sonuçlar doğuruyordu" dedi.

Devrim sonrası kadın haklarının hukuki olarak da güvenceye alındığını söyleyen Bihar Merwan Mehmûd, şöyle devam etti: "Devrimden sonra kadın haklarını korumayı amaçlayan kanunlar oluşturuldu. Özerk Yönetim, kadın haklarını güçlendirmeye, ilerletmeye ve kadınları şiddete karşı korumaya yönelik gözle görülür adımlar attı. Somut olarak, 2014'te genç kızların küçük yaşta evlendirilmesini, zorla evlendirmeyi engelleyen ve çok eşliliği suç sayan 'Kadın Yasası' çıkarıldı. Bu yasa, aile içi şiddeti önceki yasalara göre daha açık bir şekilde suç sayıyor ve kadın hakları ihlallerini sınırlamaya çalışıyor. Suriye rejimi bölgelerinde, 2009 yılında ceza kanununun 548. maddesi namus cinayetlerini hafifletici sebeplerin ortadan kaldırılması amacıyla değiştirildiğinden, insan hakları baskısı bazı yasaları değiştirmeye devam ediyor."

Hukuk kanunlarının uygulanması üzerinde hala gerici toplumsal ve inançsal etkiler olduğuna dikkat çeken Bihar Merwan Mehmûd, "Yasanın uygulanması için hala sıkı uygulama mekanizmaların yürürlükte olmasını gerektiriyor. 'Kişisel Statü Kanunu'na gelince, kadının statüsünü iyileştirmeye yönelik bazı küçük değişiklikler olsa da hala büyük ölçüde islam hukukuna dayanmaktadır" dedi.

'KADINLARDA FARKINDALIK ÇALIŞMALARI YAPMAK GEREKİYOR'
Kuzey ve Doğu Suriye'deki adımların kadın haklarının korunması adına önemli olduğuna dikkat çeken Bihar Merwan Mehmûd, erkek egemenliğinin toplumsal ilişkilerdeki etkisine dikkat çekti ve şunları dile getirdi: "Yasalar, kadınların hukuk alanında korunmasını arttırmış olabilir ancak özellikle hala erkek kontrolünü destekleyen ve aile içi şiddet veya kadına yönelik ayrımcılık kültürünü teşvik eden geleneklerin hakim olduğu bölgelerde uygulamada büyük sorunlar var. Ayrıca, adli altyapının zayıf olduğu ve özellikle silahlı çatışmaların yaşandığı veya coğrafi uzaklığın yaşandığı bölgelerde mahkemelere ve polise erişimin zor olması, yasaların etkinliğini sınırlamaktadır. Bazı insan hakları örgütleri bu değişiklikleri yetersiz buluyor. Farkındalık programları ve istismara uğrayan kadınlara yönelik hukuki, sosyal ve psikolojik destek merkezlerinin sağlanması da dahil olmak üzere daha etkili tedbirlerin uygulamaya konulmasını talep ediyor."

Rojava-Kuzey ve Doğu Suriye'de kadınların kazanılmış hakları olduğuna işaret eden Bihar Merwan Mehmûd, "Bugün Kuzey ve Doğu Suriye'deki kadınların yerel yasalara göre eğitim hakkı, siyasi katılım, boşanma ve mülkiyet hakkı da dahil olmak üzere belirli hakları var" dedi.

Kadın kanunları ve yasal düzenlemelerin kadınların haklarını güvence altına aldığına dikkat çeken Bihar Merwan Mehmûd, kadınlar arasında cins bilincini güçlendirmek gerektiğini dile getirdi. Bihar Merwan Mehmûd, şöyle devam etti: "Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi tarafından onaylanan Kadın Yasası, kadınları aile içi şiddetten korumaya çalışıyor. Erken ve zorla evliliğin önüne geçiyor. Ayrıca yerel yönetimlerde kadınlara liderlik pozisyonları veriliyor ve kurumlarda 'eşbaşkanlık' sistemi uygulanıyor. Kadınların hakları konusunda eğitilmeleri için okullar, kitle örgütleri ve medya kuruluşları aracılığıyla bilinçlendirme programları oluşturulmalıdır. Bu programlar, kadın hakları, kendilerini şiddetten korumak için yasal araçları nasıl kullanacakları, hukuki ve psikolojik desteğe nasıl erişebilecekleri konusunda bilgi verebilir. Ayrıca kadınların farkındalığını artırmak ve haklarını talep edecek şekilde yaşamlarını geliştirmek için çalıştaylar düzenlemek ve kadınları toplumdaki yasal hakları ve eşitlik konusunda eğitmek gerekiyor."