'Kod 29 ile keyfi işten çıkarmalardan haberdar mısınız?'
HDP Milletvekili Gülüm, Covid-19 salgını döneminde 'kod 29' bahanesiyle işten çıkarmalara ilişkin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Selçuk'a "'Kod 29' ile keyfi işten çıkarmalardan haberdar mısınız?" diye sordu.
HDP İstanbul Milletvekili Züleyha Gülüm, yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını döneminde 'kod 29' bahanesiyle işten çıkarmalara ilişkin Meclis'e soru önergesi verdi.
Koronavirüs salgınının ilk aylarında kayıtlı ve kayıt dışı birçok işçi işten çıkarıldı veya ücretsiz izne ayrılmak zorunda bırakıldı. Bunun üzerine İş Kanunu'na 16.04.2020 tarihinde eklenen geçici madde ile işten çıkarmalar yasaklandı. Ancak bu yasağa getirilen 'ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller' istisnası patronlar tarafından suiistimal edilerek işçiler keyfi olarak işten çıkarılmaya devam etti. Yapılan düzenleme işçiyi korumaktan çok patronları yükümlülüklerinden kolayca kaçabilmesinin önünü açtı.
Patrıonlar işten çıkardıkları işçiler için Sosyal Güvenlik Kurumu'na on gün içinde işten ayrılış bildirgesi vermek zorunda. İşçilerin hangi gerekçeyle işten çıkarıldıkları da kod numarasıyla işaretlenmesi gerekiyor. 'Kod 29' adıyla bilinen seçenek işçinin İş Kanunu'nun 25. maddesinde sayılan 'Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller' sergilediği gerekçesiyle iş akdinin feshedildiğini göstermektedir. İşten çıkarma yasağını anlamsız hale getiren bu istisnayla patronlar kıdem ve ihbar tazminatı ödememek için işten çıkış sebebi olarak bu kodu işaretlemektedirler. İŞKUR ise 29 Numaralı kod sebebiyle işten çıkarılan işçilere işsizlik maaşı ve kısa çalışma ödeneği vermiyor. İşçiler son 120 gün hizmet akdi ve son 3 yılda 600 pirim günü koşulunu yerine getirdikleri halde işsizlik maaşını ve hatta Covid-19 sebebiyle işsiz kalanlara verilmesi kararlaştırılan nakdi ücret desteğini bile 'Kod 29' yüzünden alamıyor. İşçiler bu kod ile işten çıkarıldıkları için yeni bir işe çoğu zaman kabul edilmiyor. Bu durum kadın işçiler açısından daha da zorlayıcı bir durum oluşturuyor. 'Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller' ibaresi kadınların yeni bir iş ararken veya yeni bir işte çalışırken daha fazla mobbinge, tacize, ayrımcılığa ve cinsiyetçi baskılara uğramasına sebep oluyor. Dolayısıyla işçiler bu kod ile hem işsiz kalmakta hem de yaftalanmakta.
HDP İstanbul Milletvekili Züleyha Gülüm, konuya ilişkin verdiği soru önergesinde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk'un şu soruları yanıtlamasını istedi.
■ İşten çıkarma yasağına getirilen 'Kod 29' istisnası ile işverenlerin keyfi olarak işten çıkarmalara devam ettiğinden haberdar mısınız?
■ İşten çıkarma yasağı getiren düzenleme yürürlüğe girdikten sonra kaç işçi 'Kod 29' gerekçesiyle işten çıkarılmıştır? Bu işçilerden kaçına kıdem ve ihbar tazminatı verilmiştir?
■ İşten çıkarma gerekçesi 'ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller' olmadığı halde 'Kod 29' işaretlemesiyle kanuna aykırı davranan işverenler hakkında bir denetim ve yaptırım düzenlemeyi düşünüyor musunuz?
■ İşçi haklı nedenlerle iş akdini feshetse bile işverenin 'Kod 29'u seçerek işe son verebiliyor oluşunun sebebi nedir? İşçilere işsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinin verilmesini tamamen işverenin insiyatifine bırakan bu düzenlemeyi değiştirmeyi planlıyor musunuz?
■ 'Kod 29' ile çıkarılan kadın işçilere karşı ayrımcı davranış ve cinsiyetçi baskılara karşı ne tür önlemler almayı düşünüyorsunuz?