GÜNCEL

Kayan: Kanal �stanbul Marmara'dan Karadeniz'e binlerce y�ll�k dengeyi yok edecek

�STANBUL - (P�nar Gay�p)
13 Nisan 2021 Sal�

Kanal �stanbul Projesi'nden tüm itirazlara ve bilimsel verilere ra�men vazgeçmeyen iktidar, projenin yak�n zamanda ba�layaca��n� ve çok k�sa sürede tamamlanaca��n� duyurdu. ÇMO �stanbul �ube Ba�kan� Kayan, sorular�m�za verdi�i yan�tlarda projenin ekolojik ya�am�, canl� hayat�n� yok edecek etkisini bir kez daha gözler önüne serdi.

�ktidar�n rant ve sermaye odakl� politikalar� sürüyor. �stanbul'un yok olmas� anlam�na gelen ancak y�k�c� etkisi daha da büyük olan AKP'li Cumhuba�kan� Erdo�an'�n "ç�lg�n projesi" Kanal �stanbul Projesi'nden tüm itirazlara ra�men vazgeçilmiyor.

Ula�t�rma ve Altyap� Bakan� Adil Karaismailo�lu, Kanal �stanbul Projesi'nin imar planlar�n�n tamamland��n� belirterek projenin çok yak�n bir zamanda ba�layaca��n� ve k�sa bir sürede tamamlanaca��n� duyurdu. �ktidar bir kez daha halktan, sa�l�ktan ve do�adan yana de�il sermayeden yana oldu�unu gösterdi.

Ba�ta �stanbullular olmak üzere Türkiye'nin kar�� ç�kt�� projeye ili�kin uzmanlar ve bilim insanlar� say�s�z aç�klama yapt�. ETHA'n�n sorular�n� yan�tlayan TMMOB Çevre Mühendisleri Odas� (ÇMO) �stanbul �ube Ba�kan� Meryem Kayan da Karadeniz'in kom�u ülkelerini de etkileyecek projesinin y�k�c� etkilerinin alt�n� çizdi.

Kanal �stanbul Projesi, sadece �stanbul'u etkilemeyecek. Çevresel etkilerini ve ya�ataca�� y�k�mlar� de�erlendirir misiniz?
Kanal �stanbul, Marmara Denizi ve Karadeniz'i birbirine ba�layan bir su yolu projesi oldu�undan elbette Marmara, Karadeniz, bo�azlar ak�m� ve ekolojisi üzerinde etkisi olacakt�r. Buradaki tuzluluk etkisini Cumhurba�kan� Erdo�an: "Kanal �stanbul'a bile�ik kaplar usulüyle bak�n. Tuzlu su, az tuzlu su... Bunlar bir araya geldi�inde ne olur? Ortalamas� ortaya ç�kar. Buradan bakarsan�z ortalamas�n� yakalars�n�z" �eklinde ifade etmi�ti. Bu ifadelerden de anla��laca�� üzere konunun mühendislik analizleriyle de�erlendirilmesine ihtiyaç vard�r.

'MARMARA DEN�Z�'N�N EKOLOJ�K YA�AMI YOK OLACAK'
Karadeniz, Marmara Denizi ve �stanbul Bo�az� kendine özgü hidrodinamik sistemlerini olu�turmu� olup, bu dinamiklere dayal� olarak da kendi deniz ekosistemlerini olu�turmu�lard�r. Özellikle '60l� y�llardan itibaren Marmara Denizi'nde at�k sular kirletici bask� olu�turmu� ve 1965 y�l�nda 50 metre derinlikteki oksijen seviyesi 4,98 mg/lt iken; 2010 y�l�nda bu rakam 1,44 mg/lt'ye gerilemi�tir. Kanal �stanbul projesi ise olu�an bu hidrodinamik dengeyi bozacakt�r. Marmara Denizi'nden Karadeniz y�ll�k 29 km³ su ak�m�n�n art�� Marmara Denizi'nde tuzlulu�un artmas�na sebep olacak, bu durum Marmara Denizi'ni zamanla Akdeniz özellikleri ta��yan bir deniz haline dönü�türecek, dolay�s�yla Marmara Denizi'nin bilinen ekolojik ya�am� yok olacakt�r.

'KARADEN�Z VE KOM�U ÜLKELER� DE ETK�LEYECEK'
Tuna Nehri ile Karadeniz'e ta��nan kirlilik yükü, Kanal �stanbul ile beraber Marmara Denizi'ne iletilecek, y�llarca at�k su yükü bask�s�yla ekolojik dengesi etkilenen Marmara Denizi tamamen kirlenecektir. Kanal �stanbul yaln�zca �stanbul'u de�il, asl�nda sadece su üzerinden okundu�unda bile tüm Marmara ve Karadeniz'i etkiyecektir. Marmara Denizi'ne kom�u olan iller ve Karadeniz'e kom�u ülkeler baz al�nd��nda ise sorunun yaln�zca �stanbul'u de�il milyonlarca ki�iyi etkiledi�i de aç��a ç�kmaktad�r.

Arazi sat�� konusu da yak�n zamanda gündeme dü�tü. Ekonomi ve ekoloji aras�nda kalan rant politikalar�na ili�kin neler söyleyebilirsiniz?
Projenin ba��ndan beri bir Bo�az'a alternatif yaratma projesi de�il, rezerv alanlar� yap�la�maya açma ve emlak rant� projesi oldu�unu söylüyorduk. Zira, 3. köprü ve Kuzey Marmara Otoyolu, 3. Havaliman� ve Kanal �stanbul projelerini birbirinden ay�rmamam�z�n nedeni de; bu 3 mega projenin �stanbul'un son kalan ye�il alanlar�n� yap�la�maya açma (böylece yanda� müteahhitlere rant geliri elde etme) projelerinden ba�ka hiçbir amaç ta��mamas�.

'REZERV ALANLARINI YAPILA�MAYA AÇMA VE EMLAK RANTI PROJES�'
Bölgedeki emlak de�i�imlerine bak�ld��nda; henüz projenin aç�klanmad�� 2006-2010 y�llar� aras�nda 1,5-8 tl/m² oldu�u ancak 2 ila 27 kat aras�nda de�i�en oranlarda art�� sa�land�� görülmü�tür. Arnavutköy Sazl�bosna mevkindeki arsa fiyatlar�nda yüzde 2.670, Arnavutköy Bolluca mevkinde yüzde 450 ve Arnavutköy Tayakad�n mevkinde yüzde 800'e varan art��lar ya�anm��t�r. �stanbul'un kuzeyini rant alan� hale getirmeye kararl� politikalardan bahsederken, yine bu 3 projenin de beraber planland��n� görmek mümkün. 1993-2003 y�llar� aras�nda toplamda 16 adet naz�m imar ve uygulama imar plan� yap�lm��ken, 2004-2013 y�llar� aras�nda toplam 34 adet plan tamamlanm��t�r. Zaten dönemin Emlak Konut GYO Genel Müdürü, �imdinin de Çevre ve �ehircilik Bakan� Murat Kurum yapt�� aç�klamalarda, projelerin neye hizmet etti�iyle ilgili aç�k ifadeler kullanm��t�r: "Mega projelerin a��rl�kl� olarak hayata geçirildi�i merkez bir dünya �ehri olan �stanbul'dur", "Kanal �stanbul gibi mega projelerin etkile�im alan�nda bulunan gayrimenkullerde de�er art�� ya�anmas� kaç�n�lmazd�r" ve "Kanal �stanbul güzergah�nda 33 proje yer al�rken yine bölge üzerinde çok önemli arsa portföyümüzle birlikte yat�r�mlar�m�za devam edece�iz" bunlardan baz�lar�d�r.

Çevre planlar� h�zla de�i�iyor. ÇED raporlar�nda bu h�z gözetiliyor mu? E�er gözetilmiyorsa bu hukuksuzlu�u de�erlendirir misiniz?
Ülkemizde ÇED raporlar�, son y�llarda yaln�zca bir formaliteden öteye gitmeyen bir konuma geldi. Ülke topraklar�n�n maden firmalar�na pe�ke� çekilmesi ile beraber, neredeyse her gün onlarca ÇED raporu üretiliyor ve onaylan�yor. ÇED raporlar�n�n özellikle son y�llarda kamuoyunca tart��ld�� projeler ise mega projeler oldu. Akkuyu Nükleer Santrali, 3. Havaliman� ve 3. köprü halkalar�na da son olarak Kanal �stanbul ÇED raporu eklendi. ÇED raporlar�na ödenen milyonlarca lira d��nda ortaya ç�kan ÇED raporlar�n�n da çevresel etki de�erlendirilmesinden olabildi�ince uzak olmas�, bilimsel olarak de�erlendirilmesi gereken raporlar�n siyasi saiklere hizmet amac�yla haz�rlanmas� çevresel katliamlar� da h�zland�ran bir süreç oldu. Yaln�zca ortaya ç�kan raporlar�n kalitesizli�i de�il, ayn� zamanda ÇED Haz�rlama Yönetmeli�i'nde de yap�lan de�i�iklikler, art�k ÇED raporlar�n�n yaln�zca projeleri onaylanan ka��t parçalar�na dönü�tü�ünü onaylar nitelikte.

'ÇEVRE DÜZEN� PLANLARI MEGA PROJELER� H�ZMET EDEN B�R YAPIYA BÜRÜNDÜ'
�stanbul'a ait 1/100.000lik son Çevre Düzeni Plan'�nda henüz Kanal �stanbul ÇED raporunun revizyonu onaylanmadan plana i�lenmesi, Yeni�ehir alanlar�na gelmesi istenen nüfusun nitelikli olarak tan�mlanmas�, asl�nda �stanbul'un kuzeyinin rant alan�na çevrilmesi ad�na Çevre Düzeni Planlar�'n�n mega projelere hizmet eden bir yap�ya bürünmesine neden olmu�tur.

Kanal �stanbul Projesi'nin uluslararas� sular bak�m�ndan bölgesel önemi nedir?
Kanal �stanbul ve Montrö Sözle�mesi son dönemin önemli bir konu ba�l��. Asl�nda proje ilk aç�kland��nda Montrö üzerine tart��malar ve çal��malar yap�lm��, ba�ka bir su yolu üzerinden gemilerin geçi�inin hukuki olarak zorlanamayaca�� ortaya konulmu�tur. Bununla beraber Kanal �stanbul su yolundan Karadeniz'in de etkilenecek olmas�, Karadeniz'e kom�u olan ülkeleri de yak�ndan ilgilendiriyor.

'BÜKRE� SÖZLE�MES� DE TEHL�KEYE G�RD�'
1994 y�l�nda yürürlü�e giren Bükre� Sözle�mesi'ne Bulgaristan, Gürcistan, Romanya, Rusya Ukrayna ve Türkiye taraft�r. Bükre� Sözle�mesi'nin ana ba�l�klar�ndan biri de "Karadeniz'de Biyolojik Çe�itlili�in ve Peyzaj�n Korunmas� Protokolü"dür. Karadeniz'deki kirlilik ve ekosistem bozulmas�na dair bir sözle�me olan Bükre� Sözle�mesi, Kanal �stanbul ile beraber tehlikeye girmi�tir. Çünkü bu bölgede aç�lacak bir su yolu, yaln�zca �stanbul Bo�az�'n� ve Marmara Denizi'ni de�il, Karadeniz'i de etkilemektedir. Hidrodinami�i etkileyecek olan Kanal, Karadeniz'in de ekolojik sistemini bozacak ve binlerce y�ld�r kurulmu� olan dengeyi ortadan kald�racakt�r.

Kayan: Kanal �stanbul Marmara'dan Karadeniz'e binlerce y�ll�k dengeyi yok edecek

�lgili Haberler