GÜNCEL

Hamzao�lu: �ktidar salg�n yönetimiyle taammüden ölümümüze sebep oldu

�STANBUL (NAD�YE GÜRBÜZ)
12 May�s 2021 Çar�amba

Türkiye'de ve dünyada Covid-19 salg�n� yönetiminin s�n�fsal niteli�ine dikkat çeken Halk Sa�l�� Uzman� Prof. Dr. Onur Hamzao�lu, iktidar�n i�çilerin, yoksullar�n taammüden ölümüne sebebiyet verdi�ine dikkat çekti. Hamzao�lu, a��da patent diye de adland�r�lan özel mülkiyetinin kald�r�larak toplumsal mülkiyete dönü�türülmesi gerekti�ine i�aret etti, "A��da özel mülkiyet bir insanl�k suçudur" dedi.

Kapitalist sistemin Covid-19 salg�n� yönetimi, i�çi ve emekçileri öldürmeye devam ediyor. Halk sa�l��ndan uzak, sermayenin kar�na odaklanan, 'çarklar dönsün' diyerek i�çi ve emekçileri çal��maya zorlayanlar, ya�anan ölümlerin de sorumlusu.

Halk Sa�l�� Uzman� Prof. Dr. Onur Hamzao�lu ile halk sa�l��, iktidar�n koronavirüs salg�n�n� yönetim biçimi, al�nmas� gereken önlemler ve bunlar�n neden al�nmad��, salg�n�n s�n�fsal niteli�i ve patent diye adland�r�lan a��n�n ve ilaçlar�n özel mülkiyetinin kald�r�lmas�n� konu�tuk.

Devletlerin koronavirüs salg�n� yönetiminin s�n�fsal niteli�ine dikkat çeken Hamzao�lu, Covid-19'un "Türkiye ve dünya genelinde s�n�fsal bir karakter göstermeye, i�çilerin, emekçilerin, yoksullar�n, ötekilerin, ezilenlerin hastal�� olmaya ba�lad�"��n� söyledi.

��çilerin fabrikalar, madenler ve toplu ta��ma araçlar�nda kalabal�k �ekilde bulunmaya zorland��n� belirten Hamzao�lu, "Bunun yap�lmamas� iktidar�n bizleri taammüden hastaland�rmas�, taammüden bizlerin ölümüne sebebiyet vermesi anlam�na geliyor. Hepimiz engellenebilir bir etken nedeniyle hastalanma ve ölme riskine aç��z" diye konu�tu.

Sorular�m�z� yan�tlayan Halk Sa�l�� Uzman� Prof. Dr. Hamzao�lu, a��da özel mülkiyetin kald�r�larak toplumsal mülkiyete dönü�türülmesi gerekti�ine dikkat çekti, "A��da özel mülkiyet bir insanl�k suçudur" tan�mlamas�nda bulundu.

Öncelikle halk sa�l�� kavram�yla ba�lamak istiyorum. Nedir halk sa�l��?
�nsan�n içinde ya�ad�� çevresi ile ki bunu do�a ve toplum olarak yani sosyal, kültürel ve fizik çevre diye söyleyelim, bütünüyle birlikte sa�l�kl� olma durumudur halk sa�l��. Sa�l�k hizmetlerinin varl��, hekimler, hastaneler, ilaçlar, a��lar insanlar�n sa�l�kl� olmas� için yetmez. Sa�l�kl� bir insan, sa�l�kl� bir toplum için ya�am�n öznesinin insan oldu�u bir toplumsal ya�ant� ve onunla beraber de tükenmemi� bir do�a gerekiyor. Böyle bir alan bütünlü�ü esas�nda insan�n, daha anne karn�ndayken yani rahimdeyken nas�l beslendi�i ile ilgili olarak geli�iyor. Anne hangi ko�ullarda bebe�inin büyümesi için olanaklar sa�layabiliyor gibi pek çok ba�l�� söylemek mümkün. Bir insan�n hayat�n� sa�l�kl� olarak geçirip geçirmeyece�i, s�k olarak hastalan�p hastalanmayaca��, nas�l ya�ad��ndan önce hangi s�n�ftan annenin karn�nda büyümeye ba�lad��, dünyan�n hangi s�n�fsal katman�na do�du�u, sonra da hayat�n� nas�l ya�ad��yla ili�kili. Sa�l�kl� olup olmama hali s�n�fsal aidiyetle �ekillenen bir sonuçtur.

Pandemi döneminde sadece Türkiye bak�m�ndan de�il asl�nda dünyadaki pek çok ülkede de halk sa�l�� önceliklendirilmedi. Ama biz Türkiye özgülünde tart��mak istersek Türkiye'de halk sa�l�� bak�m�ndan iktidar�n politikalar� ne tür sorunlar ortaya ç�kartt�?
Dünyada da Türkiye'de de salg�n sürecinden önce özellikle 70'li y�llarda, kapitalizmin yap�sal krizinden sonra neoliberal kapitalist politikalar�n hayata geçirilmesiyle birlikte ya�am�n pek çok alan�nda yeni düzenlemeler geli�ti. Sa�l�k sistemlerinde de düzenlemeler yap�ld�. Sa�l�k hizmetlerine ula�may� bir hak olmaktan ç�kart�p tüm dünya genelinde -Kuzey Kore, Küba ve Venezuela'da halkç� iktidarlar�n oldu�u dönemleri d��ar�da tutabiliriz- insanlar�n paras� kadar sa�l�k hizmetlerine ula�abilmesi uygulamas�na geçildi. Kamunun sunmu� oldu�u sa�l�k hizmetleri s�n�rland�r�ld� ve her �ey parayla sat�n al�n�r hale getirilirdi, özel sektörün önü aç�ld�. �nsanlar�n evine gidip onlar�n sa�l�k durumunu gören, izleyen, beslenmesinden, bar�nmas�na kadar koruyucu sa�l�k hizmetlerini ki�isel ve toplumsal ve çevresel özellikleri ile sunan bir perspektiften ç�kart�ld�.

Dü�ünebiliyor musunuz bir apartmanda salg�n nedeniyle 5 tane Covid-19 hastas� var, 5'inin de hekimi ayr� ayr�. Bu salg�n�n ne büyüklü�ünü ö�renebilirsiniz ne de onun yay�lmas�n� önleyebilirsiniz. Türkiye'de de dünyada da salg�nla mücadele hastanelerde sa�l�k hizmeti sunularak ba�lad�. Birçok ülke önceki salg�n dönemlerinden kazand�klar� deneyimle de bunun yanl�� oldu�unu fark etti ve özellikle 1. basamak sa�l�k hizmeti dedi�imiz insanlar�n ya�ad�klar�, çal��t�klar� yerlerde sa�l�k hizmetlerine ula�abilece�i, sa�l�k hizmeti sunumunun do�rudan do�ruya insanlar talep etmeden onlara ula�abilece�i bir modelle salg�nla mücadeleyi devam ettiriyor.

�KT�DAR V�RÜSÜN YAYILMASININ ÖNÜNÜ AÇTI

Peki bu yeterince yap�labildi mi? Yani hem koronavirüste hem de benzer salg�n durumlar�nda ne yap�lmas�, nas�l önlemler al�nmas� gerekiyor?
Bu yap�lamad�. Yap�lamad�� için zaten dünyada Türkiye'de bu halde. Çin'de aral�k ay�n�n son günlerinde Dünya Sa�l�k Örgütü arac�l��yla salg�n bilgisini dünya ile payla�t�. Yakla��k 1 hafta sonra da bunun insanlarda hastal�k yapan yeni bir virüs oldu�unu tan�mlad�. Bundan 3 gün sonra da biz bu yeni virüsün genetik haritas�n� ç�kard�k diye dünyaya duyurdu. Peki bir salg�n�n varl�� ve bula��c�l�� saplanm��ken ne yap�lmas� gerekiyordu. Bu hastal�k nerelerde görülüyorsa, hastal��n henüz ba�lang�ç dönemlerinde 2020'nin Ocak-�ubat ay�nda oralardan geli�lerin durdurulmas� gerekiyordu. Ya da gelenlerin birkaç haftal�k bir kuluçka süresinde karantinaya al�nmas� gerekiyordu. Ama bunlar yap�lmad�. �ktidar�n, Sa�l�k Bakanl��'n�n gözleri önünde virüsün yay�lmas�n�n önü aç�ld�.

Ne zaman ki hastalar h�zl� bir �ekilde ortaya ç�kt� ve sa�l�k sistemini durduracak �ekilde acil servislere, hastanelere ak�n etmeye ba�lad�, hastaneler dolup ta�t�, hastalananlar ölmeye ba�lad�, i�te o zaman panik ortam�nda ne yapabiliriz diye tart��lmaya ba�lad�. Mart sonu itibariyle önlemler almaya ba�lad�lar. 2020 Nisan ay�ndaki o alevlenme döneminde geç kal�nm�� da olsa k�smen yap�lmas� gerekenler yap�lmaya ba�land�. Ancak sistemin do�as�, hem kapitalizmin hem de onun içindeki neoliberal politikalar�n do�as� itibariyle, h�zl� bir �ekilde yine insan özne olma a�amas�ndan dü�ürüldü, patronlar�n kar�, para ya�am�n öznesi haline getirildi iktidar taraf�ndan. 1 Haziran 2020 tarihiyle Cumhurba�kan� aç�klamas�nda, "Biz bu süreci patronlar�n ma�duriyetini gözard� edemeyecek �ekilde düzenlemek zorunday�z" diyerek aynen bunu ifade etmektedir.

COV�D-19 ��Ç� VE EMEKÇ�LER�N HASTALI�I
�nsanlara 'maske takacaks�n�z', 'fizik mesafeyi koruyacaks�n�z', 'kapal� ortamlarda olmay�n' dediler ama herkes fabrikalara gitti, fabrikalar salg�ndan önceki haliyle çal��yor. Fiziki mesafe dikkat edeceksiniz dediler ama dolmu�lar, otobüsler, servisler yani çal��mak zorunda olan�n kullanmak zorunda olduklar� ula��m araçlar�n�n hiçbirinde maalesef sürekli tedbir al�nmad�. Böyle olunca da salg�n Nisan 2020'den itibaren Türkiye ve dünya genelinde s�n�fsal bir karakter göstermeye, i�çilerin, emekçilerin, yoksullar�n, ötekilerin, ezilenlerin hastal�� olmaya ba�lad�. Art�k onlarda çok s�k görünüyor ve onlar� öldürüyor. Çünkü di�erleri korunabiliyor.

Çok önemli bir noktaya salg�n�n s�n�fsal niteli�ine dikkat çektiniz. Bu son kapanma diye tarif ettikleri 17 günlük soka�a ç�kma yasaklar�nda da benzer bir tablo ile kar��la�t�k. ��çiler çal��maya devam ediyor. Asl�nda yap�lmas� gereken ne, kapitalizm ko�ullar�nda bu ne kadar mümkün?
Türkiye'de ve dünyada insanlar�n hastalanmamas�, ölmemesi konusunda ad�mlar at�lacaksa öncelikle fabrikalarda, toplu ula��m araçlar�nda kalabal�k ortamlar�n yarat�lmamas�na çaba gösterilirdi. Vardiyalarda çal��an say�s�n�n yüzde 50 azalt�lmas�, çal��ma sürelerinin 8 saatten 6 saate dü�ürülmesi, uzun aralar verilmesi, çal��ma ortamlar�n�n temiz hava ile havalanmas�n�n sa�lanmas�, maskenin, suyun, dezenfektan ve antiseptiklerin paras�z da��t�lmas�, herkesin bu olanaklara e�it olarak ula�malar�n�n sa�lanmas� gibi... Böyle olsayd� ne okullar� kapatmak gerekirdi, ne sa�l�k çal��anlar� ölürdü.

�KT�DAR TAAMMÜDEN B�ZLER�N ÖLÜMÜNE SEBEB�YET VER�YOR
Bu yap�lm�yor. Bunun yap�lmamas� iktidar�n bizleri taammüden hastaland�rmas�, taammüden bizlerin ölümüne sebebiyet vermesi anlam�na geliyor. Hepimiz engellenebilir bir etken nedeniyle hastalanma ve ölme riskine aç��z.

Kapanma dedi�imiz �ey bir do�algaz borusu dü�ününün patlam�� ve alev alm��. Üzerine çok büyük kapasiteli sular dökerseniz anl�k bir �ekilde o alevin küçüldü�ünü görebilirsiniz. Yang�n�n söndürülebilmesinin yolu vanan�n kapat�lmas�d�r. ��te kapanma sadece do�algaz borusunun yang�n�na su dökmektir. Esas mesele bu hastal�kla ilgili olarak söylüyorum 10 hastadan sadece ikisi belirti veriyor sekizi belirti vermiyor. Her 10 ki�iden 8 ki�i bilmeden hastal�� bula�t�rmaya devam ediyor. Bunu toplumsal olarak çok yayg�n bir biçimde, hiçbir para ödenmeden, do�ru tan� koyabilecek kitler kullan�larak test yap�lmas� gerekiyor. Bugüne kadar bu Türkiye'de maalesef hayata geçirilemedi. Hasta ile yan yanayd�m diyenlere bile günümüzde test yap�lm�yor maalesef. �nsanlar hangi kitin kullan�ld�� bilinmeyen özel hastanelere gitmek zorunda kal�yorlar.

Yayg�n test ve hasta olanlar�n ortaya ç�kart�lmas� ve onlar saptand��nda kamusal ko�ullarda yatmas�, beslenmesi sa�lanarak sa�l�kl� ki�ilerden ayr�lmas� gerekiyor. Bu ki�ilere temas etmi� henüz hastal�� ortaya ç�kmam�� ki�ilerin karantinaya al�nmas� gerekiyor yine kamusal ko�ullarda. Yetmez. E� zamanl� olarak fabrikalar�n, madenlerin, ula��m araçlar�n�n, çal��ma alanlar�n�n tümünün etkenin bula�ma özelli�ine göre yeniden düzenlenmesi gerekiyor. Bunun kamusal olarak takip edilmesi gerekiyor.

130 ÜLKE A�IYA ULA�AMADI
Ve ne �ansl�y�z ki çok k�sa sürede a��s� üretildi. Acil kullan�m ko�uluyla kullan�mda Kas�m ay�ndan beri. Ama bak�n 6 Nisan 2021 tarihi itibariyle dünyada 130 ülke a��ya ba�lamam�� durumda. Türkiye nas�l sa�land��, ne �ekilde sa�land��, hangi program�n yap�ld�� belli olmayan bir a�� program� uyguluyor. Bizde de a�� yeterince yap�lmas� gerekenleri önceleyerek bir program dahilinde hem tedarik etmek, hem uygulamak yönünde çok büyük eksikliklerimiz ve aksakl�klar�m�z var. Bütün bunlar hep beraber yap�lmas� gerekiyor.

A�IDA ÖZEL MÜLK�YET �NSANLIK SUÇUDUR

Burada patent meselesine girmek gerekiyor. Genel olarak ilaçta patent sorunu söz konusuyken özellikle bu tür salg�n dönemlerinde üretilen ilaçlara dair patentin a��ya ula��mda ciddi bir sorun yaratt�� ortada. Bu konuda ne söylemek istersiniz?
E�er sizde kat�l�rsan�z ben patent tan�m�n� kullanmak istemiyorum. Çünkü Dünya Ticaret Örgütü'nün de çok büyük oyunlar�yla patentin d��nda ba�ka yükümlülükleri de var. Bilinen bir ilac�n ya da a��n�n onu üretti�ini söyleyen, fikri mülkiyet hakk� ile ilgili olarak da kendi mülkü olarak ilan eden �irketin kullan�m hakk�n�n devredilmesi meselelerinde bir sürü formalite var. O bak�mdan biz bildi�imizden �a�mayal�m. Gelin buna mülkiyet diyelim. A��n�n özel mülkiyeti ortadan kald�r�lmal�, do�rudan do�ruya toplumsal mülkiyete sahip olmas� gerekir. Peki neden?

PATENT�N KALDIRILMASI YETMEZ A�I TOPLUMSAL MÜLK�YETE DÖNÜ�TÜRÜLMEL�
Dünya Sa�l�k Örgütü'nün 2021 7 May�s günü bildirimine göre bugün itibariyle dünyada 280 a�� çal��mas� var. Bunlardan 97 tanesi insan deneyi a�amas�na gelmi� durumda, 13 tanesi acil kullan�m izni ile insanlara uygulan�yor. 280 yerde çal��an ekipler var ve bunlar maalesef Küba d��nda birer �irket ad�na çal��yorlar. Yani tarihsel olarak insanl��n yüzy�llard�r a�� ve virüsler konusunda biriktirdikleri bilgiler kullan�larak, bu �irketlere milyarlarca dolar toplumsal kaynaklar aktar�larak çal��malar yürütülüyor. Ama ürün ç�kt�� andan itibaren onlar satmaya ba�l�yorlar. �imdi dü�ünün bu hastal�k dünyay� kas�p kavuruyor, hayatlar felç oldu, insanlar ölmeye devam ediyor ve bunu engelleyecek a��lar var, ama insanlar�n büyük bir ço�unlu�u bu a��ya ula�am�yor. Bu ak�l d��. Bu insana kar��t bir durum. Kabul edilemez. A��da özel mülkiyet bir insanl�k suçudur. Bunun da çözümü toplumsal mülkiyettir. A��n�n patentinin kald�r�l�p bir ba�ka �irket taraf�ndan üretilmesi insan hedefli üretimini sa�lamaz. Yine kar için üretilecektir. Onun için toplumsal mülkiyeti talep etmemiz gerekiyor. Yani üretimde kamusal olmak durumundad�r. Ülkelerin üretim kapasiteleri kamusal olarak bu i�e entegre edilmelidir. Ve en k�sa zamanda dünyada bütün insanlar�n a��lanmas� sa�lanmal�d�r.

Neden bunun önemi var. Etken de�i�iklik gösteriyor dedik. Ne kadar çok ki�i hastalan�rsa bu virüsün de�i�iklik gösterme riski fazla. Böylece bugün etkilendi�i a��dan, etkilenmeyecek biçimleri de bu virüsün ç�kabilir ortaya. Bu �irketler bile a��y� yap�p stoklad�klar�nda hiçbir i�levi olmayabilir. �nsanlar�n yeni ba�tan a��lanmas� gerekebilir bu yeni varyantlar üzerinden. ��te yeni varyantlar daha fazla ortaya ç�kmadan da herkesin bir an önce a��lanmas� gerekiyor. Bunun için de a��n�n özel mülkiyetten ç�kart�l�p toplumsal mülkiyete devredilmesi, devral�nmas� gerekiyor.

Hangi a�� olursa olsun a�� olmaktan imtina etmeyelim. Ve a��y� da maskeyi de iktidar�n paras�z olarak hepimize sa�lamas� gerçe�ini bilince ç�kartal�m ve bunu bir toplumsal talebe dönü�türelim.

Hamzao�lu: �ktidar salg�n yönetimiyle taammüden ölümümüze sebep oldu

�lgili Haberler