EMEK

D�SK-AR ekonomik krizin bilançosunu ç�kard�

�STANBUL
8 �ubat 2019 Cuma

D�SK-AR'�n ekonomik krizin 2018?de �al��ma ya�am� ve i��i s�n�f� �zerindeki etkilerini inceleyen bir ara�t�rma raporuna g�re; krizin faturas�n�n emek�ilere y�klendi�i belirtildi.

Devrimci ��çi Sendikalar� Konfederasyonu Ara�t�rma Dairesi (D�SK-AR) ekonomik krizin 2018’de çal��ma ya�am� ve i�çi s�n�f� üzerindeki etkilerini inceleyen bir ara�t�rma raporu haz�rlad�. "Krizde Eme�in Durumu: Ekonomik Krizin ��çi S�n�f�na ve Çal��ma Ya�am�na Etkileri-1" ad�n� ta��yan D�SK-AR’�n yeni ara�t�rmas�, görmezden gelinmeye ve üstü örtülmeye çal��lan ekonomik krizin çal��ma ya�am� ve i�çi s�n�f� üzerindeki etkilerini kapsaml� olarak inceliyor. Ekonomik kriz süresince belirli aral�klarla tekrarlanacak olan ara�t�rman�n ilkinde ekonomik krizin 2018 y�l� içindeki olumsuz etkileri ele al�n�yor. Özellikle Eylül 2018’den ba�layarak �iddetlenen krizin etkileri nicel ve nitel boyutlar�yla inceleniyor.

D�SK-AR'�n ara�t�rmas�n�n özeti �öyle:

Ekonomik durgunlu�un ve küçülmenin, yüksek enflasyon ve yüksek i�sizli�in birlikte görüldü�ü 2018 krizinin etkilerinin uzun vadeli olaca�� ve krizden ç�k��n zaman alaca��n� söylemek mümkündür. Bir yandan t�rmanan fiyatlar di�er yandan t�rmanan i�sizlik ve geçim �artlar�n�n zorla�mas� krizin emekçiler aç�s�ndan en olumsuz sonuçlar� olarak ortaya ç�k�yor. Göstergeler krizin faturas�n�n i�çi s�n�f�na ve ücretli çal��anlara yüklenmek istendi�ini gösteriyor.

EKONOM�K BÜYÜMEDE YAVA�LAMA

Gayrisafi Yurt �çi Has�la 2018’in üçüncü çeyre�inde bir önceki y�l�n ayn� çeyre�ine göre sadece yüzde 1,6 artt�. Gayri Safi Yurtiçi Has�la 2017’nin üçüncü çeyre�inde yüzde 11,5 oran�nda artm��t�. Ekonomik büyümenin 2018’in 4. çeyre�inde eksiye dü�mesi bekleniyor. Büyümedeki dü�ü� istihdam� olumsuz etkileyecek ve i�sizlikte art��a yol açacakt�r.

KR�Z SANAY� ÜRET�M�N� VURDU

Kas�m 2018’de sanayi üretimi bir önceki y�l�n kas�m ay�na göre yüzde 6,5 oran�nda azald�. Sanayi üretimindeki daralma daha fazla i�sizli�in habercisidir.

KR�Z SANAY�DE KAPAS�TE KULLANIMINI DÜ�ÜRDÜ

2017 Aral�k ay�nda 79 olan sanayide kapasite kullan�m oran� 2018 Aral�k ay�nda 5 puan dü�erek 74’e geriledi. �malat sanayi kapasite kullan�m oranlar�n�n dü�ü�ü fazla çal��malar�n dü�ü�ü ve istihdam azal�� sonucunu do�uracakt�r.

TÜRK�YE ENFLASYONDA AÇIK ARA L�DER

Ekonomik kriz Türkiye’yi OECD ülkeleri içinde tüketici fiyatlar�n�n en yüksek oldu�u ülke haline getirdi. Türkiye OECD ortalamas�n�n 8,5 kat�, AB ortalamas�n�n 12 kat� enflasyona sahiptir.

MUTFAK ENFLASYONU YÜZDE 31'E YÜKSELD�

2018’de ana harcama gruplar� aras�nda g�da enflasyonu yüzde 31, ev e�yas� yüzde 29 oran�nda artt�.

2018’de elektrik ve do�algaz fiyatlar�ndaki art�� ortalama enflasyonun çok üzerinde gerçekle�ti. TÜ�K’e göre elektrik fiyatlar� 2018 y�l�nda yüzde 45 oran�nda artt�. Do�algaz fiyatlar�ndaki art�� ise yüzde 31 oran�nda gerçekle�ti.

KRED� FA�ZLER�NDE TIRMANI� TALEB� DÜ�ÜRDÜ

Krizin önemli yans�malar�ndan biri kredi faizlerinde ya�and�. �htiyaç kredisi faizleri Aral�k 2018 itibariyle yüzde 33’ün üzerinde gerçekle�ti. Tüketici kredi faizi ise yüzde 19,6’ya yükseldi. Ta��t kredileri iki y�lda yüzde 13 seviyesinden 29 seviyesine, konut kredi faizleri yüzde 11 seviyesinden yüzde 18’e ve ticari kredi faizleri yüzde 14’lerden yüzde 28’e ula�t�.

KONUT SATI�LARI DÜ�TÜ, �N�AATLER DURDU

�potekli konut sat��lar�ndaki dü�ü� in�aata dayal� birikim rejiminin çökü�ü anlam�na geliyor. �potekli konut sat��lar� 2017’ye göre yüzde 79 azald�. Haziran 2018’de 47 bin konut sat�� say�s� Aral�k 2018’de 7 bine geriledi.

�N�AAT ��KOLUNDA �ST�HDAM DÜ�TÜ

�n�aat sektöründe istihdam Ocak 2018 ile Ocak 2019 aras�nda 487 bin azalarak 1 milyon 747 binden 1 milyon 260 bine geriledi.

TÜKET�C� GÜVEN ENDEKS�NDE SERT DÜ�Ü�

Tüketici güven endeksi, Kas�m 2018’de bir önceki y�l�n ayn� ay�na göre 7 puan azalarak 65’ten 58’e geriledi. Temmuz 2018’de 73 olan tüketici güven endeksi 6 ayda 15 puan geriledi.

KR�Z EKONOM�YE GÜVEN� SARSTI

Ekonomiye güven Temmuz 2018’den itibaren dü�üyor. Bir önceki y�l�n aral�k ay�nda 95 olan ekonomik güven endeksi 20 puan azalarak Aral�k 2018’de 75’e geriledi.

TÜRK�YE ��S�ZL�KTE OECD'N�N �LK ÜÇÜNDE

Türkiye yüzde 11’in üzerine ç�kan ve yükselmeye devam eden i�sizlik oran� ile OECD içinde en yüksek i�sizlik oran�na sahip üçüncü ülkedir. �spanya yüzde 15, Yunanistan ise yüzde 18,9 oran�nda i�sizlik ile Türkiye’nin önündeki di�er iki ülkedir.

KR�ZDE YARIM M�LYON YEN� ��S�Z

2018’de en yüksek i�siz say�s� ekim ay�nda görüldü. ��siz say�s� Ekim 2017’den Ekim 2018’e bir y�lda 501 bin, 2018’de ocak ay�ndan itibaren ise 564 bin artt�. Geni� tan�ml� i�siz say�s� bir y�lda 517 bin ki�i artt� ve 6,4 milyona yakla�t�. Tar�m d�� i�sizlik h�zla t�rmanarak yüzde 13,6’ya yükseldi. 2018 y�l�nda bütün i�sizlik türlerinde art�� ya�and�. En yüksek art�� genç i�sizli�i ve tar�m d�� genç kad�n i�sizli�inde ya�and�. Genç i�sizli�i yüzde 19,3’ten yüzde 22,3’e, tar�m d�� genç kad�n i�sizli�i ise yüzde 33’e t�rmand�.

AKP ��S�ZL�� YÜZDE 34 BÜYÜTTÜ

AKP döneminde i�sizlik oranlar� AKP öncesi döneme göre yakla��k dört puan artt�. 1988-2002 aras�nda ortalama i�sizlik oran� yüzde 8 iken 2002-2018 aras�nda ortalama i�sizlik yüzde 10,7’ye yükseldi.

AÇIK �� SAYISI AZALIYOR

Ocak-Aral�k 2017 döneminde toplam 2 milyon 691 bin bine ula�an ��KUR’a kay�tl� aç�k i� say�s� 2018 Ocak-Aral�k döneminde yüzde 11’lik azal��la 2 milyon 394 bine geriledi. ��verenlerin i�çi talebi dü�tü.

KAYITLI ��S�Z SAYISI 1 M�LYONDAN FAZLA ARTTI

2018 Ocak ay�nda ��KUR’a kay�tl� i�siz olarak ba�vuranlar�n say�s� 2 milyon 457 bin iken, bu say� 2018 Aral�k ay�nda 3 milyon 500 bine yükseldi. Böylece 2018’de ��KUR’a 1 milyon 52 bin yeni i�siz ba�vurdu.

KAYITLI KADIN ��S�Z SAYISI ERKEKLER� GEÇT�

�lk defa 2018‘de kay�tl� kad�n i�siz say�s� kay�tl� erkek i�siz say�s�n� geçti. 2018’de kay�tl� erkek i�siz say�s� 1 milyon 704 bin olurken, kay�tl� kad�n i�siz say�s� 1 milyon 805 bine yükseldi.

��S�ZL�K ÖDENE�� BA�VURULARI YÜZDE 80 ARTTI

Aral�k 2017’de ayl�k 117 bin olan i�sizlik ödene�i ba�vuru say�s� Aral�k 2018’de yüzde 80 art��la 211 bine ula�t�.

��sizlik ödene�i alanlar�n say�s� Aral�k 2018’de rekor seviyeye ula�t�. Aral�k 2017’de 408 bin olan i�sizlik ödene�i alanlar�n say�s� Aral�k 2018’de 577 bine yükseldi.

Aral�k 2017’de 293 olan Ücret Garanti Fonundan yararlananlar�n say�s� Aral�k 2018’de 7 bine yakla�t�. Ücret Garanti Fonu ödeme güçlü�üne dü�en ve konkordato ilan eden i�verenlerin ödeyemedi�i i�çi alacaklar�n�n bir bölümünü ödüyor.

��S�ZL�K S�GORTA FONU PATRONA DESTEK FONUNA DÖNÜ�TÜ

Krizle birlikte ��sizlik Sigortas� Fonu daha çok i�sizler için kullan�lacak yerde i�verenler için kullan�l�yor. ��verenler 2018 y�l�nda ��sizlik Sigortas� Fonuna 9,2 milyar prim ödemesi yaparken, 10,7 milyar te�vik ve destek ald�lar. ��sizlik sigortas� ödemelerinin toplam gelire oran�nda ise dü�ü� ya�and�. 2015 y�l�nda yüzde 20,3 olan i�sizlik sigortas� ödemelerinin toplam gelire oran� 2018’de 16,9’a geriledi.

��sizlik Sigortas� Fonunun (�SF) 2018 y�l� gelir ve harcama grafikleri özellikle y�l�n ikinci yar�s�nda vahim bir hal ald�. Temmuz ay�nda �SF’den i�verenlere yap�lan destek ve te�vik ödemeleri prim gelirlerinin çok üzerinde gerçekle�ti. Temmuz 2018’de 2,8 Milyar TL fon gelirine kar��l�k, i�verenlere 4,2 milyar TL ödeme yap�ld�.

S�GORTALI ��Ç� SAYISI ÜÇ AYDA 361 B�N DÜ�TÜ

SGK’ye göre 2018 Eylül ve Kas�m aylar� aras�nda sigortal� say�s�ndaki azal�� 361 bin oldu.

S�GORTALI ��Ç� SAYISI B�R YILDA 433 B�N AZALDI

Aile, Çal��ma ve Sosyal Hizmetler Bakanl�� taraf�ndan aç�klanan sendikala�ma istatistiklerine göre Ocak 2018-Ocak 2019 aras�nda sigortal� i�çi say�s� 433 bin azald�.

��KUR’UN ��E YERLE�T�RME VER�LER� GERÇE�� YANSITMIYOR

��KUR Ocak-Ekim döneminde 991 bin, Ocak-Kas�m döneminde ise 1 Milyon 99 ki�inin ��KUR kanal�yla i�e yerle�tirdi�i aç�klad�. ��KUR taraf�ndan aç�klanan ve bir milyona yakla�an i�e yerle�tirme say�lar�n�n hiçbiri SGK ve TÜ�K verileri taraf�ndan desteklenmiyor. SGK’ye göre Ocak 2018 ile Kas�m 2018 aras�nda sigortal� i�çi say�s�ndaki art�� sadece 230 bindir.

ASGAR� ÜCRET AÇLIK SINIRINDA

2017 �ubat ay�ndan 1658 TL olan açl�k s�n�r� Ocak 2019’da 1957 TL’ye yükseldi. Yoksulluk s�n�r� �ubat 2017’de 5738 TL iken, Ocak 2018’de 6758 TL’ye yükseldi. Böylece 2019 için saptanan 2020 TL asgari ücret y�l�n ilk ay�nda açl�k s�n�r� düzeyine geriledi.

ÜCRET ARTI�I VER�ML�L�K ARTI�ININ GER�S�NDE KALDI

Reel ücretlerde gerileme ya�an�yor. 2015 y�l�nda 100 olan çal��lan saat ba��na verimlilik endeksi 2018 y�l� üçüncü çeyre�inde 118’e yükselirken, ki�i ba��na reel ücret endeki 100’den 101,7’ye yükseldi. 2018 birinci çeyrekte reel ücret endeksi 106,7 iken üçüncü çeyrekte reel ücret endeksi 101,7’ye geriledi.

��Ç�N�N VERG� YÜKÜ DÜ�TÜ

2019 Gelir Vergisi Genel Tebli�ine göre yüzde 15’lik ilk gelir vergisi dilimi 18 bin TL olarak hesapland�. Böylece ilk vergi dilimi yüzde 21,6 oran�nda artt�. Asgari ücretteki yüzde 26 oran�nda art�� kar��s�nda vergi dilimi dü�ük kald�. Hükümetin ilk vergi dilimi tutar�n� dü�ük tutmas� nedeniyle çal��anlar 2019 May�s veya Haziran ay�ndan itibaren yüzde 20’lik vergi dilimine girerek ve daha fazla vergi ödeyecek.

KRED� VE KRED� KARTI BORÇLARI ÖDENEM�YOR

2018 y�l� Ocak ve Kas�m döneminde kredi ve kredi kart� borcunu ödeyememi� gerçek ki�i say�s� 2017 y�l�na göre önemli bir art�� gösterdi. 2017 Ekim ay�nda 152 bin olan ödeme yapmayan borçlu say�s� 2018 Ekim ay�nda 184 bine yükseldi. 2017 Kas�m ay�nda 133 bin olan bu say� 2018 Kas�m ay�nda 165 bin oldu.

2018’de hanehalk� borcunun hanehalk� harcanabilir gelirine oran� geriledi. 2017’de yüzde 48 olan borç oran� krizin etkisiyle 2018’de yüzde 40’a dü�tü. Borçlanma e�iliminde yava�lama ya�an�yor.

EMEKL�YE M�LL� GEL�RDEN PAY YOK

2002’ye göre emekli ayl�klar� milli gelire göre yüzde 20 geriledi. Emekli ayl�klar�n�n milli gelir kar��s�nda 2017 ve 2018’de erimesi artt�.

Krizin ekonomik ve toplumsal etkileri konkordato ilanlar�, �irket iflas ve ödeme güçlükleri, i�ten ç�karma, ücretsiz izin, üretimi durdurma, üretimi azaltma, intihar ve kendine zarar verme eylemleri ve krize kar�� i�çi eylemleri biçiminde görülüyor. Krizin yo�unla�t�� 2018’in son dört ay�nda binlerce konkordato ba�vurusu gerçekle�ti.

KR�ZLE B�RL�KTE ��TEN ÇIKARMALAR ARTTI

��ten ç�karmalar�n en yo�un oldu�u sektörler olarak konkordatoda ba�vurular�nda oldu�u gibi in�aat, metal, petro-kimya, dokuma, madencilik ve g�da olarak öne ç�k�yor. Kriz döneminde baz� i�yerleri i�ten ç�karmalar� tercih ederken baz�lar� da i�çileri ücretsiz izne ç�karma/çal��anlara zorla izin kulland�rma, fazla çal��malar� kald�rma, i�çi ücretlerinde kesintiler uygulama, vardiya say�lar�nda de�i�iklik yapma ve üretimi durdurma gibi yöntemleri tercih ediyor. Böylece kimi �irketler i�çi ç�karmay� bir süre öteliyor.

Kriz nedeniyle en az alt� intihar giri�imi ya�and�, üç i�çi intihar etti: Kriz kaynakl� i�ten ç�karmalar ve i�çi alacaklar�n�n ödenmemesi nedeniyle çe�itli i�çi eylemleri gerçekle�irken, kriz nedeniyle en az 6 i�çinin intihar giri�iminde bulundu, bunlardan üçü ise intihar sonucu hayat�n� kaybetti. �ntihar giri�imlerinin tümü i�çiler ücretlerini alamad�klar� için yap�ld�.

D�SK-AR ekonomik krizin bilançosunu ç�kard�

�lgili Haberler