GÜNCEL

Deniz Boran yazd� | Yeni fa�ist hareketler ve pogromlar

DEN�Z BORAN
13 A�ustos 2024 Sal�

Son Avrupa Parlamentosu seçimleri ve onu izleyen süreçte geli�im seyri süren yeni fa�ist hareketlerin nitelikleri, ayr�c� yönleri üzerine çokça yaz�ld�, çizildi. Haliyle "yeni" olan üzerinde çokça duruldu. Britanya'da gerçekle�en �rkç�-fa�ist pogromlar, �rkç�-fa�ist gruplar�n göçmen avlar�, kundaklama sald�r�lar� ve yol kesmeleri, fa�izmi en "klasik" ve yal�n haliyle "hat�rlatt�": Göçmenlere dönük saf, örgütlü, fa�ist �iddet.

KO�ULLAR
��çi Partisi'nin "seçim zaferi"nin ard�ndan �u belirlemeleri yapm��t�k: "CP'nin (Muhafazakar Parti) da��l��n�n ko�ullar�n� yaratan bütün sosyal, siyasal ve mali-iktisadi dinamikler yerli yerinde duruyor, hatta geli�iyor. ��çi Partisi, bu da��lman�n sonucu 'bugünün kazanan�' olduysa da onun gelecekteki yenilgisinin kaynaklar�n� da ayn� ko�ullar içeriyor. Zira ��çi Partisi, bunlar� çözecek bir program ile yola ç�km�yor. Ç�kamaz da! Emekçiler lehine politik program� büyütecek [...], yeni fa�ist hareketlere kar�� mücadeleyi büyütecek devrimci bir odak emekçi sol içerisinde geli�mez ise, ��çi Partisi'ne 'zafer' kazand�ran ko�ullar yeni fa�ist hareketlerin, kat� burjuva ve göçmen-emekçi dü�man� politikalar�n uygulay�c�s� öznelerin 'ba�ar�s�'n�n kald�rac�na dönü�ür."

Ve seçimlerin üzerinden henüz bir ay geçmi�ken Tommy Robinson etraf�nda kümelenen yeni fa�ist kitle hareketi sald�r�ya geçti. Ülkenin nispeten küçük bir kentinde, Southport'ta ya�anan bir olay¹ bahane edilerek ve yüksek dozajda dezenformasyonun konusu yap�larak, EDL lideri Stephen Christopher Yaxley-Lennon'un (Tommy Robinson) ça�r�s�yla fa�ist çeteler sokaklara ç�kt�, göçmenlerin kald�klar� otelleri ate�e verdi, sokaklarda göçmenlere sald�rd�.

Muhafazakar Parti, 2010'dan bu yana 14 y�ll�k hükümet sürecinin bütününde, fakat özellikle de son y�llar�nda, göçmen ve mülteci dü�man� politikalar izledi. Durdurulamayan h�zl� yoksulla�ma dalgas� ve onun ko�ullad�� hükümet krizini göçmen ve mülteci dü�manl��yla, i�çi s�n�f�n�n örgütlenme, grev hakk�na sald�r�larla karakterize olan bir sald�r� program�yla yan�tlad�. Burjuva politika bütünüyle sa�c�la�t�. Bütün bunlar, Muhafazakar Parti'nin da��l��n� durduramad�. Anlaml� bir oy art�� olmadan ��çi Partisi hükümetle�ti. Fakat seçim sisteminden dolay� do�rudan parlamentoya yans�masa da yeni fa�ist Reform UK de ülke çap�nda yüzde 13'lük bir oy oran�na kavu�tu. Seçmenlerin yüzde 40'� da sand��a gitmedi.

Tüm dünyada oldu�u gibi bunlar, Britanya'n�n son y�llarda daha da sertle�en ve kaotikle�en çehresinin belirgin çizgileri oldu.

Yeni fa�ist hareketler, bir tarafta Nigel Farage ve Reform UK gibi partiler yoluyla parlamentolarda temsiliyet, burjuva kamplar�n ve gruplar�n farkl� ç�kar ve e�ilimlerin ifadesi olarak var olurlar ve etkilerini geli�tirirlerken, EDL gibi sokak eksenli, sosyal medyada mobilizasyon gücü yüksek yeni fa�ist kitle hareketlerini örgütlerler. Bunlar birbirinden ayr� görünseler de, iç içe geçen bir geli�menin, yeni fa�ist hareketlerin iki yönünü ifade ederler, birbirlerini beslerler.²

Britanya'da da "iliklerine dek çürümü� olan burjuva demokrasisi ve parlamentosu yeni fa�ist hareketin seras�" oldu.³

Tommy Robinson etraf�nda bir fa�ist kitle hareketi bir dönemdir mayalanmaktayd�. Robinson'un bireysel ça�r�lar�yla aylard�r binlerce insan sokaklara ç�kt�. X ve TikTok ba�ta gelmek üzere sosyal medya mecralar�nda dezenformasyon yoluyla provokasyon ve kitlesel tepkiler örgütlendi. Southport "olay"�na dair Robinson'un X payla��m� mayalanan yeni fa�ist kitle hareketinden pogromlara varan "eylemli s�çray��"�n� fitilledi.

WESTM�NSTER'IN TUTUMU
"Tamworth'daki Holiday Inn y�llard�r s��nma amaçl� kullan�l�yor. Bölge sakinleri asl�nda otellerini geri istiyor."

Bu cümle Tamworth'un vekili Sarah Edwards taraf�ndan 17 Temmuz'da parlamentoda sarf ediliyor. Tamworth, insanlar�n "otellerini geri istediklerini" 30 Temmuz'da bir de X'de payla��yor. 4 A�ustos'ta otelin önünde toplanan �rkç�-fa�ist grup oteli ate�e veriyor. Otelde ya�ayan iltica talebi i�lemde olan göçmenler son anda kurtuluyor. Edwards bir ��çi Partisi vekili. Ayn� vekil, seçim kampanyas�nda Muhafazakar Parti'nin "her gün s��nmac� otellerine 6 milyon Pound harcad��" propagandas� yapm��t�.

��çi Partisi, Muhafazakar Parti'nin Ruanda'ya göçmen ihracat� plan�n� durdurdu. Fakat bas�na yapt�� aç�klamada Ba�bakan Starmer, Ruanda Plan�'n� "pahal� bir numara" oldu�u için iptal etti�ini vurgulad�. Onun yerine göçü durdurmak ve "s�n�rlamak" için daha etkili yöntemler geli�tirece�inin sözünü verdi. Starmer, Sun okuyucular�ndan olu�an bir kitlenin sorular�n� yan�tlad��nda belirli bir hedef seçti ve "Banglade� gibi ülkelerden gelen insanlar uzakla�t�r�lm�yor" diye hay�fland�; bu sözler Banglade�li ��çi Partisi Meclis üyesi Sabina Akhtar'�n istifas�na yol açt�.

Tekelci medya da fa�ist pogromlar�n tohumlar�n� serpti. Polisin fa�istler aleyhine "çifte standart" uygulad�� iddialar� yayg�nla�t�r�ld�, fa�ist pogromlar Black Lives Matter siyahi isyan� ve Filistin halk�yla dayan��ma eylemleri ile k�yasland�. Pogrom günlerinin zirvesinde de The Telegraph gazetesi "Entegrasyon için yeni bir yakla��ma ihtiyac�m�z var" man�etiyle göçmenleri sorunla�t�rd�. The Sun gibi gazeteler yalan haberler yayd�. BBC'nin bir muhabiri ise pogromu ve göçmenlerin özsavunmas�n� "Britanya yanl�s� eylemciler ve Asyal� çeteler aras�ndaki çat��ma" olarak sundu. Trump'�n Ba�finansörü oligark Elon Musk da dezenformasyonu ve provokasyonu "dü�ünce özgürlü�ü" ad�na savundu ve X'i yeni fa�ist hareketlerin "ileti�im arac�" olarak hizmete sundu.

Yeni fa�ist hareketler kar��s�nda sermayenin ve politik temsilcilerinin tutumu tabii ki de "bir" de�il, e�itsiz. Hemen hemen bütün burjuva partiler "�iddet eylemleri"ni k�nad�, bir ço�u ise "sorunun kayna��na inme", yeni fa�ist pogromlar� ve "öfkeli çocuklar�" anlama ad�na aklamaya giri�ti. Yeni fa�ist hareketler ve pratikleri, egemen s�n�flar bak�m�ndan iki temel siyasi i�lev görüyor. Bir yandan öfkeli, düzene tepkili i�çi, emekçi ve kent yoksulunu düzene ba�l�yorlar, di�er yandan egemen s�n�flar�n demagojik "fa�ist tehlike" sopas�yla, i�çi ve emekçilerin fa�izme tepkili kesimlerinin burjuva düzenin liberal parti ve kurumlar�na sar�lmaya yöneltilmesinin dayana�� oluyorlar. Bu genel i�lev yan� s�ra yeni fa�ist hareketler, burjuva politikan�n sa�c�la�mas�, rejimlerin fa�istle�mesi için "sa�dan bask�" i�levi görüyor. Yeni fa�ist kitle hareketinin "sa�dan bask�s�" ile i�çi ve göçmen dü�man� uygulamalar ve yasalar me�ruiyet kazan�yor. Bu bak�mdan yeni fa�ist inisiyatif, ��çi Partisi'nin hükümet döneminin "giri�i"nde ayn� zamanda bir uyar� da içerir, genç hükümetin politik program�na "kurucu müdahale"dir.

�Ç SAVA� KAÇINILMAZDIR
X'in sahibi Elon Musk, fa�ist pogromu haz�rlayan dezenformasyonu savunarak, görüntüleri "�ç sava� kaç�n�lmazd�r" yorumuyla al�nt�lad�.

��çi Partisi, Muhafazakar Parti ve tekelci medyan�n bir bölümü taraf�ndan k�nanan Musk, emperyalist burjuvazinin bir siyasi e�ilimini do�rudan d��a vurdu. Hat�rlan�rsa Trump da, ABD'de göçmenlere dönük k��k�rtmalar�n� "iç sava�" senaryosu ile sürekli beslemi�, seçim yenilgisinin ard�ndan Beyaz Saray "i�gali" ile de fantastik bir �ova dönü�türmü�tü.

Emperyalist küreselle�me kapitalizmi krizde, mali-iktisadi açmazlar� sürüyor, çoklu krizler düzenin bir "ola�an"�na dönü�tü. Emperyalistler aras� çeli�kilerin boyutu yeni bir emperyalist payla��m sava��n�n emarelerini ortaya ç�kar�yor, k�r�lma derinle�iyor. Emperyalist merkezlerde de h�zl� ve kitlesel yoksulla�ma durdurulam�yor. Bu ko�ullar alt�nda toplumda siyasi uçla�ma e�ilimleri güçleniyor. �ngiltere'de pogromlara kar�� geli�en antifa�ist halk hareketinde, Filistin ile dayan��ma hareketinde veya daha öncesinde yoksulla�maya kar�� geli�en i�çi hareketinde de görülece�i üzere i�çilerin, gençlerin, kad�nlar�n ayaklanmalara varan tepkileri de boy gösteriyor.

Nesnel olarak derinle�en ve safla�t�ran emek-sermaye ve devlet-halk çeli�kisi emperyalistleri, onlar�n siyasi temsilcilerini tabii ki "kayg�land�r�yor". Musk'�n "iç sava� kaç�n�lmazd�r" öngörüsü bu ko�ullar alt�nda �ekilleniyor. Devrimci bir yükseli�i önlemenin, zay�flatman�n en önemli arac� toplumsal çeli�kilerin gerici safla�malar�n�n (Avrupal�-göçmen, Bat�l�-Müslüman vs.) sonuna dek derinle�tirilmesi zorunlulu�unu ima ediyor.

Parlamento, kitle hareketi, paramiliter çete/gruplar üçgeninde geli�en yeni fa�ist hareketler, ayn� zamanda kendi "vurucu gücü"nü olu�turur. Bu bak�mdan pogromlar, �rkç�-fa�ist katliamlar bu geli�menin bir "ta�k�nl��" de�il, do�rudan parças�, bile�enidir. Yeni fa�ist hareketler �u veya bu ülkede, örne�in Almanya'da, Fransa'da, henüz "�l�ml�" görünebilir, fakat siyasi safla�malar derinle�tikçe, s�n�f mücadelesi sertle�tikçe, her �eyden önce de i�çi s�n�f�n�n politik hareketi geli�tikçe demagoji yerini saf terör ve �iddete b�rakacakt�r. Bu bak�mdan pogromlar 20. yüzy�l� hat�rlatan "görüntüler"den çok insanl��n önünde duran sert s�n�f sava��m� ko�ullar�n�n fragman�d�r.
Pogromlara ve yeni fa�ist hareketlere kar�� geli�en antifa�ist halk hareketi de bu ko�ullar alt�nda �ekilleniyor. Antifa�ist özsavunmay� da potansiyel olarak içeren hareket, geni� bir halk deste�ini arkalad�� gibi iktidar�n sorumlulu�unu da "teslim ediyor", te�hir ediyor, yani ayn� zamanda bir sosyal program da içeriyor. Sendikalar antifa�ist eylemlere kat�l�m ça�r�s� yap�yor. Fa�izmle çarp��ma düzenin s�n�rlar�n�n d��na ta��yor.

Dünyan�n giderek sertle�en ve kaotikle�en çehresinde insanl��n önündeki büyük yol ayr�m� her geçen gün daha da belirginle�iyor: Ya fa�izm ya komünizm!

[1] �ngiltere'nin kuzeybat�s�ndaki Southport kasabas�nda üç çocu�un b�çakl� sald�r�da hayat�n� kaybetmesinin ard�ndan, fa�istlerin �rkç� sald�r�lar� ülke çap�na yay�ld�. Sosyal medyada yay�lan ve sald�rgan�n "islamc� bir göçmen oldu�u" söylentisi daha sonra yalanland�.
[2] Almanya'da da Alternative für Deutschland (AfD) ile Kimlik Hareketi (�dentitäre Bewegung) ve çe�itli formlar� (Pegida vs.) aras�ndaki ili�ki benzer bir biçimde geli�ti.
[3] Siyasi Geli�melerin Yönü ve Taktik Sorunu, Yeliz Ula� Gürbüz, Varyos Yay�nlar�
Ayr�ca bkz.

Deniz Boran yazd� | Yeni fa�ist hareketler ve pogromlar

�lgili Haberler