CİSST, Şubat ayında hapishanelerde tutsakların yaşadığı sorunları raporlaştırdı

CİSST, 1-28 Şubat tarihleri arası derneğe yapılan başvurular üzerinden hapishanelerde tutsakların yaşadığı sorunları raporlaştırdı. 

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST),  01-28 Şubat 2021 tarihleri arasında danışma hattına gelen şikayetleri, hapishanelerin ve tutsakların bilgilerini gizli tutarak raporlaştırdı. 

Covid-19 salgınından güncel rapor tarihine kadar 132 farklı hapishaneden başvuru alındığı belirtilen açıklamada, bu 132 kurumun 83’ünün kapalı, 49’unun açık hapishane olduğu belirtildi. 

Raporda, tutsakların kaldığı hak ihlalleri; "Hapishanelerde kapasite sorunu", "Hapishanelerin genel durumu ve hijyen önlemleri", "Mahpusların hijyeni", "Beslenme", "Sağlık hakkına erişim", "Vakalar" ve "Diğer şikayetler", "Özel ihtiyacı olan mahpusların karşılaştığı sorunlar" başlığı altında derlendi. 

Hapishanelerin kapasitenin çok çok üzerinde olduğuna dikkat çekilen raporda, salgına karşı hapishanelerin gerekli şekilde hijyeni sağlanmadığı gibi tutsakların da hijyene erişiminin engellendiği kaydedildi. 

Bazı hapishanelerde verilen yemeklerin kalitesiz ve hijyenik olmadığının altı çizilen raporda, yemeklerin tüm tutsakların ihtiyacını karşılamadığı, tutsakların vitamin ve bağışıklık güçlendirici takviyeleri alamadığı da belirtildi. 

Hasta, yaşlı ve risk grubuna giren tutsaklar için önlemler alınmadığı, temizlik malzemesi dağıtılmadığı gibi tutsakların sağlık hakkına erişiminin de engellendiği vurgulanan raporda, elverişsiz karantina koşullarında bazı ağır hasta tutakların sağlık durumlarının daha da kötüye gittiği kaydedildi. 

Raporda, Diğer Şikayetler başlığı altında ise şu veriler paylaşıldı:

■ "Alınan yeni önlemlerle birlikte ziyaret hakkı yerine geçen telefon görüşünün haftada bir veya iki kere olmak üzere toplamda 20 dakika yapıldığı, bu görüşmede tek bir kişiyle konuşmak zorunda kaldıkları, bazı hapishanelerde ise haftalık telefon sürelerinin 10 dakikayla sınırlı tutulduğu,
■ Salgın sürecinde mahpusların aileleriyle diyalog kurdukları araçların sınırlandırıldığı,
■ Bazı hapishanelerde görüş kabinin görüşten önce ve sonra dezenfekte edileceğinin söylendiği, bu nedenle 1 saat sürmesi beklenen kapalı görüşlerin farklı gerekçelerle 35-40 dakika yapıldığı, bu durumun uzak şehirlerden gelen mahpus yakınlarını psikolojik olarak zorladığı,
■ Kapalı görüşlerin en fazla iki kişi ile yapılabildiği, mahpusların talep etmesine rağmen bu sayının artırılmadığı,
■ Mahpusların aileleriyle açık görüşler yapmak istediği, bu talepleri için başvurular yaptığı fakat açık görüşlerin sağlanamadığı,
■ Aynı koğuşta kalan ve temas halinde olan mahpuslar risk altında olmamalarına rağmen açık spor salonlarına çıkarılmadığı,
■ Hapishanelerde atölye, sohbet, spor dahil hiçbir sosyal etkinliklerin yapılamadığı,
■ Mahpusların kütüphaneye çıkarılmadığı, bazı mahpusların kitaba erişemediği ve fotokopi haklarından faydalandırılmadığı,
■ Bazı hapishanelerde Kovid-19 vakası olmamasına rağmen koğuş değişikliği taleplerinin reddedildiği,
■ Telefon hakkı sağlanan mahpusların telefon üzerinden şikayetlerini anlatamadıkları,
■ Bazı hapishanelerde mahpusların yasal hakları olmasına rağmen idareye, savcılığa, mahkemelere ve anayasa mahkemesine yazdıkları dilekçelerin numaralarının kendilerine verilmediği ve başvurularının sonuçlarını alamadıkları, bu nedenle dilekçelerinin işleme alınmadığını düşündükleri,
■ Mahpuslar hapishanelerdeki hak ihlalleri ve şikayetlerini idari kurumlara başvuru yoluyla ilettikleri fakat bu başvurularla ilgili cevap alamadıkları,
■ Mahpuslar yaşadıkları sorunlara itiraz ettiklerinde infaz koruma memurları tarafından disiplin cezası ile tehdit edildiklerini,
■ Bazı hapishanelerde mahpusların şikayetlerini yalnızca infaz koruma memurlarına aktarabildiği, koronavirüs önlemleri gerekçesiyle kurum idaresi ile görüşme taleplerinin kabul edilmediği,
■ Açık hapishanede kalan mahpusların herhangi bir konuda rahatsızlıklarını dile getirdiklerinde kapalı hapishaneye gönderilmekle tehdit edildiği,
■ Bazı hapishanelerde mektupların geç dağıtıldığı,
■ Salgınla ilgili şikayetlerini mahpuslar mektuplar üzerinden aktaramadıklarını, mektuplarının sansürlendiğini, 
■ Bazı hapishanelerde farklı koğuşlarda bulunan mahpusların ücretsiz mektuplaşmasına izin verildiği, pandemi ile koğuşlar arası ücretsiz mektuplaşmaların durdurulduğu,
■ Bazı hapishanelerde gazetelerin mahpuslara verilmediği veya sınırlı şekilde verildiği,
■ Bazı hapishanelerde salgın sürecinde kitaba erişim konusunda sorunlar yaşandığı,
■ Bazı hapishanelerde depolarda bulunan kitapların değişiminde uzun gecikmeler yaşandığı, bazı hapishanelerde 2 ayda bir mahpuslara kitap verildiği,
■ Bazı hapishanelerde kitap sınırlaması getirildiği,
■ Mahpuslara yeni yasal değişiklikleri  ilgili bilgi verilmediği, iletişim sınırlılığı nedeniyle mahpusların bu değişiklikleri takip edemediği,  bu sorunu gidermek amacıyla CİSST’in hazırlamış olduğu Mahpus Hakları El Kitabı’nı hapishanelere göndersek de bazı hapishanelerde kitabın mahpuslara verilmediği, 
■ Mektup ve faks gibi iletişim araçlarının ücretlerinin arttığı, maddi imkanları olmayan mahpusların bu zamlardan etkilendiği, 
■ Bazı hapishanelerde mahpuslar mektuplarını kapalı zarfla avukatlarına gönderemediklerini, avukatlarından gelen mektupların kendilerine verilmediği,
■ Bazı hapishanelerde mahpusların altı aydır berbere çıkarılmalarına izin verilmediği, erkek mahpusların makas ve tıraş makinelerine el konulduğu, bu nedenle tıraş olamadıkları ve bu taleplerinin karşılanmadığı, 
■ Hapishanelerde karantina kaynaklı vardiyalı çalışma sistemi sebebiyle mahpuslara yönelik kötü muamelenin, psikolojik baskının, sözlü ve fiziksel şiddetin arttığı, 
■ İnfaz koruma memurlarının sayım sırasında mahpuslara psikolojik baskı yaptığı, 
■ Koronavirüs önlemleri sebebiyle tüm sevklerin durdurulduğu fakat bazı mahpusların talepleri dışında zorunlu olarak farklı hapishanelere sevk edildikleri, 
■ Açık hapishanelerde kalan mahpusların 3-7 gün arasında değişen izinleri koronavirüs salgını sebebiyle uzatıldığı, mahpusların bu süreçte çalışma izinleri ve farklı sosyal güvenceleri olmaması sebebiyle hastalanmaları durumunda sağlık hizmetlerinden faydalanamadıkları, devlet hastanelerinden hizmet alamadıkları ve özel hastanelere gitmek zorunda kaldıkları, bu durumun maddi olarak mahpusları fazlasıyla zorladığı,
■ İzne çıkan ve ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan mahpusların bu süreçte Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfından destek alamadıkları belirtilmiştir."

Özel İhtiyacı Olan Mahpusların Karşılaştıkları Sorunlara ise şu maddelerle aktarıldı: 

■ "Ağırlaştırılmış müebbet mahpusların aileleriyle görüş gerçekleştiremediği, diğer mahpuslardan farklı olarak telefon haklarının bu süreçte artırılmadığı, 
■ Ağırlaştırılmış müebbet mahpusların havalandırma saatlerinin azaltıldığı, bu durumun adli ve siyasi ağırlaştırılmış müebbet mahpuslarda farklılık gösterebildiği, günde bir saat havalandırmaya çıkarılan mahpusların yeterli temiz hava alamadıkları, 
■ Spor, sohbet, atölye gibi etkinliklerin iptal edilmesi sebebiyle ağırlaştırılmış müebbet mahpusların havalandırma saatleri dışında sosyalleşemedikleri, 
■ Pandemi sebebiyle ağırlaştırılmış müebbet mahpusların daha çok çamaşır yıkadığı, havalandırmaya 1 saat çıkabildikleri için bu eşyaları odalarında kurutmak durumunda olduğu, bu nedenle solunum yolu sorunları ve romatizmal sorunların arttığı, 
■ Tek kişilik hücrede tutulan mahpusların koğuş değişikliği taleplerinin karşılanmadığı,
■ Tek başına tutulan ve ortak alanlardan diğer mahpuslar gibi faydalanamayan, sosyalleşme imkanı olmayan mahpusların aileleriyle görüşmelerinin de asgariye inmesinin tecrit koşullarını  arttırdığı,  
■ Bazı hapishanelerde radyolarda bulunan AM bandının yasaklanması sebebiyle yabancı uyruklu mahpusların yabancı dilde radyo kanallarına erişemedikleri,
■ Yabancı uyruklu mahpusların, haklarına erişemedikleri, kötü muamele,  aşağılama ve ayrımcılığa maruz kaldıkları, 
■ Bazı yabancı uyruklu mahpusların infaz yasasından faydalanabilmelerine rağmen denetimli haklarını kullanamadıkları, 
■ Cinsiyet geçiş sürecinde olan trans mahpusların hastane sevklerinin durması sebebiyle cinsiyet geçiş süreçlerine devam edemedikleri, farklı gerekçelerle hormon ilaçlarına erişemedikleri, 
■ Bazı hapishanelerde trans kadın mahpuslara kadın kıyafetlerinin verilmediği, 
■ Risk grubunda olan 65 yaş üstü mahpuslar için hiçbir ek önlem alınmadığı, 
■ Bazı kadın mahpusların koronavirüs önlemleriyle birlikte hapishanede beraber kaldıkları 0-6 yaş arası çocuklarını dışarıdaki diğer ebeveynlerine teslim ettikleri ve aylardır yanlarına alamadıkları bu nedenle hem kadın mahpusların hem de çocuklarının olumsuz etkilendiği,
■ Mahpus öğrencilerin okulların uzaktan eğitime geçmesi sebebiyle eğitim materyallerine ve hapishanelerdeki bilgisayarlara erişemedikleri, fotokopi çekemedikleri, dışarıdan gönderilen fotokopileri alamadıkları ve eğitimlerine devam edemedikleri,
■ Çocuk mahpuslar için de etkinlik ve diğer eğitsel faaliyetler için hapishanelerde ayrıca bir çalışma yapılmadığı  belirtilmiştir."