DÜNYA

ÇEV�R� | Amazon'daki küresel i�çi hareketi içinden

Melissa Heikkilä*
27 �ubat 2022 Pazar

Amazon ��çileri Enternasyonali (Amazon Workers International, AWI) olarak bilinen, ço�unlukla depo i�çilerinden olu�an gayri resmi a�, Amerika Birle�ik Devletleri ve alt� AB ülkesinden düzinelerce i�çi grubunu bir araya getiriyor. Yüzlerce kat�l�mc�yla h�zla büyüyor. AWI'nin kilit organizatörleri, �ahsen bir araya gelmek veya grev alanlar�nda bulu�mak yerine, çal��malar�n�n ço�unu, farkl� ülkelerden "yolda�lar�n" Amazon yönetimine talepleri için nas�l bast�racaklar�na dair stratejiler belirlemek için bulu�tuklar� Zoom video konferans oturumlar�nda yap�yorlar.

Amazon ��çileri Enternasyonali (AWI), farkl� ma�aza katmanlar�ndaki örgütlerden ve Almanya, Polonya, �spanya, Fransa, �talya, Slovakya ve ABD gibi ülkelerden Amazon depo i�çilerinin s�n�rlar� a�an koalisyonudur. Örgütlenmeye 2015 y�l�nda ba�lad�k. Son y�ll�k toplant�m�z Eylül 2020'de Lille Fransa'da gerçekle�ti.

Bu makale, The Essential Tech Worker adl� özel raporun parças�d�r.

Lille, Fransa Amazon i�çileri geçen yaz Jeff Bezos'un Washington DC'deki evinin önüne sahte bir giyotin yerle�tirdi�inde dünyan�n en zengin adam�n�n tüylerini ürperten bir öfke gösterisi sergilemi� oldular.

Ancak Amazon yönetiminin önündeki as�l zorluk, bu tür "tan�t�m" gösterilerinden kaynaklanm�yor. Bu, dünyan�n dört bir yan�nda daha yüksek ücret ve daha iyi çal��ma ko�ullar� için bask� olu�turmak üzere e-ticaret devinin kendi oyun kitab�ndan ödünç ald�� yeni ve dijitalle�mi� haliyle uluslararas� bir i�çi hareketinden geliyor.

"Beni duyabiliyor musun" diye sesleniyordu ekrandan Polonyal� depo i�çisi Agnieszka Mróz geçen ay�n sonlar�nda memleketi Poznan'dan bin kilometre uzaktaki Frans�z sendikas� Sud Solidaires'in kuzey Fransa'daki Lille'de eski bir demiryolu fabrikas�ndaki ofisinde toplanan Frans�z ve �talyan meslekta�lar�yla ba�lant� kurarken. Polonya, Almanya ve Amerika Birle�ik Devletleri'nden di�er i�çiler de Amazon'un salg�n kar��s�nda verdi�i tepkiyi ve yakla�an eylemleri tart��mak için ça�r�ya yan�t vermi� ve AWI'nin y�ll�k bulu�mas�na kat�lm��t�.

A��n çevrimiçi öncelikli yakla��m� -ve uluslararas� koordinasyona verilen önem- bu i�çilerin son on y�lda özümsedi�i bir dersin alt�n� çiziyor: Geleneksel sendika yöntemleri yoluyla taleplerini yerel olarak sunarlarsa yönetimlerden taviz koparma �anslar� çok az.

Amazon haddinden fazla büyük, çok çevik ve çok güçlü. Dünyan�n her taraf�na yay�lm�� 175'ten fazla depo ya da "yerine getirme merkezi" (fulfillment center), hiper optimize idare yöntemleri ve 1 trilyon dolara yak�n bir piyasa de�eri ile �irket, ABD teknoloji sektörünün gücünü özetliyor. Sektörün kural� haline gelmi� bir duruma uygun �ekilde de sendikalar� tan�may� ya da onlarla aktif ili�ki kurmay� reddediyor.

Pek çok alanda yönetimle gerilimleri alevlendirerek binlerce depo çal��an�n� enfeksiyon riskine gö�üs germeye zorlayan bir salg�n s�ras�nda bile Amazon, i�çi örgütlerine yönelik temel duru�unu de�i�tirmedi ve saatlik ücretlerinin sektörün önerdikleri aras�nda en üstte oldu�unu savundu. May�s ay�nda Fransa'da i�çiler greve gitti�inde �irket tüm ülkedeki depolar�n� geçici olarak kapatarak sipari�leri �talya üzerinden yeniden yönlendirdi.

Bu arada �irket, 2020 ikinci çeyrekte y�ll�k kar�n� ikiye katlayarak 5.2 milyar dolara ç�kard� ve Prime Day (daha dü�ük fiyatlarla ürün alma �ans�), Kara Cuma ve Noel gibi al��veri� cümbü�lerine olan talebi kar��lamak için bir i�e al�m ç�lg�nl��na girdi. Bloomberg Milyarderler Endeksi'ne göre, Bezos bu y�l ki�isel olarak 87 milyar dolar�n üzerinde para kazand�.

AWI'nin bir fark yaratmay� amaçlad�� yer buras�d�r. Ücret art��lar�, ek molalar veya yeni güvenlik önlemleri taleplerini uluslararas� düzeyde koordine ederek �irketi, mallar� teslim etmek için ba�l� oldu�u depo i�çiler için de�i�iklikler yapmaya zorlamak istiyor.

New York'ta bir teslimat istasyonunda çal��an ve �irketin kendisine misilleme yapabilece�i endi�esiyle isminin gizli kalmas�n� isteyen bir i�çi, "Amazon ve hayatlar�m�z� kontrol eden ço�u büyük �irket uluslararas� çal��r" diyor. "Ya�anabilir bir dünya ile sürdürülebilir bir gelece�e sahip olmak istiyorsak o zaman bizim de uluslararas� bir harekete geçmemiz gerekir."

AWI'nin çal��malar�n�n etkili oldu�una dair i�aretler var. Sebepleri ve sonuçlar� e�le�tirmek zor olsa da, Amazon, i�çi örgütlerinin artan bask�s� alt�nda, depolar�ndaki Covid-19 risklerini azaltmak için Mart ay�ndan bu yana kademeli molalar ve vardiyalar gibi 150 maddeden olu�an sözde "süreç de�i�ikliklerini" ba�latt�. Salg�n�n zirve noktas�nda �irket ayr�ca bir seferlik ikramiyelerin yan� s�ra, saatte 2 Euro tutar�nda geçici bir risk ödeme bonusu da getirdi.

Bir Amazon �irket sözcüsü, "Ki�isel koruyucu ekipman yat�r�mlar�, tesislerimizin daha iyi temizlenmesi ve elbette sosyal mesafe ile Covid-19 güvenlik önlemlerine �imdiden 800 milyon dolardan fazla harcad�k" diye belirtiyor.

Ancak i�çiler daha fazlas�n� ar�yor. "Salg�n, toplumda kimin daha önemli oldu�unu gösterdi. ��çiler talepte bulunma özgüvenine sahip. Bad Hersfeld kasabas�ndan bir Alman i�çi olan Christian Krähling, daha önce kimsenin 2 Euro daha talep etmedi�ini söylüyor.

BUNA SEND�KA DEMEY�N
AWI, Almanya'n�n Bad Hersfeld kentindeki i�çilerin greve gitti�i 2015 y�l�nda ba�lad�. �irketin Polonya pazar�na de�il de Alman pazar�na hizmet sunmak için yerine getirme merkezleri kurdu�u kom�u Polonya'daki Amazon i�çileri, Almanya'daki bir depoda grev onlar için daha fazla i� anlam�na geldi�inden duruma dikkat kesildi.

Amazon ��çileri Enternasyonali'nin kurucu üyelerinden Mróz, "Bir �eyler yapmam�z gerekti�ine dair ilk fikir, Polonya'daki ko�ullar�n Almanya veya �ngiltere'dekinden çok daha kötü olmas�n�n verdi�i histen kaynakland�," diye ifade ediyor.

Polonyal� grup, duruma yan�t vermenin tek yolunun Almanya'daki meslekta�lar�yla koordine hareket etmeye ba�lamak oldu�una karar verdi. Bir grup, Polonya'dan kendileriyle Bad Hersfeld'de bulu�mak üzere yedi saatlik yola ç�kt� ve bu yolculuk Amazon ��çileri Enternasyonali -bu ismin geleneksel bir sendikayla hiçbir ilgisi olmad��nda �srar ediyorlar- olarak adland�rd�klar� �eyin ba�lang�c�n� olu�turdu.

Birçok i�çi yerel sendikalara üye olmakla birlikte, AWI'nin bir sendika olmad��n� veya bir sendikaya ba�l� olmad��n� vurguluyor.

Krähling durumu, "Sendikalar ya�land� ve tabandan gelen �eylere al��k de�iller. Amac�m�z bunu sendikalar için yapmak de�il. Bunu i�çilere güç sa�lamak için yap�yoruz. Sendikay� da bunu elde etmek için araçlardan biri olarak görüyoruz" diye aç�kl�yor.

Her �eyden önce, AWI, tek bir yerde ortaya ç�kan taleplerin çok daha geni� bir �ekilde desteklendi�ini göstererek depo çal��anlar�n� güçlendirmek istiyor.

Örne�in ABD'de, i�çilerden daha iyi sa�l�k ve güvenlik önlemleri ile risk ödemesi talep eden bir imza metni, Polonya'dan gelen binin üzerinde imzayla desteklendi.

Almanya'daki i�çiler, çal��anlar�n sosyal mesafe kurallar�na uyup uymad�klar�n� izlemeyi amaçlayan yaz�l�mlar� engellemede ba�ar�l� olduklar�nda yöntemlerini ödünç alabilmeleri için deneyimlerini di�er gruplarla payla�t�lar.

Amazon'un Fransa'daki i�çileri, �irketi ülkedeki depolar�n� kapatmas�na götüren bir davan�n aç�lmas�na neden olan greve gitti�inde, Polonyal� i�çiler geli�meleri yak�ndan takip etti. Nihayetinde, Polonya'da i�çilerin daha güçlü temsil edilmesini savunmak için Fransa örne�inde ba�vurulan AB direktifinin ayn�s�n� kullanmaya çal��t�lar.

Polonyal� i�çiler, kendilerini güvende hissetmediklerinde depodan ayr�lma haklar�n�n oldu�unu vurgulamak için bro�ürler haz�rlad�lar.

Mróz, "Frans�z deneyiminden yeni bir arac� edini�imiz bunun nas�l olabilece�inin do�rudan bir örne�i oldu" �eklinde aç�kl�yor bu etkile�imi.

Frans�z sendikas� Sud Solidaire'i temsil eden avukat Judith Krivine, ba�ar�l� faaliyetler için uluslararas� i�birli�inin çok önemli oldu�unu söylerken, "Birlikte konu�malar�, birbirlerine fikir vermeleri ve daha iyi ko�ullar için birlikte mücadele etmeleri gerçekten çok önemli. Aksi takdirde, her zaman toplumsal olarak bir bo�a dü�me olacakt�r" diye ekledi.

SELAM DÜNYA
Erken yakalanan ivmeye ra�men, AWI'nin büyümek için yapaca�� çok �ey var. A� k�sa süre önce merkezi koordinasyon isimlerinden olu�an bir komite seçti ve �imdi çap�n� geni�letmek için Asya'daki, Latin Amerika'daki ve Avrupa'dan yeni bölgelerdeki i�çilere ula�may� planl�yor.

��çilerin tümünün ortak bir dili payla�mas�na yard�mc� oluyor: Amazonca. Mróz, "Bütün Amazon i�çileri ayn� kurumsal argoyu biliyor. Ortak bir dil bulmak, dayan��ma ve güven olu�turmak ve birlikte çal��maya ba�lamak çok kolay" diye aç�kl�yor.

Say�lar�n bir gücü olsa da hareketin yine de i�vereni, dikkate al�nmas� gereken bir güç oldu�una ikna etmesi gerekiyor. Krähling, "Amazon bizimle konu�mayacak çünkü bize me�ruiyet vermek istemiyorlar" �eklinde görü� bildirirken, "Asla 'Amazon ��çileri Enternasyonali' ismini kullanm�yorlar. Amazon'un ba�ar�s�ndan ç�kar sa�lamaya çal��an d��ar�dan bir örgüt oldu�umuzu söylüyorlar" diye �irketin yakla��m�n� ortaya koyuyor.

Krähling, AWI'nin gönüllülük temelinde çal��t��n� ve aktivistlerin y�ll�k toplant�lar�n� kendilerinin ödedi�ini söyledi. Personel sirkülasyonu yüksek oldu�undan ve kampanyalara kat�l�m tahmin edilemeyece�inden, kaç i�çinin a��n bir parças� oldu�unu belirlemek zor, ancak a��n salg�n öncesi toplant�lar�na dünyan�n dört bir yan�ndan yakla��k 50 örgütçü kat�lm��t�.

Mróz, "Örgütün d��nda olmayan kolektif bir güç �eklinde örgütlenmi� olarak görülmek istiyoruz" diye kaydediyor.

Grup hakk�nda ve �irketin böyle bir a�la konu�may� dü�ünüp dü�ünmeyece�i soruldu�unda, �irket sözcüsü zaten çal��ma konseyleri ve çal��an organlar� oldu�unu söylüyor.

�irket sözcüsünün ifadeleriyle, "Herkesi, faaliyet gösterdi�imiz topluluklardaki di�er perakendeciler ve büyük i�verenlerle genel ücret, yan haklar ve i�yeri ortam�m�z� kar��la�t�rmaya te�vik ediyoruz. Bizim için mesele her zaman çal��anlar�m�zla do�rudan ba�lant� kurarak ve dünya standartlar�nda bir mü�teri deneyimi sa�lamak için bir ekip olarak birlikte çal��arak harika bir istihdam deneyimi sa�lamakla ilgili olacakt�r."

Ancak i�çiler ko�ullar�n daha iyi olabilece�ini söylüyor. Ve �irketin koronavirüs güvenlik önlemlerinin -özellikle sosyal mesafeyle ilgili olanlar�n- örgütlenme üzerine herhangi bir fikre kap�lmalar� durumunda i�çileri birbirinden uzak tutmak için Amazon'a uygun bir bahane sa�lad��n� dü�ünüyorlar.

Krähling, deposundaki kantini pleksiglas bir hapishane olarak tan�ml�yor. "Korona krizi s�ras�nda al�nan tüm bu önlemler -bir rüyan�n gerçekle�mesi gibi" diyor.

Artan gerilimlere ra�men, a�daki i�çiler daha yeni ba�lad�klar�n� söylüyor.

Krähling, "Bu mücadeleyi ya�amasayd�k, mücadelemiz olmasayd� muhtemelen �irketten ayr�l�rd�m" diyor. "Evet, tamam, stresli, çok sorununuz var, çok u�ra��yorsunuz" diyor ve ekliyor: "Ama öte yandan, bu kadar çok arkada�la tan��t��m bir i� yeri hiç olmad�. ��te bu çok e�lenceli."

*Melissa Heikkilä'n�n Politico sitesinde yay�nlanan yaz�s� Ivana Benario taraf�ndan ETHA için çevrilmi�tir. Yaz�n�n asl� �uradad�r.

ÇEV�R� | Amazon'daki küresel i�çi hareketi içinden

�lgili Haberler