Yener: İktidar konuttaki doğalgaza zam üstüne zam yapıyor
AKP iktidarı büyük işletmeler ve elektrik santrallarına gaz satış fiyatında indirim yaparken, konut ve küçük işyerlerinin gaz fiyatlarına zam üzerine zam yapıyor.
2021 içinde her ay doğal gaz fiyatlarına zam yapan BOTAŞ'ın gaz satış fiyatları 2019 Mart–2021 Mart döneminde konut aboneleri ve küçük ticari/sınai işletmeler için yüzde 44,9 oranında arttı. Aynı dönemde büyük sanayi kuruluşlarına satılan doğal gazın fiyatı artmamış, tersine yüzde 4,6 oranında düştü. Elektrik üretimi amaçlı gaz tüketimini desteklemek için, doğal gaz yakıtlı elektrik santrallarının satış fiyatlarında da artış olmamış ve yüzde 6,9 oranında indirim uygulandı.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı Yunus Yener yaptığı açıklamada, konutlar ve küçük işyerlerinin doğal gaz faturaları, BOTAŞ'ın yaptığı zamların yanısıra özel doğal gaz dağıtım şirketlerinin BOTAŞ'tan aldıkları gazın fiyatına eklenen ve sürekli artan "sistem kullanım bedelleri" ile arttığını kaydetti. Sistem kullanım bedelleri, EPDK tarafından her dağıtım bölgesi ve şirketi için ayrı ayrı belirlendiğini ifade edin Yener, fiyat artışlarının sürekli olarak yansıtıldığı sistem kullanım bedeli, tüketicinin ödediği tutarın üçte birine ulaştığını belirtti.
Her ne kadar Türkiye'nin doğal gaz alım fiyatları "ticari sır" olduğu gerekçesiyle kamuoyuna açıklanmasa da, basında yer alan çeşitli haberlere göre BOTAŞ'ın uzun vadeli anlaşmalarla Rusya Federasyonu, İran ve Azerbaycan'dan boru hatları ile ithal ettiği doğal gazın fiyatının 170-190 dolar/1000m3 düzeyinde olduğunu söyleyen Yener, "Kaba bir hesapla, doğal gaz ithal fiyatının ortalama 180 USD/1000 m3 olduğunu kabul edersek, 1 USD=7,30 TL dolar kuru üzerinden, 1 m3 gazın çıplak alım maliyeti, 1,31 TL'ye gelmektedir. İşletme giderleri de eklendiğinde, BOTAŞ'ın 1 m3 doğal gaz maliyetinin 1,50 TL'yi geçmesi söz konusudur" dedi.
Bu rakamlar, halen doğal gazda sübvansiyonun sürdüğünü gösterdiğine dikkat çeken Yener, "Ancak daha çarpıcı olan husus, fiyatlandırma politikasında BOTAŞ'ın konut ve küçük sanayi için fiyatları yüzde 44,9 oranında artırırken, özel büyük sanayi kuruluşlarını ve elektrik santrallarına yönelik bırakın zammı, indirim yaparak onları kollamasıdır. Özel elektrik santrallarına kamudan kaynak aktarım mekanizmaları olan kapasite tahsis, yerli kömür santrallarından yüksek fiyatla alım ve YEKDEM uygulamalarına düşük fiyatla gaz satışı da (yeniden) eklenmiştir" diye belirtti.
İSTİHDAMIN YÜZDE 60'DAN FAZLASI ASGARİ ÜCRET ALIYOR
Toplam istihdamın üçte birinden fazla bir bölümünün sosyal güvenlik sistemi dışında sigortasız ve yüzde 60'ından fazlasının asgari ücret düzeyinde ücretle çalıştığı günümüz Türkiye'sinde, geniş anlamda işsiz sayısı 10 milyonu geçtiğini vurgulayan Yener, salgından ötürü işten çıkarılan veya çok düşük ödemelerle yaşamlarını sürdürmeye çalışan emekçilerin, işyerleri kapatılan on binlerce esnafın borçlarını ödeyemedikleri için gaz ve elektriklerinin kesildiğini ifade etti.
Mart 2019–Mart 2021 döneminde TÜİK'in resmi enflasyon artışı yüzde 27,58 olurken, konutlarda elektrik fiyatları yüzde 48,35, doğal gaz fiyatları konut ve küçük sanayi için fiyatları yüzde 44,9 oranında arttı.
Mart 2021 itibarıyla, hane halkı aylık ortalama elektrik, doğal gaz, su, telefon ve internet harcamaları toplamı, asgari ücretin İstanbul'da yüzde 23,7'si ve Ankara'da yüzde 25,4'ü oranına denk geldi.
İKTİDARIN MİLYONLARDAN SABIR İSTEMESİ AYMAZLIKTIR
İktidarın, küçük bir azınlığın varlık içinde yüzmesini göz ardı ederek, kredi kartlarının borçlarını, kiralarını, elektrik, doğal gaz, su, telefon, internet faturalarını ödeyemeyen, açlıkla, yoklukla boğuşan milyonlara sabır ve tevekkül önermesinin aymazlık olduğunu belirten TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı Yunus Yener, "Koronavirüs salgını nedeniyle, daha önce de işsiz olup şimdi iş bulma umudunu tümüyle yitirenler, salgın nedeniyle işyerlerinin daralma, küçülme ve kapanması nedeniyle işten çıkarılanlar, asgari ücretin yarısına bile varmayan düşük ücretlerle çaresiz çalışanlar, kapanan çok sayıda küçük işyerinin sahibi ile sayıları on milyonu geçen işsiz yurttaşlar, küçük üreticiler, düşük emekli maaşları ile yaşamlarını sürdürmeye yeterli olmayan emekliler, bütün bu kesimlerden çok sayıda yurttaş; elektrik, doğal gaz, su, telefon, internet faturalarını ödeyememekte, elektrik ve gazlarının kesilmesi ile enerji yoksulları arasına katılmaktadır" dedi.
SORUNU AŞMAK İÇİN ÖNERİLER
Yener, yaşanan sorunu aşmak için şu önerileri yaptı:
🔹Abonelerden tahsil ettikleri güvence bedellerini yıllarca bedelsiz kullanmakta beis görmeyen şirketlerin, elektrik, doğal gaz, internet faturalarını vadesinde ödeyemeyenlere hizmet vermeyi durdurmaları önlenmelidir.
🔹Elektrik, su, doğal gaz, telefon, internet faturalarını ödeyemeyen yurttaşların faturalarını kamu karşılamalıdır.
🔹İşsizlik Sigortası Fonu'nun kaynakları şirket patronları için değil, emekçiler için kullanılmalı ve işe gidemeyen, işten çıkarılan, iş bulamayanlara kamusal maddi destek sağlanmalıdır.