TİHV: 4 yılda 2 bin 77 öğrenci gözaltına alındı, 23 öğrenci öldürüldü
TİHV Akademi'nin hazırladığı rapora göre dört yılda 2 bin 77 öğrenci katıldığı etkinlikte gözaltına alındı, 152 öğrenciye toplamda 506 yıl hapis istendi, 23 öğrenci ise katıldığı eylemler sırasında öldürüldü.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Akademi'nin öğrencilere yönelik hak ihlalleri hakkında hazırladığı rapora göre 2015-2019 yılları arasında 3 bin 102 öğrenci ifade, toplantı, gösteri ve örgütlenme özgürlüklerini kullanırken hak ihlaline maruz kaldı. Bu dönemde 2 bin 77 öğrenci katıldığı etkinlikler gerekçesiyle gözaltına alınırken, öğrencilerden 203'ü tutuklandı. 152 öğrenciye toplam 506 yıl 1 ay hapis cezası verilirken, 720 öğrenci polis şiddeti ve sivil saldırılar sonucu yaralandı. 2015-2019 yılları arasında iki ayrı olayda toplam 23 öğrenci barışçıl toplantı ve gösteri esnasında öldürüldü. Bu olaylardan biri, 22'si üniversite öğrencisi olmak üzere toplam 33 kişinin yaşamını yitirdiği Suruç katliamı (20 Temmuz 2015); diğeri ise İnönü Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi öğrencisi Kemal Kurkut'un Diyarbakır'daki Newroz kutlamalarına katılmak üzere geldiği alanda polis tarafından vurularak öldürülmesidir (21 Mart 2017).
En çok ihlal bildirilen ilk 10 il sırasıyla, Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Eskişehir, Adana, Diyarbakır, Mersin, Van ve Kocaeli oldu. Rapora göre 342 olayın 81'i üniversite kampüslerinde gerçekleşirken, kampüs içindeki şiddet sonucu 252 öğrenci yaralandı. Bu dönemde en fazla hak ihlali bildirimi yapılan 5 kampüs, sırasıyla, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Ege Üniversitesi, ODTÜ ve Akdeniz Üniversitesi kampüsleri oldu. Üniversitede yaşanan hak ihlallerinin yarısına yakınını (yüzde 49) toplantı ve gösteri hakkına yönelik ihlaller oluştururken; ihlallerin yüzde 37'sinin örgütlenme özgürlüğüne, yüzde 14'ünün ise ifade özgürlüğüne yönelik olduğu belirtildi.
Bu dönemde 658 öğrenci hakkında ceza davası açılırken, 152 öğrenciye toplam 506 yıl 1 ay hapis cezası verildi. Açılan davalarda en sık tekrarlanan suçlamalar ise şunlar oldu:
🔹Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası'na muhalefet
🔹Görevi yaptırmamak için direnme (mukavemet)
🔹Örgüt propagandası
🔹Örgüt üyeliği
🔹Cumhurbaşkanına hakaret
Aynı dönemde 720 öğrencinin yaralandığı 84 olayda, saldırıların yüzde 62'sinin faili polis, yüzde 30'unun faili sivil gruplar olurken, olayların yüzde 5'inde öğrenciler özel güvenlik birimlerinin, yüzde 3'ünde ise hem polis hem de özel güvenlik birimlerinin saldırısına maruz kaldı.
Raporda şu değerlendirmelerde bulunuldu:
"Öğrencilerin, genç yurttaşlar olarak, gerek eğitime ve yüksek öğretime özgü sorunlarla, gerekse toplumun ve insanlığın bütününü ilgilendiren meselelerle ilgili görüş oluşturabilmeleri, görüşlerini özgürce ve kendi seçtikleri biçimlerde ifade edebilmeleri, barışçıl gösteri ve protesto eylemlerinde bulunabilmeleri, sivil ve siyasal örgütlerde yer alabilmeleri ve böylece toplumun müşterek geleceğini şekillendirme sürecine katılabilmeleri, demokratik toplum düzeninin temel unsurlarındandır. Keza akademik özgürlük ve üniversite özerkliği açısından bir 'yumuşak hukuk' belgesi niteliği taşıyan 1988 Lima Bildirgesi de 'öğrencilerin herhangi bir ulusal ve uluslararası sorun hakkında görüşlerini bireysel veya toplu olarak ifade edebilmeleri' için gerekli koşulların sağlanmasını üniversitelerin yükümlülükleri arasında sayar.
'KÜRESEL OTORİTERLEŞME EĞİLİMİNİN LİDER ÜLKELERİ ARASINDA'
"Ne var ki hükümetlerin insan hakları ve demokrasi değerlerine bağlılıktan açıkça uzaklaştığı ve buna bağlı olarak hem demokratik yurttaşlık alanına hem de akademik özgürlük ve üniversite özerkliğine yönelik baskıcı/otoriter uygulamaların küresel ölçekte yaygınlık kazandığı günümüz koşullarında, öğrencilere yönelik hak ihlallerinde de kaygı verici bir artış söz konusu."