DÜNYA

ÇEV�R� | A��r� sa�c� �srail hükumet politikalar�n�n Filistinliler üzerindeki etkisi

ROBERT INLAKESH
5 Nisan 2023 Çar�amba

Tarihsel olarak her �srail hükumeti geleneksel olarak i�çi, siyonist ya da revizyonist siyonist geleneklerin bir parças� olan birden fazla partinin koalisyonundan olu�mu�tur. Her ne kadar �srail'in a��r� sa�a kaymas� ve Netanyahu'nun revizyonist siyonist e�ilimli Likud Partisi'nin Filistinlilere yönelik �rkç� söylemleri nedeniyle büyük ilgi görmesine odaklan�lsa da, Filistin-�srail çat��mas� tarihindeki en kötü zulümlerden baz�lar� asl�nda ��çi Partisi hükümetleri döneminde i�lenmi�tir. Menachem Begin'in iktidara geldi�i 1977 y�l�na kadar tüm �srail ba�bakanlar� ��çi Partisi'ne ba�l�yd�.

Ba�bakan Benjamin Netanyahu liderli�indeki �srail'in a��r� sa�c� koalisyon hükümeti göreve geldi�inden bu yana i�gal alt�ndaki Filistin'de gerilimi önemli ölçüde artt�rd�. Bu y�l Bat� �eria'da son 20 y�l�n en yüksek ayl�k Filistinli ölü say�s�na tan�k olunurken, medyan�n ilgisi �srail halk�n�n yarg� reformlar�na kar�� muhalefetine odakland�.

Yeni koalisyon hükumetinin ilk birkaç ay�, Tel Aviv'in Filistin halk� üzerindeki hakimiyetini göstermek için tasarlanm�� a��r� önlemlerin kullan�lmas�na tan�kl�k etti. Yeni güvenlik bakan� Itamar Ben-Gvir, hükümetin kurulmas�ndan sadece birkaç gün sonra Mescid-i Aksa'ya düzenledi�i bask�n�n ard�ndan Birle�mi� Milletler Güvenlik Konseyi'nin toplanmas�na neden oldu. �srail ayr�ca Filistin �ehirlerine, kasabalar�na ve mülteci kamplar�na yönelik �iddetli bask�nlar�n� artt�rd� ve i�gal alt�ndaki topraklarda daha fazla ev y�k�m� gerçekle�tirdi.

Ayr�ca �srail Knesset'i, uyguland��nda �srail'deki Filistin vatanda�lar�n�n pasaportlar�n� ellerinden alacak ve �sraillilere yönelik sald�r�larda bulunmalar� halinde s�n�rd�� edilmelerini sa�layacak yeni bir yasay� onaylad�. �srail'in yeni hükümeti, ABD Biden yönetiminin yasad�� yerle�im geni�lemesini durdurma ça�r�lar�n� defalarca görmezden geldi. Tel Aviv ayr�ca 9 yerle�im ileri karakolunu tan�d� ve Bat� �eria ile i�gal alt�ndaki Do�u Kudüs'te binlerce yerle�imci biriminin in�as�na onay verdi. Ayr�ca �sraillilere kar�� sald�r� düzenlemekle suçlanan Filistinlilere ölüm cezas� verilmesini öngören yeni yasa tasar�s� da Knesset'te ön oylamadan geçti.

Ancak �srail toplumunun büyük bir kesimini çileden ç�karan bir di�er geli�me de a��r� sa�c� hükumetin yarg� sisteminde yapmay� planlad�� reformlard�r. �srailli gazeteci ve Local Call editörü Meron Rapaport'a göre reformlar "yüksek mahkemenin hükümeti denetleme yetkisini ortadan kald�rmay�" amaçl�yor ve "bu reform kabul edildi�inde, bunu Filistin kar��t� yasalar� onaylamak için kullanacaklar� oldukça aç�k".

YEN� B�R YÜZLE�ME DÖNEM�N�N ORTAYA ÇIKI�I
2021 y�l�n�n May�s ay�nda, Filistinli silahl� direni� gruplar�, Mescid-i Aksa'da ve i�gal alt�ndaki Do�u Kudüs'te ibadet eden Filistinlilere yönelik bir ay süren �iddetli sald�r�lar�n ard�ndan bir misilleme biçimi olarak "Saif al-Quds" operasyonu veya "Kudüs'ün K�l�c�" olarak bilinen sava�� ba�latt�. �srailli yerle�imcilerin Filistin mahallesi �eyh Cerrah'� etnik olarak temizlemeye yönelik devlet destekli kampanyas� ve Müslümanlar�n kutsal Ramazan ay�nda Filistinlilere yönelik sald�r�lar, sadece Gazze'deki silahl� hareketlerden de�il, ayn� zamanda 1948'de i�gal edilen topraklardaki Filistinlilerden de tepki gördü.

��gal alt�ndaki Kudüs'ü çevreleyen �srail yerle�imlerine roket f�rlat�lmas�n�n ard�ndan Benjamin Netanyahu liderli�indeki �srail hükümeti, Gazze �eridi'nde ço�unlu�u sivil en az 260 Filistinlinin öldürülmesiyle sonuçlanan "Duvar�n Koruyucusu Operasyonu"nu ba�latt�. Bu 11 günlük sald�r�, �srail'in 2006 y�l�nda abluka uygulamaya ba�lamas�ndan bu yana Gazze'ye yönelik dördüncü büyük sald�r�yd�.

2021 y�l�n�n May�s ay�nda, Cenin mülteci kamp�ndaki Filistin �slami Cihad (PIJ) hareketinden küçük bir grup silahl� sava�ç�, dört ay sonra resmi olarak Cenin Tugaylar� olarak ilan edilecek olan örgütü kurmak için bir giri�im ba�latt�. Ayn� y�l�n Haziran ay�nda, Benjamin Netanyahu'nun iktidardaki Likud partisi, koalisyon kurmak için yeterli Knesset sandalyesini kazanamay�nca iktidar� kaybetti. Bunun sonucunda Naftali Bennet �srail Ba�bakan� oldu ve "De�i�im hükümeti" olarak bilinen �srail tarihinin en çe�itli koalisyon hükümetinin ba��na geçti.

Bennett'in yönetimi alt�nda �srail ordusu Aral�k 2021'de aç�k ate� politikas�n� de�i�tirerek, i�gal askerlerinin �sraillilere ta� atan Filistinlileri, kaç�yor olsalar ve aktif bir tehdit olu�turmasalar bile vurarak öldürmelerine izin verdi. Bisan Ara�t�rma ve Geli�tirme Merkezi �cra Direktörü Ubai Al-Aboudi'ye göre, aç�k ate� politikas�n�n Bat� �eria'daki ölü say�s�n� nas�l etkiledi�i konusunda "rakamlar kendi ad�na konu�uyor". "Bence askerlerin ve yerle�imcilerin Filistinlileri vurmas�na ve sakat b�rakmas�na izin veren bu politika �srail'in y�llard�r savundu�u bir �eydi. Yeni hükumetle birlikte daha da de�i�en �ey, Bezalel Smotrich ve Itamar Ben-Gvir gibi �srailli bakanlar�n art�k bu tür �iddetin cezas�z kalmamas� için aç�kça çal��t�klar�d�r."

�srail'in önde gelen insan haklar� örgütü B'Tselem'in sözcüsü Dror Sadot Red Media'ya yapt�� aç�klamada "aç�k ate� yönetmeli�i �effaf de�il, tam olarak ne yaz�ld��n� bilmiyoruz. Baz� düzenli yönergeleri biliyoruz, ancak aç�k ate� yönetmeliklerinin tam olarak ne oldu�unu bilmiyoruz" dedi. Sadot, "Aç�k ate� politikas�ndan bahsetti�imiz kadar yönetmeliklerden bahsetti�imizi dü�ünmüyorum" diye ekledi ve bunlar�n genellikle birbiriyle kar��t�r�ld��n� payla�t�. "Bence bunlar iki farkl� �ey, çünkü �sraillilerin y�llar boyunca uygulad�� politika Bennet hükumetine ya da ba�ka bir hükumete özgü de�il... Filistinlilerin hayat�n� korunmas� gereken bir �ey olarak görmeyen çok ölümcül bir politika."

�ubat 2022'de, halk aras�nda Yamam olarak bilinen bir �srail özel kuvvetler birimi, Bat� �eria'da 15 y�l sonra ilk kez 'hedefli suikast' sald�r�s� düzenledi. Sivil bir araca en az 80 kur�un s�karak, El Aksa �ehitleri Tugaylar� olarak bilinen gayri resmi El Fetih Partisi'nin silahl� kolu üyesi üç Filistinliyi öldürdüler. Güpegündüz gerçekle�tirilen bu yarg�s�z infazlar, i�gal alt�ndaki Bat� �eria'da yeni bir �iddet sald�r�lar� dönemini ba�latt�. 31 Mart'ta �srail ordusu, �sraillilere yönelik sald�r�lar� önlemek için tasarland��n� iddia etti�i ve halen devam eden bir kampanya olan "Dalgay� K�rma Operasyonu"nu ba�latt�.

Ubai Al-Aboudi, "�srail'in sald�rganl�� Filistinlilerin direni�ini artt�rmas�na neden oluyor ve bu bir gerçek, örne�in Nablus'ta ne zaman birilerini öldürseler, öldürülenlerin arkada�lar� ve geni� ailelerinin silahlar�n� al�p kar��l�k vermek zorunda hissettiklerini raporlardan görüyoruz" diyor. "Bence �srail'in burada yaratmak istedi�i döngü bu, bence Filistinlilere toplu halde sald�rma fikrini destekliyorlar ve sonra da Filistinlileri silahl� olduklar� için terörist ve tehlikeli olarak resmediyorlar."

Meron Rapaport, Dalgay� K�rma Operasyonu'nun ba�ar�s�z oldu�unu kan�tlam�� olmas�na ra�men, Filistinli silahl� gruplar�n �u anda Bat� �eria'daki �srail ordusu için önemli bir askeri tehdit olu�turmad��n� savundu. Yüzlerce Filistinli sava�ç�ya kar��l�k en az 35 bin �srail askerinin bölgede faaliyet gösterdi�ini aç�klad�. Bununla birlikte, bu gruplar�n �srail hükumeti için siyasi bir kriz yaratt��n� savundu.

YEN� HÜKUMET F�L�ST�NL�LER �Ç�N NELER� DE��T�RD�?
Tarihsel olarak her �srail hükumeti geleneksel olarak i�çi, siyonist ya da revizyonist siyonist geleneklerin bir parças� olan birden fazla partinin koalisyonundan olu�mu�tur. Her ne kadar �srail'in a��r� sa�a kaymas� ve Netanyahu'nun revizyonist siyonist e�ilimli Likud Partisi'nin Filistinlilere yönelik �rkç� söylemleri nedeniyle büyük ilgi görmesine odaklan�lsa da, Filistin-�srail çat��mas� tarihindeki en kötü zulümlerden baz�lar� asl�nda ��çi Partisi hükümetleri döneminde i�lenmi�tir. Menachem Begin'in iktidara geldi�i 1977 y�l�na kadar tüm �srail ba�bakanlar� ��çi Partisi'ne ba�l�yd�.

1947-1949 y�llar� aras�nda 750 binden fazla Filistinlinin anavatanlar�ndan etnik olarak temizlenmesi, gazeteciler taraf�ndan yanl�� bir �ekilde sosyalist ya da en az�ndan solda yer alan ki�iler olarak tan�mlanan ve �srail ��çi Partisi'nden David Ben-Gurion'un da aralar�nda bulundu�u ki�iler taraf�ndan i�lenmi� bir suçtur. Genellikle �srail solunu olu�turdu�u ya da sosyalist oldu�u söylenen ki�ilerin solcu olarak kabul edilemeyece�ini belirtmek önemlidir. David Ben-Gurion 1951 y�l�nda �srail'in ne kapitalist ne de sosyalist oldu�unu, sadece bir Yahudi devleti oldu�unu ilan etmi�tir. ��te tam da bu nedenle, �srail solu ve sa�� hakk�ndaki bu tür iddialar, bu tür rekabetlerin genellikle görüldü�ü �ekilde görülmemelidir.

Bu dönemin ard�ndan, 1949-1956 y�llar� aras�nda �srail'in "S�n�r Sava�lar�" olarak bilinen dönemde 5 bin kadar Filistinli öldürülmü�tür. 1940'lar�n sonunda etnik olarak temizlenmeyen Filistinliler 1966'ya kadar �srail askeri yönetimi alt�nda, �srail olarak ilan edilen topraklara yerle�tirildi. Bu politikalar�n pek çok yönü daha sonra 1967'de Bat� �eria ve Gazze �eridi halk�na dayat�lacak ve ayn� y�l�n Haziran ay�nda yakla��k 300 bin ki�i evlerinden ç�kar�lacakt�.

Red.Medya'ya konu�an Meron Rapaport, yeni �srail koalisyon hükümetinin geçmi�teki �srail hükumetlerinin liberal de�erlerinden bir kopu�u temsil etti�ini aç�klad�. Rapaport'a göre bu yeni siyasi ittifak "tüm alan� Yahudile�tirmeyi, evet Bat� �eria'y� Yahudile�tirmeyi ve �srail içindeki Filistinlilere bask� uygulamay�... ama ayn� zamanda �srail içindeki seküler Yahudileri de Yahudile�tirmeyi, onlar� daha dindar hale getirmeyi amaçl�yor, bunu tek bir proje olarak görüyorlar."

"Bu hükumet gerçekten de bir yandan �srail Güvenlik Bakan� Itamar Ben Gvir gibi aç�kça �rkç� partilerden, �srail Maliye Bakan� Bezalel Smotrich gibi aç�kça transferist partilerden, ultra-ortodoks partiler gibi aç�kça laiklik kar��t� partilerden ve hatta Amerikan terimleriyle söyleyecek olursam evangelistlerden olu�an bir koalisyon; e� cinsel haklar� kar��t�, liberal de�erlerle ilgili her �eye kar��. Yani Yahudi nüfusunun liberal kesiminden intikam alma arzusu d��nda bazen pek de ortak noktalar� olmayan partilerden olu�an çok kar��k bir koalisyon." Rapaport ayr�ca, bu hükumetle birlikte de�i�en �eyin, statükoyu korumaya yönelik önceki politikadan bir kopu�u temsil etmesi ve Filistinliler konusunu "iki y�l önce olmayan bir �ey" olarak kamuoyunun gündemine getirmesi oldu�unu söylüyor.

Benjamin Netanyahu'nun yeni hükumeti taraf�ndan planlanan yarg� reformlar� konusunda Meron Rapaport, bunun �u anda �srail toplumunun iç meselesi oldu�unu savundu, ancak kabul edilmesi halinde Filistinliler için de önemli bir tehdit olu�turaca�� uyar�s�nda bulundu. Rapaport, "E�er kabul edilirse, �srail'deki Filistinli az�nl�� temsil eden partilerin hedef al�nmas� ve �u ya da bu �ekilde seçimlere girmelerinin engellenmesi oldukça olas�, dolay�s�yla bu reform kabul edildi�inde masada çok özel bir tehdit var" dedi. Rapaport ayr�ca ikinci bir Nakba (Filistin'in etnik temizli�i) için "potansiyelin var oldu�unu" söyledi ancak bunun �srail için zor olaca��n� da sözlerine ekledi.

Filistinli gazeteci ve Filistin Alternatif Devrimci Yol (PARP) hareketinin liderlerinden Khaled Barakat red.media'ya verdi�i demeçte "Geçmi�te �srail kendisini projesi olan bir devlet olarak tan�t�rd�, ancak bugün �srail bunu kaybetti. �u anda yapt�klar� her �ey belli bir siyasi koalisyonu sürdürmek, iktidarda tutmak için tasarland� ve bu önemli" dedi ve sadece dört y�lda alt� genel seçimle ortaya ç�kan bu de�i�imin öneminin "tarihsel bir projesi olmad��n�, bunun yerine sömürgeci ve emperyalist güçlere ve kendi fa�ist toplumu içindeki baz� kesimlere hizmet etmeyi amaçlad��n�" gösterdi�ini vurgulad�.

"Bu yeni hükumet, �srail a��r� sa��n�n bugün �srail siyasetine ne kadar hakim oldu�unun bir yans�mas�d�r ve bunu görmek de ilginçtir, çünkü bize göre bu durum uzun vadede siyonist projenin lehine de�ildir, iç krizi derinle�tirmektedir." Khaled Barakat, "Itamar Ben Gvir ve onun El Aksa'ya sald�r�s�n� ele alsan�z bile, Ariel �aron'un bunu 2000 y�l�nda yapt��n� hat�rlaman�z gerekir" diyor ve bu nedenle �srail hükumeti taraf�ndan gerçekle�tirilen eylemlerin mutlaka farkl� olarak görülmemesi gerekti�ini söylüyor. Hatta �öyle diyor: "Arap rejimleriyle yap�lan normalle�me anla�malar�, Bat� taraf�ndan verilen aç�k çek ve elde ettikleri dokunulmazl�k nedeniyle, �u anda istedikleri her �eyin yanlar�na kar kalaca��n� dü�ünüyorlar ve tehlikeli olan da bu ve bunu onlar için bir ba�ar�s�zl�k haline getirmeliyiz. Bat� �eria'daki direni� güçlerine bakacak olursak, asl�nda yapt�klar� �ey bu; Netanyahu ve Ben Gvir'i sorumlu tutuyorlar."

B'Tselem'den Dror Sadot, "Geçen y�l Bat� �eria'da 2004'ten bu yana en ölümcül seneydi" yorumunda bulunurken, "bunun de�i�im hükumetiyle oldu�unu, bu hükümetle olmad��n�" belirtti. Sadot, "bu hükümet hakk�nda konu�tu�umuzda, i�lerin daha da kötüye gitti�ini görece�imizi dü�ünüyorum, ancak bunu tamamen istisnai olarak da görmemeliyiz... Çünkü önceki hükumetler de aç�k ate� politikas� alt�nda ölümcül güç kullan�yordu, ev y�k�mlar� yap�yordu, Filistin topraklar�n� ele geçiriyordu ve i�galci �iddetini destekliyordu" dedi. "Bence �srail �u anda tonlarca �rkç� yasay� yürürlü�e koyuyor" dedi ve ekledi: "�imdi daha önce yapamad�klar�n� yapmalar�n�n zaman�, ne yapacaklar�n� görmek için beklemek zorunday�z, son olarak �srail'e sald�r� düzenleyenler için ölüm cezas� getirmeye ba�lad�lar."

Ubai Al-Aboudi, yeni �srail hükumetinin sahadaki davran��lar�n�n do�as� ile ilgili olarak "Ben Gvir ve Smotrich hükumeti ile �u anda yapt�klar� �ey, bu politikalar� gayri resmi olmak yerine resmi yaz�l� politikalar olarak taahhüt etmeleridir" dedi. B'Tselem'den Dror Sadot ile hemfikir olarak, �u ana kadarki en büyük de�i�ikli�in �srail hükumetinin söyleminde oldu�unu söyledi.

ÖNÜMÜZDE DAHA FAZLA ��DDET M� VAR?
ABD Savunma Bakan� Lloyd Austin geçti�imiz günlerde ABD hükumet yetkilileri taraf�ndan bu y�l bölgeye yap�lan ikinci yüksek profilli Ortado�u ziyaretini gerçekle�tirdi. Bu k�smen Müslümanlar�n kutsal ay� Ramazan'da Filistinliler ile �srail aras�ndaki gerilimin t�rmanmas�n� önlemeye yönelik bir giri�imdi. Austin'in gezisi, Bat� �eria ile ilgili konularda koordinasyonda kilit rol oynayan Ürdün'ü ve çat��ma dönemlerinde �srail ile Gazze aras�nda arabuluculuk rolü oynayan M�s�r'� ziyareti de içeriyordu. Buna ek olarak, Katar'dan Muhammed el-Emadi 6 Mart'ta Gazze'yi ziyaret ederek ku�atma alt�ndaki k�y� bölgesine yap�lacak yeni bir yard�m konusunda Hamas hükümeti üyeleriyle isti�arelerde bulundu. Katar yard�m� geçmi�te Hamas'a �srail'le silahl� çat��malardan uzak durmas� için bask� arac� olarak kullan�lm��t�.

Olas� bir gerilimi tetikleyen en önemli faktör, �srailli yerle�imcilerin Bat� �eria ve Do�u Kudüs'teki faaliyetleri gibi görünüyor. Hawara kasabas�nda a��r�l�k yanl�s� yerle�imciler taraf�ndan Filistinlilere kar�� gerçekle�tirilen pogromun ard�ndan, bakan Bezalel Smotrich'in, "Hawara kasabas�n� haritadan silme" ça�r�s�nda oldu�u gibi baz� �srailli politikac�lar �srail hükümetine daha da ileri gitme ça�r�s�nda bulunarak yerle�imcileri cesaretlendirdi.

�srail iktidar koalisyonunun ikinci büyük partisi olan Dini Siyonizm Listesi'nin (Religious Zionism List) ortaya koydu�u on maddelik politika platformundan da anla��laca�� üzere amaç Bat� �eria'y� ele geçirmek ve Filistin ulusal hareketinin her türlü görünümünü yok etme meselesini hükumetin ana hedefi haline getirmektir. Geçmi� �srail hükümetleri Filistinlileri bir sorun olarak görmeyerek statükoyu korumaya çal��m�� olsa da, yeni koalisyon döneminde bu durum aç�kça de�i�mi�tir. �leriye giden tek yolun Filistinlilerin bir ulus olarak tamamen ortadan kald�r�lmas�ndan geçti�ini dü�ünen bir zamanlar�n a��r� i�galci grubunun gücü art�k ana ak�m haline gelmi�tir. Gelecekteki gerilimin bu a��r� i�galcilerden kaynaklanmas� muhtemeldir.

*red. blogunda yer alan Robert Inlakesh'in yaz�s� ETHA Çeviri Grubu taraf�ndan Türkçeye çevrilmi�tir. Yaz�n�n asl�na buradan ula�abilirsiniz.

ÇEV�R� | A��r� sa�c� �srail hükumet politikalar�n�n Filistinliler üzerindeki etkisi

�lgili Haberler