GÜNCEL

TGS: Gazeteciler kalemlerini özgürce kullanam�yor

HABER MERKEZ�
3 May�s 2020 Pazar

Türkiye Gazeteciler Sendikas�, 3 May�s Dünya Bas�n Özgürlü�ü Günü'nde yapt�� aç�klamayla 2019-2020 Türkiye Bas�n Özgürlü�ü Raporu'nu payla�t�.

Türkiye Gazeteciler Sendikas� (TGS) 3 May�s Dünya Bas�n Özgürlü�ü Günü'nde 2019-2020 Türkiye Bas�n Özgürlü�ü Raporu'nu aç�klad�. 85 sayfal�k detayl� raporda özellikle hapishanelerdeki gazetecilerin ya�ad�klar� sorunlardan, gazete ve televizyonlar üzerindeki ekonomik ambargoya, sansür ve otosansüre kadar gazetecilerin ya�ad�klar� tüm sorunlara dikkat çekildi.

'86 GAZETEC� HAP�SHANEDE'
Rapora göre Türkiye'de 86 gazeteci hapishanede. Hapishanede bulunan gazetecilerden 4'ü kad�n, 82'si erkek. Hapishanedeki gazetecilerin 50'si tutuklu, 20'si ise hükümlü. Tutuklu gazetecilerden 44'ünün iddianamesi haz�rland� ve yarg�lamalar� devam ediyor. Tutuklu 6 gazeteci ise iddianamelerinin haz�rlanmas�n� beklemekliyor. Son bir y�lda en az 28 gazeteci hapishaneye girdi. Bunlardan 9'u hâlâ tahliye edilmedi, hapishanede tutukluluk halleri devam ediyor.

1 YILDA 103 GAZETEC� GÖZALTINA ALINDI, 76 SORU�TURMA AÇILDI
Nisan 2019-Nisan 2020 aras�nda toplamda en az 103 gazeteci gözalt�na al�nd�. En az 76 soru�turma aç�ld�. Gazeteciler en az 108 ayr� gözalt� i�lemine maruz kald�. Son bir y�lda gazeteciler en az 239 günü, ortalama 48 saati gözalt�nda geçirdi. 11 gazeteci gözalt�ndayken darbedildi�ini beyan etti. 2 gazeteci ç�plak aramaya maruz kald��n� belirtti.

Y�ll�k olarak incelendi�inde soru�turmalar�n; ülke iç ve d�� siyasetinin hareketlendi�i, s�n�r ötesi harekatlar�n gerçekle�ti�i ve Covid-19 ya�and�� dönemlerde h�zl� art��a geçti�i.

Örne�in A�ustos 2019'da Diyarbak�r, Van ve Mardin Belediyelerine kayyum atanmas�n� takiben gerçekle�en eylemler s�ras�nda çe�itli illerde 10 gazeteci gözalt�na al�nd�.

2020 �ubat ay� sonu ve Mart ay� ba��nda Rusya'n�n �dlib'de yapt�� hava sald�r�nda en az 33 TSK askerinin hayat�n� kaybetmesinin ard�ndan hükümet taraf�ndan s�n�r kap�lar�na yönlendirilen göçmenlere ili�kin Yunanistan s�n�r�nda, Edirne'de haber takibi yapan 14 gazeteci gözalt�na al�n�rken, Rusya merkezli uluslararas� bas�n kurulu�u Sputnik Türkiye çal��an� 4 gazeteci de gözalt�na al�nd�.

Mart 2020'de Covid-19 pandemisinin ilan� ile özellikle yerel medya çal��an� 8 gazeteci gözalt�na al�nd�. Yine ayn� dönemde Libya'da bir milli istihbarat mensubunun cenazesinin haberle�tirilmesi ile 6 gazeteci gözalt�na al�narak tutukland�.

'ÖRGÜT ÜYEL��' �DD�ALARI BA�I ÇEKT�
Suçlamalarda ise "örgüt üyeli�i" idialar� ba�� çekti. Y�l içinde devam eden Fuat Avni haberleri soru�turmalar� nedeniyle de "Örgüt ad�na faaliyet yürütme" iddias�yla da soru�turmalarda s�kl�kla kar��la��ld�.

Özellikle �ubat ay�ndan ba�layarak s�n�r bölgesinde haber takibi yapan gazeteciler, askeri bölgeye girdikleri iddias�yla gözalt�na al�nd�lar.

Mart ay�nda Covid-19 pandemisi ilan� ile "Halk� korku ve pani�e sevk ederek tehdit etme" iddias�nda da adeta patlama ya�and�.

Geçti�imiz bir y�lda en az 166 yarg�lama yap�ld�. En az 400 gazeteci hakk�nda yap�lan yarg�lamalar�n 154'ü ceza davas� iken yaln�zca 12'si tazminat davas�yd�. Söz konusu 166 davadan 109'u �stanbul'da, 16's� Diyarbak�r'da, 11'i Ankara'da, 7'si Van'da 4'ü ise �zmir'de görüldü.

37 GAZETEC� F�Z�K� SALDIRIYA U�RADI
TGS'ye ula�an verilere göre en az 37 gazeteci fiziki sald�r�ya maruz kald�. Sald�r�ya u�rayan gazetecilerden 14'ü yerel bas�nda çal��rken 23'ü ise ulusal yay�n yapan kurulu�larda çal��makta.

13 gazeteci sokak ortas�nda veya evlerinin önünde, 8 gazeteci haber takibi s�ras�nda görevlerini icra ederken darbedildi. 3 gazetecinin de evinde yönelik ta�l� sopal� sald�r� gerçekle�ti. 11 gazeteci gözalt�nda polis arac�nda, emniyette; 1 gazeteci de hapishanede darbedildi.

Gazetecilere yönelik sald�r�lara ili�kin yürütülen soru�turmalarda nadiren tutuklama tedbirine ba�vurulurken, a��rl�kl� olarak �üpheli sald�rganlar�n hiçbir güvenlik tedbiri al�nmaks�z�n serbest b�rak�ld�klar�n� veya etkili soru�turma yürütülmedi�i için yakalanamad�klar� görüldü. Neticede soru�turmalar�n kadük kald�� ve cezas�zl�kla sonuçland�� tespit edildi.

YÜZDE 80 SANSÜRE U�RADI
31 Mart 2020-2 Nisan 2020 tarihleri aras�nda çevrim içi ortamda Gazetecilerin Sansür ve Otosansür Ki�isel Deneyim Anketi'ne göre; kat�l�mc�lar�n yüzde 80,8'i sansüre u�rad��n�, yüzde 19,1 ise u�ramad��n� beyan etti. Kat�l�mc�lar�n yüzde 78,7'si otosansür yapt��n�, yüzde 21,2'si ise otosansür yapmad��n� dü�ünüyor.

B�K TARAFSIZLI�INI Y�NE SORGULATTI
Geçti�imiz bir y�lda gazetelere yönelik çok ciddi Bas�n �lan Kurumu (B�K) müdahaleleri ile kar��la�t�k. Türkiye'de medya organlar�na ilan ve reklam deste�i sa�lamakla yükümlü Bas�n �lan Kurumunun, BirGün ve Evrensel üzerinde uygulad�� "ambargo" niteli�indeki cezalar kurumun tarafs�zl��n� bir kere daha sorgulatt�. TGS raporunda Cumhuriyet gazetesine B�K taraf�ndan verilen cezalar� da ele ald�.

BASIN KARTI SORUNU BU YIL DA DEVAM ETT�
Türkiye'de bas�n kart� uygulamas� y�llard�r bitmeyen bir tart��ma. Tek adam sistemine geçildikten sonra Bas�n Enformasyon Müdürlü�ü, Cumhurba�kanl�� le�itim Ba�kanl�� ad�n� ald�.

Yeni komisyonun 9 üyesinden ikisi Cumhurba�kanl��ndan seçildi. Bu üyelerden �leti�im Ba�kan Yard�mc�s� Zahid Sobac� gazetecileri fi�leyen raporu ile bilinen SETA Vakf�n�n ara�t�rmac� kadrosunda bulunuyordu. Komisyonun 3 üyesi ATV, Star ve Daily Sabah gazetelerinden. �ki üyesi ise Anadolu Ajans� ve TRT'den.

Komisyonda Türkiye Gazeteciler Sendikas� ve gazeteci cemiyetlerinden temsilciler ise yer almad�.

Sar� bas�n kart�n�n rengi de�i�tirildi. Gazetecilerin büyük ço�unlu�unun kart� yenilenmedi. Kart� yenilenmeyenler aras�nda TGS Genel Ba�kan� gibi meslek örgütü temsilcileri de var.

GAZETEC�LER UZAKTAK� A�LELER�YLE GÖRÜ�EM�YOR
TGS Yönetimi 2016-2018 y�llar� aras�nda Adalet Bakanl��ndan ald�� izin ile hapishanelerde bulunan gazeteci meslekta�lar�n� ziyaret etmi�ti ancak 2019 y�l�nda bu konuda yapt�� ba�vurular Bakanl�k taraf�ndan reddedildi. Buna ra�men TGS son bir y�lda Silivri, Bak�rköy, Diyarbak�r, Mardin, Van, Ankara Sincan, �zmir �akran, �zmir K�r�klar ve Elâz�� hapishanelerinde tutulan 46 gazeteciyi ziyaret etti. Yap�lan görü�melerden derlenen bilgiler do�rultusunda hapishanelerinde tespit edilen sorunlar �öyle:
■ Ailesi farkl� �ehirde ikamet eden gazeteciler, ekonomik zorluklar ve benzeri nedenlerle aileleri ile ancak ayda bir görü�ebildiklerini belirtmi�lerdir.
■ Gazetecilerin sohbet hakk�, "Spor saatinde kullan�l�yor" denilerek kulland�r�lmamaktad�r. Gazeteciler hobi hakk�ndan yararland�r�lmamakta, spor saatleri ise k�salt�lmaya çal��lmaktad�r.
■ Kronik rahats�zl�� olan çok say�da gazeteci hapishanede tutulmaktad�r. Görü�melerden edindi�imiz izlenime göre hapishanelerinde sa�l��a eri�im hakk� ihlal edilmektedir. Gazeteciler revire ç�kar�lma konusunda sorun ya�ad�klar�n�, hastane sevklerinin haftalar, hatta aylar sonra yap�ld��n� aktarm��t�r.
■ Yapt��m�z tüm görü�melerde 10 kitap s�n�rlamas�n�n kat� bir biçimde uyguland�� anla��lm��t�r. Kimi gazeteciler ise kitaplar�na postada el konuldu�unu belirtmi�tir.
■ Gazeteciler Yeni Ya�am, Özgür Gelecek, Özgürlükçü Demokrasi ve Yeni Asya gazetelerinin hiçbir �ekilde verilmedi�ini, Evrensel ve BirGün'ün ise nadiren verildi�ini aktarm��t�r.
■ Gazeteciler ko�u�larda bulunan televizyonlardan ancak hapishane yönetiminin izin verdi�i kanallar� izlemek mecburiyetinde b�rak�ld�klar�n� belirtmi�lerdir.

SORUNLAR SAYMAKLA B�TM�YOR
Bas�n özgürlü�ünü etkileyen unsurlardan birisi de çal��ma ko�ullar�na ili�kin sorun ve talepler. �� kolundaki görece dü�ük örgütlenme oran� ve i�sizli�in gazeteciler üzerindeki bask�s�, medya i�kolunda sorunlar� çe�itlendirmekte.

TGS uzmanlar�n�n bir y�l boyunca sahada yapt�� gözlem ve görü�meler sonucunda elde etti�i veriler ��nda, medya çal��anlar�n�n s�kl�kla dile getirdi�i sorunlar �öyle:
■ Gazetecilik faaliyetine yönelik sansür ya da oto sansüre zorlanma
■ Bas�n kart�na eri�imin k�s�tlamas�
■ �� yükünün fazla olmas�/performans bask�s�
■ Fazla mesaiye zorlanma
■ Ödenmeyen fazla mesailer
■ 212 olarak bilinen kanun kapsam� d��nda çal��ma
■ Sigortas�z çal��t�r�lma
■ ��veren veya yönetici(ler) taraf�ndan mobbing uygulanmas�
■ ��veren bask�s�yla istifaya zorlanma ve k�dem tazminat�n�n ödenmemesi
■ Ödenmeyen ücret alacaklar�,
■ �� güvences
■ Adil bir ücret düzeyi

RTÜK TOPLAMDA 1 M�LYON L�RALIK CEZA KEST�
B� y�l da Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) taraf�ndan pek çok medya kurulu�una, yap�lan haberlerin içeri�i nedeniyle idari para cezas� uyguland�.

Bas�n yay�n kurulu�lar�na RTÜK'ten 20 idari yapt�r�m karar� ç�kt�. Toplamda 1 milyon 33 bin 864 TL idari para cezas� kesildi. Toplamda 16 defa yay�n durdurma cezas� verildi.

Kararlar�n gerekçelerini inceleyen TGS son bir y�ll�k süreçte RTÜK taraf�ndan 6112 say�l� Kanun'un 8. maddesi (�) ("Soru�turulmaks�z�n ve do�rulu�undan emin olunmaks�z�n yay�n yap�lmas�") ve (ç) ("�nsan onuruna sayg� ilkesi uyar�nca, ki�i ya da kurulu�lar� ele�tiri s�n�rlar� ötesinde küçük dü�ürücü, a�a��lay�c� veya iftira niteli�inde ifadeler" bentlerinin ceza gerekçesi yap�ld��n� gördü.

OLUMSUZLUKLARIN PANZEHR� DAYANI�MA
Türkiye Gazeteciler Sendikas� raporunu "TGS olarak tüm bu olumsuzluklar�n panzehrinin, dayan��ma ve örgütlenme oldu�unu biliyor ve tüm meslekta�lar�m�z�, daha özgür ve ba��ms�z bir bas�n mücadelesinde yan yana olmaya davet ediyoruz" diye bitirdi.

TGS: Gazeteciler kalemlerini özgürce kullanam�yor

�lgili Haberler