TBB depremzedeler için hukuk rehberi hazırladı
Türkiye Barolar Birliği, 1999'da Marmara bölgesinde yaşanan depremin ardından hazırladığı "Depremzedeler İçin Hukuk Rehberi"ni güncelledi. Hazırlanan metinde, müteahhitlerin yanı sıra yapıları denetmekle yükümlü belediye, bakanlık yetkilileri hakkında ceza davası açılabileceği, ayrıca arama-kurtarma çalışmasındaki ihmallerin de "kasten öldürme" ve "görevi kötüye kullanma" suçlamalarıyla dava konusu yapılabileceği vurgulandı. Depremzedelere, bulundukları kentlerdeki barolardan adli yardım alabilecekleri duyuruldu.
Türkiye Barolar Birliği (TBB), 1999 yılında Gölcük merkezli yaşanan Marmara depreminin ardından hazırladığı, "Depremzedeler İçin Hukuk Rehberi"ni değişen mevzuat ve uygulamalar doğrultusunda güncelledi. Depremden zarar görenleri aydınlatmak ve hukuken yapılması gerekenlerle ilgili bilgilendirmek amacıyla hazırlanan rehberde, "Ceza Hukuku Yönünden" başlığı altında, "müteahhitler, inşaat öncesi ve sırasında yapıyı mevzuata ve bilimin gereklerine uygun projelendirmekle, inşa etmekle ve yapının projesine uygun yapıldığını denetlemekle yükümlü mühendis, yapı denetçileri gibi teknik görevliler, binalara inşaat ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi, veren görevli ve yetkililer, her aşamada denetim görevini yerine getirmeyen ilgili belediye, bakanlık yetkilileri bakımından" yapılması gerekenlere yer veriliyor. Bu bölümde ayrıca, enkazlar kaldırılmadan bilirkişi eşliğinde delil toplanması, fotoğraflanması, videoya alınması, uydudan yapıyı bulup koordinat adres tarih eklenerek fotoğrafların arşivlenmesi öneriliyor.
ARAMA KURTARMA ÇALIŞMALARI DAVA KONUSU
Ölüm veya yaralanma meydana gelmişse, yakınlarının suçun işlendiği yerin Cumhuriyet Başsavcılığı'na şikayet dilekçesi vermeleri gerektiği bilgisinin de paylaşıldığı rehberde, arama kurtarma çalışmalarının dava konusu olabileceği vurgulandı.
"Depreme ilişkin gerekli önlemleri almayan, arama ve kurtarma çalışmalarının geç, eksik ya da hatalı başlaması neticesinde kayıpların artmasına sebep olan yetkililer bakımından, kasten adam öldürme veya duruma göre görevi kötüye kullanma suçları"nın gündeme geleceği vurgulanan rehberde, "Mirasçılık Belgesi Alınması", "Delil Tespiti Yaptırılması", "Maddi ve Manevi Tazminat Davaları", "Sorumluluğun Dayanağı ve Sorumlunun Belirlenmesi", "Tazminat İsteyebilecek Kişiler ve İstenebilecek Zararlar" gibi başlıklara da yer veriliyor.
Bu bölümde, "Depremde yıkılan yapılar sebebiyle enkaz altında kalan kişilerin aranıp kurtarılması konusundaki faaliyetlerin, idare tarafından zamanında, bilimsel ve teknik kurallara uygun biçimde yerine getirilmemesi sebebiyle gerçekleşen ölüm ve yaralanma nedeniyle zarar gören kişiler de maddi ve manevi tazminat isteme hakkına sahiptir" bilgisi bulunuyor.
TBB'nin depremzedeler için hazırladığı rehberde "İş Kanunu Kapsamında Olan İşçilerin Tazminat ve İşçilik Alacakları"na ilişkin bir bölümünde bulunuyor. Bu bölümde, "Deprem sonucu yaşamını yitiren işçinin yasal mirasçılarının, mirasçı olduklarını belgeleyerek işverenden kıdem tazminatı isteme hakkı vardır" denilerek, "Yıllık izin ücreti alacağı", "Ücret ve ücret benzeri diğer işçilik hakları", "İşin durması nedeniyle tazminat ve işçilik hakları" gibi konulara yer veriliyor.
EBEVEYNLERİ ÖLEN ÇOCUKLARIN DURUMU
Depremde en çok gündeme gelen konulardan biri de çocuklar oldu. Deprem geride ebeveynleri ölen yüzlerce çocuk bıraktı. Rehberde bu konuya dair de şu bilgilere yer veriliyor: "Anne babasını kaybetmiş, velayet altında bulunmayan çocuklara, çocuğun bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi'nden vasi atanabileceği gibi, Çocuk ve Aile mahkemeleri de bu konularda karar verebilir. Vasi, çocuğun bakımı ve eğitimi için gereken önlemleri alır. Yine aynı merciler tarafından, sadece belirli bir işin görülmesi amacıyla çocuğa kayyım da atanabilir. Kayyım çocuğun bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından atanır."
"Refakatsiz ve ailesinden ayrı düşmüş çocuklara yönelik özel durumlar" başlığı altında ise, "Çocuklarınızla ayrı düşmeyi önlemek için, çocuklarınızın kimlik belgelerini, bu belgeler yoksa gerekli bilgileri içeren bir kartı mutlaka yanınızda taşıyın ve ayrılmanız durumunda gidebileceğiniz ortak alanlar belirleyin. Mümkün olduğu ölçüde resmi görevliler haricindeki tanımadığınız kişilerle seyahate izin vermeyin ve tüm bilgileri kayıt altına alın. Yalnız kalmış bir çocukla karşılaşmanız durumunda, çocuğu ya da ailesini tanıyan birinin olup olmadığını soruşturmadan çocuğun yerini değiştirmeyin" önerileri yer alıyor.
DEPREM ÖNCESİ ÖNLEM ALMAYANLARA DAVA AÇILABİLİR
Rehberin "İdare Hukuku" başlığı altında ise, deprem öncesi gerekli tedbirleri almayarak yıkıma sebep olan devlet yetkilileri hakkında dava açılabileceği, maddi ve manevi tazminat talebinde bulunulabileceği bilgisine yer veriliyor.
Rehberin, vergi hukuku bölümünde ise "Depremde yok olan mallar için emsal bedel tespiti, amortismana tabi kıymetler için amortisman oranı tespiti, deprem nedeniyle beyan ve ödemelerin ertelenmesi, vergi ve cezaların silinmesi, bağış ve yardımların gelirlerden indirilebilmesi" konularına vurgu yapılıyor.
Sağlık Hukuku başlığı altında da "Tıbbi müdahalelere rızanın verilmesi, sağlık hizmetlerinin sunulması ve genel sağlık sigortası, ölümün tespiti ve ölünün adli muayenesi ile kimliklendirilmesi, ölüden organ ve doku nakli yapılması" konularına yer veriliyor.
BAROLARDAN ADLİ YARDIM TALEP EDİLEBİLİR
Depremde yıkılan veya ağır hasar gören yapılar sebebiyle, konut veya işyeri için sunulan desteklere de yer veren Türkiye Barolar Birliği, depremzedelere hukuki haklarının korunması için bulundukları illerdeki barolara başvurarak adli yardım talebinde bulunmalarını tavsiye etti.