Mİ'nin 'Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme' geçiş haritası
İç krizle sonuçlanan pazarlıklar sonucu Millet İttifakı “Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme" nasıl geçileceğini açıkladı.
Millet İttifakı'ndaki pazarlıklar iç krizle sonuçlandı. Pazarlığın temel konusu olan cumhurbaşkanlığı adayının kim olacağında düğümlendi. İYİP lideri faşist Meral Akşener Kemal Kılıçtaroğlu'nun adaylığına karşı çıkıp veto etti. Zehir zemberek suçlamalar yaparak ittifaktan ayrıldığını duyurdu. 4 günlük karşılıklı mücadele ve müzakerenin sonunda Akşener yeniden ittifaka dahi oldu. 6 Mart akşamı Saadet Partisinde 4 saat süren toplantının ardından Millet İttifakı cumhurbaşkanı adayı olarak Kemal Kılıçtaroğlu'nu kamuoyuna deklare etti.
Cumhurbaşkanlığı adaylığıyla birlikte Millet İttifakını oluşturan siyasi partilerinin genel başkanları, 12 maddelik “Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme Geçiş Sürecinin Yol Haritası" mutabakatını da açıkladı. Bu mutabakat anlaşmasıyla cumhurbaşkanı yönetiminin somut prosedürü belirlendi. 12 maddelik anlaşmanın son maddesi ittifak bileşenlerinin İYİP'e verdiği tavizi somutladı. 12. madde Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş'ın bu geçiş sürecinin belli bir aşamasında cumhurbaşkanlığı kabinesine dahil edilmesini içeriyor. Bu maddeyle muhtemelen iki büyükşehir belediyesi başkanının görev süresi bittiğinde etkili cumhurbaşkanı yardımcıları olarak görevlendirilecekler. Bu formülasyon sadece İYİP'e verilen bir taviz değil seçimleri kazanmanın da bir unsuru olarak hesaplanıyor.
“Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem"e geçiş süreci boyunca cumhurbaşkanlığı yönetiminin ve yürütmenin nasıl gerçekleşeceği 11 maddede tarif edildi. Millet İttifakı'ında yer alan diğer partilerin genel başkanlarının cumhurbaşkanı yardımcısı olarak görev alacak. Bu geçici bir kolektif yönetim olarak işlev görecek ve daha önce Millet İttifakı'nın üzerine mutabakata vardığı ve bir program haline getirdiği manzumelere, belgelere dayanacak. Bu anlaşmanın ilk maddesi yönetim dayanaklarını ve felsefesini tanımlıyor. Aynı zamanda yönetim mekanizma ve tarzını somutluyor.
Bu anlaşmaya göre;
1. "Geçiş Sürecinde Türkiye'yi; Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ilke ve hedefleri ile mutabakatla varılan referans metinleri doğrultusunda anayasa, yasa, kuvvetler ayrılığı, denge ve denetleme esasları çerçevesinde, istişare ve uzlaşıyla yönetilecek." Parlamento çoğunluğu elverirse mutabakatın diğer maddeleri uygulanabilecek. Dolayısıyla Millet İttifakı ancak parlamento da nitelikli bir çoğunluğu elde edebilirse öngörülen “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem"e geçiş sağlanabilecek.
Geçiş sürecinin yönetimini belirleyen diğer maddeleri şöyle sıralanıyor:
2. "Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme geçişle ilgili Anayasa değişiklikleri, genel seçimde ortaya çıkan TBMM yapısının mümkün kıldığı en kısa sürede tamamlanacak ve yürürlüğe girecektir.
3. Geçiş Sürecinde Millet İttifakına dahil partilerin genel başkanları Cumhurbaşkanı Yardımcısı olacaktır.
4. Bakanlıkların dağılımı, Millet İttifakı'nı oluşturan siyasi partilerin milletvekili genel seçiminde çıkardığı milletvekili sayısına göre belirlenecektir. İttifak partilerinin her biri kabinede en az bir bakan ile temsil edilecektir. Bakanlıklara paralel olarak kurulmuş Cumhurbaşkanlığı bünyesindeki Politika Kurulları ve ofisler lağvedilecektir.
5. Bakanların atanma ve görevden alınmaları, mensup oldukları siyasi partinin genel başkanıyla uzlaşı içinde Cumhurbaşkanı tarafından yapılacaktır.
6. Geçiş Sürecinde Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisini ve görevini katılımcılık anlayışı, istişare ve uzlaşı esaslarına göre kullanacaktır.
7. Cumhurbaşkanlığı Kabinesine (Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar) yetki ve görev dağılımı, Anayasa ve yasalar çerçevesinde çıkarılacak Cumhurbaşkanı kararnamesi ile belirlenecektir.
8. Cumhurbaşkanı; seçimlerin yenilenmesi, OHAL ilanı, milli güvenlik politikaları, Cumhurbaşkanlığı Kararları, Kararnameleri ve genel nitelikteki düzenleyici işlemler ile üst düzey atamalarda Millet İttifakına dahil partilerin genel başkanlarıyla uzlaşı içinde karar alacaktır.
9. Geçiş Sürecinde yasama faaliyetlerinin iş birliği içinde gerçekleşmesini koordine edecek mekanizmalar oluşturulacaktır.
10. Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş sürecinin tamamlanmasıyla birlikte, mevcut Cumhurbaşkanının -var ise- siyasi parti üyeliği sona erecektir.
11. Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçildikten sonra yeni bir seçime gerek olmaksızın 13. Cumhurbaşkanı ve TBMM görev süresini tamamlayacaktır.
12. İstanbul ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanları Sayın Cumhurbaşkanının uygun gördüğü zamanda ve tanımlanmış görevlerle Cumhurbaşkanı Yardımcısı olarak atanacaklardır."